10
Â Æ ì 2 3 ( 1 2 4 5 ) 1 3 - 1 9 Ð à ô Ü Æ ê Æ 2 0 1 8
è ² ¼Ø ² ðì º êî
Ü ² Ê ²´² Ü
Ð ³ Ù ³ ßË ³ ñÑ ³ ÛÇÝ é ³ ½Ù ³ ñí » ëïÇ å ³ ï- ÙáõÃÛ ³ Ý Ýáñ ßñç ³ ÝÝ ëÏëíáõÙ ¿ XIX ¹³ ñÇó : ¸ » é XIX ¹³ ñÇ ³ é ³ çÇÝ Ï » ëÇÝ » íñáå ³ Ï ³ Ý é ³ ½- Ù ³ Ï ³ Ý Ã ³ ï » ñ ³ μ » ÙÁ Ñ » Õ ³÷ áË ³ Ï ³ Ý ÏáñëÇ- Ï ³ óáõ § áïù » ñÇ ï ³ Ï ¿ ñ ¦: Üñ ³ μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñÁ ÑÛáõëÇëÇó Ñ ³ ñ ³ í « ³ ñ » õÙáõïùÇó ³ ñ » õ » Éù Ñ ³ Õ- à ³ Ý ³ ÏÝ » ñ ¿ ÇÝ ïáÝáõÙ : Ü ³ åáÉ » áÝÇ μ ³ Ý ³ Ï- Ý » ñÇ Ñ ³ Õà ³ Ý ³ ÏÝ » ñÁ , ë ³ Ï ³ ÛÝ , é ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý · áñÍáõÙ Çñ » Ýó í » ñçÇÝ ßáõÝãÁ ³ åñáÕ ½ » Ýù » - ñáí` ÙáõßÏ » ïÝ » ñáí « Ñ ³ ñà ³÷ áÕ Ññ » ï ³ ÝÇáí ¿ ÇÝ Çñ ³· áñÍíáõÙ : Ø » Í ÏáñëÇÏ ³ óáõ Ù ³ ÑÇó ÁÝ- ëå ³ Ý » ñ « ³ ÛÉ » õ ³ ÙμáÕç ³ Ï ³ Ý · Ý ¹» ñ « ÇëÏ å ³ - ï » ñ ³ ½ÙÇ ³ í ³ ñïÇÝ` Ý ³» õ ³ ÙμáÕç ³ Ï ³ Ý Ïáñåáõë : ² Ûë å ³ ï » ñ ³ ½ÙáõÙ ³ é ³ çÇÝ ³ Ý ·³ Ù » ñÏ ³ à · Íáí ½áñù » ñÇ ï » Õ ³ ß ³ ñÅ » ñ Ï ³ ï ³ ñ- í » óÇÝ « ÇÝãÇ ßÝáñÑÇí Ð ³ ñ ³ íÁ 1861à © ÑáõÉÇëÇ 19-ÇÝ Ñ ³ Õà » ó ³ é ³ çÇÝ ×³ Ï ³ ï ³ Ù ³ ñ- ïáõÙ : ² Ù » ñÇÏÛ ³ Ý μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñÁ ³ Û ¹ ï ³ ñÇÝ » ñÇÝ ëï ³ ó ³ Ý μ ³ ½Ù ³ ÉÇóù Ññ ³ ó ³ ÝÝ » ñ « ³ ñ ¹ Ç ³ - Ï ³ Ý ³ ïñ ׳ Ý ³ ÏÝ » ñ « ÷³ Ï ³ Õ ³ Ïáí Ññ ³ ÝáÃ- Ý » ñ » õ ³ ÛÉÝ : ê ³« Áëï ¿ áõÃÛ ³ Ý « ³ ñ ¹ ÛáõÝ ³ μ » ñ ³ Ï ³ Ý ¹³ - ñ ³ ßñç ³ ÝÇ ³ é ³ çÇÝ å ³ ï » ñ ³ ½ÙÝ ¿ ñ : ² Ûë å ³ ï » ñ ³ ½ÙáõÙ ³ é ³ çÇÝ ³ Ý ·³ Ù ÏÇñ ³ éí » óÇÝ
² ðÌðàôÜ ÐàìÐ ² ÜÜÆêÚ ² Ü
è ² ¼Ø ² ðì º êîÀ 20-𸠸 ² ðàôØ
10
¹³ Ù » ÝÁ Ï » ë ¹³ ñ Ñ » ïá ³ ßË ³ ñÑáõÙ é ³ ½Ù ³ - Ï ³ Ý Ñ » Õ ³ ßñçáõÙ ï » ÕÇ áõÝ » ó ³ í , áñÝ , ÇÑ ³ ñÏ », ³ é ³ çÇÝ Ñ » ñÃÇÝ Ï ³ åí ³ Í ¿ ñ § Ýáñ ï » ë ³ ÏÇ ¦ Ù ³ ñ ¹ áõ` ³ ½ ³ ï ù ³ Õ ³ ù ³ óáõ « Ñ » Õ ³÷ áËáõ- ÃÛáõÝ Ï ³ ï ³ ñ ³ Í Ù ³ ñ ¹ áõ Ñ » ï : è ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý · ÇïáõÃÛáõÝÁ ³ Û ¹ ³ ½ ¹» óáõÃÛ ³ Ý ï ³ Ï Ïñ » ó ½ ·³ ÉÇ ÷ á ÷ áËáõÃÛáõÝ : ² ëáõÙ » Ý` å ³ ñïí ³ Í ÏáÕÙÁ ³ í » ÉÇ ³ ñ ³· ¿ ¹³ ë » ñ ù ³ ÕáõÙ « Ñ » Ýó ³ Ûë ûñÇÝ ³ ã ³÷ áõÃÛ ³ Ùμ ¿ É ´ áÝ ³ å ³ ñïÇó Ñ ³×³ Ë å ³ ñïíáÕ ·» ñÙ ³ Ý ³ Ï ³ Ý å » ïáõÃÛáõÝÝ » ñÝ áõ μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñÁ Ýáñ áñ ³ ÏÇ áõ Ù ³ Ï ³ ñ ¹³ ÏÇ é ³ ½- Ù ³ Ï ³ Ý · ÇïáõÃÛ ³ Ý ëï » ÕÍÙ ³ Ý ç ³ ï ³· áíÁ ¹³ ñÓ ³ Ý :
Üáñ ïÇåÇ ½ » Ýù » ñÇ áõ Ù ³ ñï ³ í ³ ñáõÃÛ ³ Ý ÷ á ÷ áËÙ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ Ï ³ ñ » õáñ ¹» ñ Ë ³ Õ ³ ó Ý ³» õ ÔñÇÙÇ Ï ³ Ù ² ñ » õ » ÉÛ ³ Ý å ³ ï » ñ ³ ½ÙÁ ( 1853-1855Ãà ©): öáñÓÁ óáõÛó ïí » ó « áñ ³ Ïáë ³ íáñ Ññ ³ ½ » ÝÇ Ç Ñ ³ Ûï ·³ ÉÁ » õ Ññ » ï ³ - Ýáõ Ïñ ³ ÏÇ Ï » ÝïñáÝ ³ óÙ ³ Ý É ³ ÛÝáñ » Ý ÏÇñ ³ éáõ- ÙÁ ß ³ ñ ³ ëÛáõÝ » ñÁ ¹³ ñÓÝáõÙ » Ý Ëáó » ÉÇ ÃÇñ ³ ËÝ » ñ : ² Û ¹ å ³ ï ׳ éáí 1854à © ë » åï » Ù- μ » ñÇ 20-ÇÝ ² ÉÙ ³ ÛÇ ×³ Ï ³ ï ³ Ù ³ ñïáõÙ ³ Ý · - Éá-ýñ ³ ÝëÇ ³ Ï ³ Ý Ñ » ï » õ ³ ÏÇ ³ Ïáë ³ íáñ ßïáõó » ñÝ » ñÇ Ïñ ³ ÏÇ ï ³ Ï éáõë ³ Ï ³ Ý ½áñùÁ ï ³ ñ » - ñ ³ ÛÝáñ » Ý óñí » ó` à ³ ùÝí » Éáí ï » Õ ³ ÝùÇ Í ³ É- ù » ñÇ Ñ » ï » õáõÙ » õ ÷ áñÓ » Éáí ¹» åÇ Ñ ³ Ï ³ é ³ - Ïáñ ¹ Ç ¹ Çñù » ñÁ ß ³ ñÅí » É ßÕà ³ Ûáí : ² Ûë Ù ³ ñ- ï ³ í ³ ñ ³ Ï ³ Ý ÑÝ ³ ñùÁ Ï ³ ÝË ³ Ùï ³ Íí ³ Í û · - ï ³· áñÍí » ó 1854à © ÝáÛ » Ùμ » ñÇ 5-ÇÝ ª ÆÝÏ » ñ- Ù ³ ÝÇ ×³ Ï ³ ï ³ Ù ³ ñïáõÙ : ÔñÇÙÇ å ³ ï » ñ ³ ½- ÙáõÙ Ç Ñ ³ Ûï » Ï ³ Í Ýáñ ³ ÙáõÍáõÃÛáõÝÝ » ñÁ « ë ³ - Ï ³ ÛÝ « ÑÇÙÝ ³ ñ ³ ñ ã ¿ ÇÝ » õ ¹» é Ùß ³ ÏÙ ³ Ý Ï ³ ñÇù áõÝ » ÇÝ :
XIX ¹³ ñÇ » ñÏñáñ ¹ Ï » ëÇÝ ï » ÕÇ áõÝ » ó ³ Í ³ Ù » ñÇÏÛ ³ Ý ù ³ Õ ³ ù ³ óÇ ³ Ï ³ Ý å ³ ï » ñ ³ ½ÙÁ ( 1861-1865Ãà ©) ß ³ ï μ ³ Ý ÷ áË » ó é ³ ½- Ù ³ Ï ³ Ý · áñÍáõÙ : ² Ù » ñÇÏÛ ³ Ý ù ³ Õ ³ ù ³ óÇ ³ - Ï ³ Ý å ³ ï » ñ ³ ½ÙÇ ëϽμáõÙ ÑÇÙÝ ³ Ï ³ ÝáõÙ ëÇñáÕ ³ Ï ³ Ý Ù ³ Ï ³ ñ ¹³ ÏÇ μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñÝ áõ Õ » Ï ³ - í ³ ñáõÃÛáõÝÁ ÝáõÛÝå » ë ÏñáõÙ ¿ ÇÝ ýñ ³ ÝëÇ ³ Ï ³ Ý ( Ý ³ åáÉ » áÝÛ ³ Ý ) ³ ½ ¹» óáõÃÛáõÝ : ê ³ Ï ³ ÛÝ Å ³ Ù ³ - Ý ³ ÏÇ Ñ » ï ÷ áñÓ Ó » éù μ » ñ » óÇÝ « ÇÝãÇÝ Ýå ³ ë- ï » óÇÝ ï » ËÝÇÏ ³ Ï ³ Ý ½ ³ ñ ·³ ó ³ ÍáõÃÛáõÝÁ` Ñ ³ ïÏ ³ å » ë ÑÛáõëÇëáõÙ « ÇÝãå » ë Ý ³» õ åñáõë ³ - Ï ³ Ý ¹ åñáóÇ Ù » Í ³ ½ ¹» óáõÃÛáõÝÁ : ä ³ ï » ñ ³ ½- ÙÇ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ³ Ù » ñÇÏÛ ³ Ý μ ³ Ý ³ ÏáõÙ · áñÍáõÙ ¿ ÇÝ áã ÙÇ ³ ÛÝ ³ Ù » Ý ³³ é ³ ç ³ ï ³ ñ ·» ñÙ ³ Ý ³ óÇ
ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ð û ¹³ å ³ ñÇÏÝ » ñÁ « · Ý ¹³ óÇñÝ » ñÁ « ³ Ïáë ³÷ áÕ Ññ » ï ³ ÝÇÝ « ½ñ ³ Ñ ³ Ý ³ í » ñÁ » õ ³ ÛÉÝ : ¸ñ ³ Ýù Ýáñ ³ ÙáõÍáõÃÛáõÝÝ » ñ ¿ ÇÝ « áñáÝù Ñ » ï ³·³ ÛáõÙ Ù » Í ÏÇñ ³ éáõÃÛáõÝ · ï ³ Ý ³ ÛÉ ³ ßË ³ ñÑ ³ Ù ³ ë » - ñáõÙ :
² ØÜ-Á ëïñÏ ³ ïÇñáõÃÛ ³ Ý í » ñ ³ óáõÙÇó Ñ » - ïá ÙÇ ³ Ý ·³ ÙÇó ó ³ ïÏ Ï ³ ï ³ ñ » ó » õ ³ ñ ¹ Ûáõ- Ý ³ μ » ñ ³ Ï ³ Ý ³ é ³ çÁÝà ³ óÇ Ñ ³ ßíÇÝ μ ³ ½áõÙ Ýáñ ³ ÙáõÍáõÃÛáõÝÝ » ñ Ùïóñ » ó é ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý · áñÍáõÙ « ÝáõÛÝÇëÏ ¹³ ñÓ ³ í ¹ ñ ³ Ýó ³ ñï ³ Ñ ³ - ÝáÕÁ : º íñáå ³ Ï ³ Ý ß ³ ï μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñ « ³ Û ¹ ÃíáõÙ Ý ³» õ èáõë ³ Ï ³ Ý Ï ³ ÛëñáõÃÛ ³ Ý μ ³ Ý ³ ÏÁ , » ñÏ ³ ñ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ½ÇÝí ³ Í ¿ ÇÝ Ñ » Ýó ³ Ù » ñÇÏ- Û ³ Ý Ññ ³ Ó ·³ ÛÇÝ ½ » Ýù » ñáí : Ø ³ ëë ³ Û ³ Ï ³ Ý ½áñ ³ Ñ ³ í ³ ù ³ ÛÇÝ μ ³ Ý ³ ÏÝ » ñÁ « Ýáñ ï » ë ³ ÏÇ ½ » Ýù » ñÝ áõ ½ÇÝ ³ Ùà » ñùÁ ÙÇ ³ ëÝ ³ μ ³ ñ Ñ » - Õ ³ ßñçáõÙ ÙïóñÇÝ å ³ ï » ñ ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý · áñ- ÍáõÙ : Ø ³ ëÝ ³ íáñ ³ å » ë ª Ï ³ ñ » õáñ ¿ ÇÝ ÷ áÕÇ Ñ » ï » õÇ ÏáÕÙÇó ÉÇóù ³ íáñíáÕ « ÷³ Ï ³ Õ ³ Ïáí « åáÕå ³ ï » ÷ áÕáí ÃÝ ¹³ ÝáÃÝ » ñÁ « ³ Ïáë ³ íáñ » õ ³ íïáÙ ³ ï Ññ ³ ½ » ÝÁ » õ ¹ ñ ³ Ýó ³ ñ ³·³ Ó- · áõÃÛáõÝÁ Ù » Í ³ óÝ » Éáõ ÑÝ ³ ñ ³ íáñáõÃÛáõÝ ïíáÕ ÙÇ ³ ëÝ ³ Ï ³ Ý « Ù » ï ³ Õ » å ³ ñÏáõ × áí ÷³ Ù ÷ áõßïÝ » ñÁ « ÇÝãå » ë Ý ³» õ · ñ » à » ÝáõÛÝ ëϽμáõÝùáí ëï » ÕÍí ³ Í Ññ » ï ³ Ý ³ ÛÇÝ ½ÇÝ ³ Ù- à » ñùÁ : ÜáõÛÝ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ã ³÷³ ½ ³ Ýó Ù » Í ¹» ñ Ë ³ Õ ³ óÇÝ Ý ³» õ é ³¹ ÇáÏ ³ åÁ « ßá ·» ß ³ ñÅÇãÁ « Ý » ñùÇÝ ³ ÛñÙ ³ Ý ß ³ ñÅÇãÁ « û ¹³ å ³ ñÇÏÝ » ñÝ áõ ¹ ñ ³ Ýó ÷ áË ³ ñÇÝ ³ Í û ¹³ Ý ³ í » ñÁ » õ ³ ÛÉÝ : ¸ñ ³ Ýù Çñ » Ýó ³ ½ ¹» óáõÃÛ ³ Ùμ § Ñ ³ ëáõÝ ³ ó- ÝáõÙ ¿ ÇÝ ¦ Ýáñ å ³ ï » ñ ³ ½ÙÝ » ñÁ « áñáÝù « μ ³ óÇ é ³ ½Ù ³ ï » ËÝÇÏ ³ Ï ³ Ý ³ ½ ¹» óáõÃÛáõÝÇó « Ý ³ - í ³ ïáñÙÇ áõ » ñÏ ³ à · ÍÇ ½ ³ ñ ·³ óÙ ³ Ý Ñ » ï Ù » Ïï » Õ ëï » ÕÍ » É ¿ ÇÝ μáÉáñáíÇÝ Ýáñ Ù ³ Ï ³ ñ- ¹³ ÏÇ ïÝï » ë ³ ù ³ Õ ³ ù ³ Ï ³ Ý Çñ ³ íÇ ×³ Ï :
1866à © å ³ ï » ñ ³ ½ÙáõÙ « áñÁ » ñμ » ÙÝ ³ Ý- í ³ ÝáõÙ » Ý ³ íëïñá-åñáõë-Çï ³ É ³ Ï ³ Ý « » ñμ » ÙÝ ¿ É` ·» ñÙ ³ Ý ³ Ï ³ Ý å ³ ï » ñ ³ ½Ù « é ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý · áñÍÁ Ù » Í ³ é ³ çÁÝà ³ ó ³ ñÓ ³ Ý ³· ñ » ó ½áñù » ñÇ Ï ³ é ³ í ³ ñÙ ³ Ý áõ Ù » Í ½áñ ³ ÙÇ ³ íáñáõÙ- Ý » ñÇ Ñ ³ Ù ³ Ó ³ ÛÝ » óí ³ Í · áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ » ñÇ ³ éáõÙáí : ² Ûë å ³ ï » ñ ³ ½ÙáõÙ ëÏǽμÁ ¹ ñí » ó ·» ñÙ ³ Ý ³ Ï ³ Ý ³ å ³·³ Ï ³ ÛÍ ³ ÏÝ ³ ÛÇÝ Ñ ³ Õ- à ³ Ý ³ ÏÝ » ñÇ « áñáÝù ³ ßË ³ ñÑÁ åÇïÇ óÝó » ÇÝ : ² Ûëï » ÕÇó ëÏëí » ó ·» ñÙ ³ Ý ³ Ï ³ Ý é ³ ½Ù ³ Ï ³ Ý