2
Â Æ ì 1 6 ( 1 2 3 8 ) 2 5 ² ä ð Æ È Æ - 1 Ø ² Ú Æ ê Æ 2 0 1 8
Î ³ ÙÇ ÅáÕáíáõñ ¹ª ÷³ ñí ³ Í Çñ É » éÝ » ñÇÝ « » õ ÑÇÝ ¿ ³ Û ¹ ÅáÕáíáõñ ¹ Ý ³ ÛÝù ³ Ý « áñ Ýñ ³ Âáñ · á- Ù ³ ï ³ Ý Ù ³ ëÇÝ ² ëïí ³ Í ³ ßáõÝãÝ ¿ ËáëáõÙ £ º í ² ëïí ³ Í ³ ßáõÝãÝ ¿ ëñμ ³ óÝáõÙ Ýñ ³ ² ñ ³ ñ ³ ï É » éÁ « áõñ Ý ³ Ñ ³ å » ï ÜáÛÝ áõ Çñ ½ ³ - í ³ ÏÝ » ñÝ Çñ » Ýó ÷ ñÏáõÃÛáõÝÁ · ï ³ Ý Ø » Í çñÑ » Õ » ÕÇó « » õ Ù ³ ñ ¹ - Ï ³ ÛÇÝ ó » ÕÁ ß ³ ñáõÝ ³ Ï » ó ³ åñ » É £
Ð ³ Ûáó ëñμ ³ ½ ³ Ý É » éÁ ©©© ² Û ¹ Ýñ ³ Ñáí ³ Ýáõ ï ³ Ï ¿ ñ « Ýñ ³ Ñ ³ - Û ³ óùÇ ³ é ³ ç ¿ ñ « áñ ù ³ ç ³ Ïáñáí Ð ³ ÛÏÁ Ñ ³ Õà » ó Ý » Ý ·³ ÙÇï ´» - ÉÇÝ « áõ Ñ » Ýó Ñ ³ Ûáó ³ Ýí ³ Ý ³¹ Çñ Ý ³ ËÝÇ Ð ³ ÛÏÇ ³ Û ¹ Ñ ³ Õà ³ Ý ³ Ïáí ÑáÕÁ ¹³ ñÓ ³ í Ñ ³ Ûñ » ÝÇù « ÅáÕáíáõñ ¹ Á ª Ñ ³ Û « áõ Ýñ ³ ÑÇÝ ³ íáõñó μÝûññ ³ ÝÁ ª Ð ³ Ûù £
ÆÝã » ¯ñ ãï » ë ³ í ³ Û ¹ ÅáÕáíáõñ ¹ Ý Çñ Ñ ³ ½ ³ ñ ³ ÙÛ ³ ׳ Ý ³ - å ³ ñÑÇÝ ª å ³ ï » ñ ³ ½ÙÝ » ñ « ³ í » ñ áõ ³ í ³ ñ « » õ ë ³ Ï ³ ÛÝ Ù ³ ù ³ éáõÙ- Ý » ñ áõÝ » ó ³ í ¹ Ûáõó ³ ½Ý ³ Ï ³ Ý áõ ³ åñ » ó £ ² åñ » Éá ° õ ¿ ñ £ Æñ Ï ³ ÙùÁ « Çñ Ñå ³ ñïáõÃÛáõÝÝ áõ í » ÑáõÃÛáõ- ÝÁ Çñ ëñμ ³ ½ ³ Ý É » é ² ñ ³ ñ ³ ïÇó ¿ ñ ³ é » É £ Ø ³ Ñ ³ ÏáñÍ ³ Ý Ï ³ ÛÍ ³ Ï- Ý » ñ ï » ë ³ í È » éÁ » õ ÙÝ ³ ó ³ Ýë ³ - ë ³ Ý « ë » õ-Ùáõà ³ Ùå » ñ ¹ Ç½í » óÇÝ Ï ³ ï ³ ñÇÝ ª É » éÁ ïáÏ ³ ó « ¹ ÇÙ ³ - ó ³ í » õ ÙÝ ³ ó ³ Ýë ³ ë ³ Ý « ïáÏ ³ ó áõ ¹ ÇÙ ³ ó ³ í ÄáÕáíáõñ ¹ Á £ º í ÷³ é ³ Ñ » Õáñ » Ý ßáÕ ³ ñÓ ³ Ï » ó Ýñ ³ ÈáõÛëÁ « áñáíÑ » ï » õ ÉáõÛë ¿ ñ ÇÙ ³ ëïÝáõÃÛ ³ Ý « á ·» Õ » Ý áõ Ñá- ·» Õ » Ý Ï » ñåÇ £ Ð ³ Ý ×³ ñÇ ÉáõÛë ¿ ñ £
ƯÝã ¹ Çí ³ ÛÇÝ Ùï ³ Ë » ÕáõÙ ª Ñ ³ Ý · óÝ » É ³ Û ¹ ÉáõÛëÁ ©©© º í ¹³ 20- ñ ¹ Ñ ³ ñÛáõñ ³ ÙÛ ³ ÏáõÙ « áñÇÝ Éáõë ³ íáñÛ ³ É » Ý ÏáãáõÙ £ § ¼áõÉáõÙ ¿ ñ « ½áõÉáõÙ « É ³° á ¦£
1915 Ãí ³ Ï ³ ÝÝ ¿ ñ « áõÕÇÕ 103 ï ³ ñÇ ³ é ³ ç £ ² Û ¹ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ¹» é ã ¿ ñ ëï » ÕÍí » É § ó » Õ ³ ëå ³ Ýáõ- ÃÛáõÝ ¦ » ½ñáõÛÃÁ « μ ³ Ûó ó » Õ ³ ë- å ³ ÝáõÃÛáõÝÝ ³ ãùÇ ³ é ³ ç ¿ ñ « Çñ ³· áñÍíáõÙ ¿ ñ « » õ ³ ÛÝ ¿ É ª ³ Ù » - Ý ³ Ññ » ß ³ íáñ « ³ Ù » Ý ³ ëáëÏ ³ ÉÇ ÙÇçáóÝ » ñáí £ ØÇ áÕç ÅáÕáíáõñ ¹ ëñÇ ¿ ñ ù ³ ßíáõÙ Çñ ÇëÏ ï ³ ÝÁ « Çñ ÇëÏ Ñ ³ Ûñ » ÝÇùáõÙ « áñ ³ Û ¹ ïáõÝÝ áõ Ñ ³ Ûñ » ÝÇùÁ ãÉÇÝ » Ý « Ñ ³ - ÛÁ ãÉÇÝÇ £ § àõ½ » óÇÝ ÙÇ Ñ ³ Û ÃáÕ- Ý » É » õ ³ ÛÝ ¿ É ª à ³ Ý ·³ ñ ³ ÝáõÙ ¦£ ÖÇí ³ ÕÇ í × Çé £ ÆÝãá ± õ « Ç ± Ýã ¿ ñ ³ ñ » É Ñ ³ ÛÁ £ àñáíÑ » ï » õ Çñ Ñ ³ ñ » - ÝÇ ± ùÝ ¿ ñ áõ½áõÙ ï » ëÝ » É ³ ½ ³ ï £ àñáíÑ » ï » õ Çñ Ñá ± ÕÝ ¿ ñ í ³ ñáõÙ « ó ³ ÝáõÙ « ÑÝÓáõÙ £ Æñ ÙáÙÝ Ç ± ñ ² ëïÍá ³ é ³ ç ¿ ñ í ³ éáõÙ £ Æñ áõ-
2
ÐÇßáõÙ » Ù » õ å ³ Ñ ³ ÝçáõÙ
² äð º° È « ² ð ² ð º° È º ì Ð ² ÔÂ º° È
Ý » ó ³ ÍÇó áõñÇßÇ ± Ý ¿ ñ ï ³ ÉÇë ßé ³ ÛÉáñ » Ý « ûï ³ ñ » ñÏÇ ± ñ ¿ ñ ß » - Ý ³ óÝáõÙ Çñ Ù » Í ½ ³ í ³ ÏÝ » ñáí « áñáÝó Ñ ³ Ý ×³ ñ » Õ · ÉáõËÝ » ñÁ ù ³ ñáí ¿ ÇÝ ç ³ ñ ¹» Éáõ ÝáõÛÝ ³ Û ¹ » ñÏñÇ μ ³ ñμ ³ ñáë ËáõÅ ³ ÝÇ Ó » é- ùáí £
§ Ð ³ ½ ³ ñ ï ³ ñáõÙ Ø ³ ñ ¹³ Ï » ñÁ Ñ ³ ½Çí ¹³ ñÓ ³ í Ù ³ ñ ¹³ ëå ³ Ý « μ ³ Ûó Ñ » éáõ ¿ ÙÇÝã » õ Ø ³ ñ ¹ Á Çñ ׳ Ù ÷³ Ý ¦« - ² Ù » Ý ³ ÛÝ Ñ ³ Ûáó μ ³ - Ý ³ ëï » ÕÍÇ ÙÇïùÝ ¿« áñÁ ó ³ í ¿« Ñá · áõ × Çã « ³ Õ ³ Õ ³ Ï » õ ÙÇ ³ Å ³ - Ù ³ Ý ³ Ï ï ³ Ýç ³ ÉÇó « μ ³ Ûó ÇÙ ³ ë- ïáõÝ μ ³ Ý ³ Ó » õáõÙÝ ³ ÛÝ ³ Ù » ÝÇ « ÇÝã ï » ë ³ í áõ ³ åñ » ó £ ¾çÙÇ ³ ÍÝÇ í ³ ÝùÁ Éóí » É ¿ ñ Û ³ à ³ Õ ³ ÝÇó Ñ ³ - ½Çí Ëáõë ³÷³ Í ·³ Õà ³ Ï ³ ÝÝ » - ñáí « μ ³ Ûó ¹³ ÁÝ ¹³ Ù » ÝÁ ÷ ñÏáõ- ÃÛ ³ Ý ÑáõÛë ¿ ñ » õ áã à » ÷ ñÏáõ- ÃÛáõÝ ª ¹» é å » ïù ¿ Ñ ³ Ý » É Ýñ ³ Ýó Í ³ Ýñ ÙÕÓ ³ í ³ ÝçÇó « ³ ñÛáõÝáï ï » ë ³ ñ ³ ÝÝ » ñÇ Ñ ³ ñáõó ³ Í í ³ - ËÇó áõ ë ³ ñë ³÷ Ý » ñÇó « μ ³ é ³ óÇáñ » Ý ÏÛ ³ Ýù í » ñ ³¹³ ñÓÝ » É Ñ ³ - ½ ³ ñ ³ íáñ Ù ³ ñ ¹ Ï ³ Ýó « áñáÝó ù ³ ñ ³ í ³ ÝÝ » ñÁ Ý ³» õ ³ ßË ³ ñÑÇ ×³ Ý ³ å ³ ñÑÝ » ñÇÝ ¿ ÇÝ £ Æ ± Ýã ¿ ñ
ÉÇÝ » Éáõ « ÇÝãå »± ë ¿ ñ ³ åñ » Éáõ ³ ñ- ÛáõÝ ³ ù ³ Ù ÅáÕáíáõñ ¹ Á ©©© îáÏ ³ ó á · ÇÝ Ñ ³ Ûáó « ³ ½ · Á í » - ñ ³ ÍÝí » ó « ÷ ÛáõÝÇÏÇ å » ë Ñ ³ éÝ » ó ÙáËÇñÝ » ñÇó « » õ ¹³ ÝÙ ³ Ý ¿ ñ Ññ ³ ßùÇ « áñ åÇïÇ ß ³ ñÅ » ñ ³ ß- Ë ³ ñÑÇ ³ ½ÝÇí Ù ³ ñ ¹ Ï ³ Ýó ÑÇ ³ ó- ÙáõÝùÁ £ Þ ³ ï ¿ ÇÝ « ß ³ ï-ß ³ ï ¿ ÇÝ Ýñ ³ Ýù « áíù » ñ ³ ÛÝ Í ³ Ýñ ûñ » ñÇÝ Ï ³ Ý · Ý » óÇÝ » Õ » éÝ ³· áñÍíáÕ Åá- Õáíñ ¹ Ç ÏáÕùÇÝ « Çñ » Ýó ó ³ ëÏáï μáÕáùÇ Ó ³ ÛÝÁ μ ³ ñÓñ ³ óñÇÝ Ñ ³ - ÝáõÝ Ýñ ³ å ³ ßïå ³ ÝáõÃÛ ³ Ý « áõ Ýñ ³ ÝóÇó Ù » ÏÝ ³ ë ³ ó © § Ð ³ Û » ñÇ ó ³ íÁ μáÉáñÇ ó ³ íÝ ¿« » õ ³ ßË ³ ñ- ÑÇ Ù ³ ñ ¹ ÏáõÃÛáõÝÁ å » ïù ¿ ¹³ - ï ³ å ³ ñïÇ Ýñ ³ Ýó ½ ³ Ý · í ³ Í ³ - ÛÇÝ Ïáïáñ ³ ÍÝ » ñÁ ¦£
Ð ³ Ûáó ó » Õ ³ ëå ³ ÝáõÃÛáõÝÁ 20- ñ ¹ Ñ ³ ñÛáõñ ³ ÙÛ ³ ÏÇ ³ é ³ çÇÝ ³ Û ¹ åÇëÇ Ñ ³ Ýó ³· áñÍáõÃÛáõÝÝ ¿ ñ £ Ö ³ Ý ³ ã » É ó » Õ ³ ëå ³ ÝáõÃÛ ³ Ý ÷³ ëïÁ ª Ýß ³ Ý ³ ÏáõÙ ¿ ¹³ ï ³ - å ³ ñï » É ³ ÛÝ £ ¸ ³ ï ³ å ³ ñï » É ³ ÛÝ ª Ýß ³ Ý ³ ÏáõÙ ¿ ³ ÛÉ » õë » ñμ » ù ÃáõÛÉ ãï ³ É ÝÙ ³ Ý Ñ ³ Ýó ³· áñÍáõ- ÃÛáõÝ « Ù ³ ñ ¹ ÏáõÃÛ ³ ÝÁ ½ » ñÍ å ³ - Ñ » É ³ Û ¹ ³ ñÑ ³ íÇñùÇó £ ² Ñ ³ à »
ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ðÂ
ÇÝãáõ Ñ ³ Ûáó Ýáñ å » ï ³ Ï ³ Ýáõ- ÃÛ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ 1915-Ç ó » Õ ³ ëå ³ - ÝáõÃÛ ³ Ý ×³ Ý ³ ãáõÙÝ áõ ¹³ ï ³ - å ³ ñïáõÙÁ Ñ ³ Ù ³ ÛÝ ³ ßË ³ ñÑÇ ÏáÕÙÇó áã ÙÇ ³ ÛÝ ³ ½ ·³ ÛÇÝ « ³ ÛÉ » õ ÙÇç ³ ½ ·³ ÛÇÝ ËÝ ¹ Çñ ¿« Çñ ³ ñï ³ - ùÇÝ ù ³ Õ ³ ù ³ Ï ³ ÝáõÃÛ ³ Ý ³ é ³ ÝóùÝ » ñÇó Ù » ÏÁ £ î ³ ëÝÛ ³ Ï » ñÏñÝ » ñ ³ ñ ¹» Ý å ³ ßïáÝ ³ å » ë ׳ Ý ³ ã » É » Ý Ð ³ - Ûáó ó » Õ ³ ëå ³ ÝáõÃÛáõÝÁ « » õ · áñ- ÍÁÝà ³ óÁ ß ³ ñáõÝ ³ ÏíáõÙ ¿£ êï » ÕÍí » É ¿ Ñ ³ Û » õ ûï ³ ñ ó » Õ ³ ë- å ³ Ý ³· ÇïáõÃÛ ³ Ý Ù » Í ³ Í ³ í ³ É · ñ ³ Ï ³ ÝáõÃÛáõÝ « ÁÝ ¹ áõÝí » É » Ý Ù » Í ³ ÃÇí ÙÇç ³ ½ ·³ ÛÇÝ ÷³ ë- ï ³ ÃÕà » ñ £ ² Ñ ³ ¹ ñ ³ ÝóÇó Ù » ÏÁ © 1984à © ³ åñÇÉÇ 13-Çó 16-Á ö ³ ñÇ- ½áõÙ ï » ÕÇ áõÝ » ó ³ í ÄáÕáíáõñ ¹ - Ý » ñÇ Ùßï ³ Ï ³ Ý ³ ïÛ ³ ÝÇ Ýëï ³ ßñç ³ ÝÁ ª ÝíÇñí ³ Í Ð ³ Ûáó ó » - Õ ³ ëå ³ ÝáõÃÛ ³ ÝÁ « ï ³ ñμ » ñ » ñÏñÝ » ñÇ Ñ ³ ÛïÝÇ · ÇïÝ ³ Ï ³ Ý- Ý » ñÇó « Çñ ³ í ³ μ ³ ÝÝ » ñÇó « ù ³ Õ ³ - ù ³ Ï ³ Ý · áñÍÇãÝ » ñÇó Ï ³ ½Ùí ³ Í Ñ ³ ë ³ ñ ³ Ï ³ Ï ³ Ý ³ Û ¹ Ñ » ÕÇÝ ³ Ï ³ - íáñ ¹³ ï ³ ñ ³ ÝÝ ÁÝ ¹ áõÝ » ó » ½- ñ ³÷³ ÏÇã ÷³ ëï ³ ÃáõÕà « áñÇ Ý ³ Ë ³ μ ³ ÝáõÙ ³ Ùñ ³· ñí ³ Í ¿© § øñ »³ Ï ³ Ý ³ éáõÙáí ãÏ ³ ³ í » ÉÇ Í ³ Ýñ Ñ ³ Ýó ³ Ýù « ù ³ Ý ¿ ÃÝÇÏ å ³ ïÏ ³ Ý » ÉáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ áñ » õ ¿ ÅáÕáíñ ¹ Ç Ï ³ ÝáÝ ³ íáñ μÝ ³ çÝç- Ù ³ Ý Ï ³ ÝË ³ Ùï ³ Íí ³ Í å » ï ³ - Ï ³ Ý ù ³ Õ ³ ù ³ Ï ³ ÝáõÃÛáõÝÁ £ 1915- Çó Ç í » ñ Ãáõñù ³ Ï ³ Ý μáÉáñ Ï ³ - é ³ í ³ ñáõÃÛáõÝÝ » ñÁ Ññ ³ Å ³ ñ- íáõÙ » Ý ÁÝ ¹ áõÝ » É Ð ³ Ûáó ó » Õ ³ ë- å ³ ÝáõÃÛ ³ Ý ÷³ ëïÁ « » õ ß ³ ï å » - ïáõÃÛáõÝÝ » ñ ³ ßË ³ ñÑ ³ ù ³ Õ ³ - ù ³ Ï ³ Ý ÝÏ ³ ï ³ éáõÙÝ » ñáí å ³ ßïå ³ ÝáõÙ » Ý Ãáõñù ³ Ï ³ Ý Ï ³ é ³ í ³ ñáõÃÛ ³ Ý ç ³ Ýù » ñÁ ©©©¦£
Ø » çμ » ñ » Ýù μáõÝ áñáßÙ ³ Ý ³ é ³ çÇÝ Ï » ïÁ © § Ð ³ Û ÅáÕáíáõñ- ¹ Á » Õ » É » õ ÙÝáõÙ ¿ ÙÇ ÅáÕáíáõñ ¹« áñÇ Ã »° ³ ÝÑ ³ ï ³ Ï ³ Ý « à »° ÙÇ ³ ëÝ ³ Ï ³ Ý ÑÇÙÝ ³ ñ ³ ñ Çñ ³ - íáõÝùÝ » ñÁ å » ïù ¿ Ñ ³ ñ · í » ÇÝ » õ å » ïù ¿ Ñ ³ ñ · í » Ý ÙÇç ³ ½ ·³ ÛÇÝ Çñ ³ íáõÝùÇÝ Ñ ³ Ù ³ å ³ ï ³ ë- Ë ³ Ý ¦£
² ëí ³ Í ¿ ³ Ù » Ý ÇÝã ª å »° ïù ¿ Ñ ³ ñ · í » ÇÝ « å »° ïù ¿ Ñ ³ ñ · í » Ý £ ² Ûë å ³ Ñ ³ ÝçÝ ³ Ûëûñ ÙáÉáñ ³ ÏÇ ³ é ³ ç ³¹» Ù Ù ³ ñ ¹ ÏáõÃÛ ³ Ý å ³ - Ñ ³ ÝçÝ ¿£
©©©² åñÇÉÇ 24 £ ÌÇÍ » éÝ ³ Ï ³ μ » ñ- ¹ Ç ëñμ ³ ï » ÕÇ ¹³ ñÓ ³ Í Ñáõß ³ ñ- Ó ³ ÝÇ ³ ÝÙ ³ ñ Ïñ ³ ÏÇ μáÉáñ ³ Ï » ½ñ ³ ù ³ ñÇÝ ÏñÏÇÝ ßñç ³ Ý ÏÏ ³ ½- Ù » Ý ³ ÝÑ ³ Ù ³ ñ ËáÝ ³ ñÑí ³ Í Í ³ - ÕÇÏÝ » ñ « » õ ¹³ ÙÇ Ù » Í « ËáñÑñ- ¹³ Ýß ³ Ï ³ Ý Í ³ ÕÏ » åë ³ Ï ÏÉÇÝÇ Ð ³ Ûáó ó » Õ ³ ëå ³ ÝáõÃÛ ³ Ý ³ ÝÙ » Õ
½áÑ » ñÇ ÑÇß ³ ï ³ ÏÇÝ £ Ü © º Ü ¶ Æ ´² ðÚ ² Ü