ΠΤΗΣΗ 2015 September 2015 #352 | Page 119

Πανόραμα του αρειανού τοπίου με τη Mastcam του ρόβερ να κοιτά προς τα νότια . Οι ποικίλοι σχηματισμοί στη χαμηλή πλαγιά του Όρους « Sharp » αποκαλύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία της γεωλογικής ιστορίας του Άρη .
Με βάση τα αποτελέσματα αυτά , αλλά και παρατηρήσεις από τις άλλες αποστολές στον Άρη ( Π & Δ Νο 334 , « Εξερεύνηση του Άρη , Η Αρειανή Εκστρατεία , Παρόν και Μέλλον »), η NASA αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της για το παρελθόν του Κόκκινου πλανήτη τον περασμένο Μάρτιο . Σύμφωνα με αυτές η αρειανή επιφάνεια ήταν καλυμμένη σε μεγάλο μέρος του βορείου ημισφαιρίου της από έναν μεγάλο αρχέγονο ωκεανό , βάθους μεγαλύτερου των 2.000 μέτρων και με 20 εκατομμύρια περίπου κυβικά χιλιόμετρα νερού . Η παλαιότερη θέση ήταν ότι η παρουσία νερού στον πλανήτη ήταν μικρή και περιστασιακή χωρίς ποτέ να σχηματίζει μεγάλα επιφανειακά αποθέματα . Το ερώτημα που πήγε τελικά το αρειανό νερό παραμένει και οι πιθανές απαντήσεις εξακολουθούν να είναι περισσότερες από μία : εξάτμιση , συγκέντρωση υπό μορφή πάγου σε περιοχές του πλανήτη κοντά στους πόλους , απορροή σε υπόγειες δεξαμενές ή , το πιθανότερο , όλες οι παραπάνω ! Η ύπαρξη και η τύχη του νερού στον Άρη ερευνήθηκε και σε μια άλλη διάσταση , την εξέλιξη της ατμόσφαιρας του πλανήτη . Ο αναλυτής δειγμάτων SAM , ένα από τα όργανα που φέρει το ρόβερ , έχει επισημάνει ότι η σημερινή ατμόσφαιρα του Άρη είναι πλούσια σε ισότοπα υδρογόνου , αργού και άνθρακα αποτελώντας αποτύπωμα διαδικασίας διαφυγής της σε διάρκεια χρόνου , σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη του πλανήτη . Αυτή βέβαια είναι η κύρια αποστολή του βολιστήρα και πλέον του τεχνητού δορυφόρου του Άρη Maven ( Π & Δ Νο 333 , « O ερευνητής της ιστορίας του Άρη ») για τον οποίο θα έχουμε νέα αναφορά λίαν συντόμως . Να υπενθυμίσουμε ότι ισότοπα είναι χημικά στοιχεία των οποίων οι πυρήνες έχουν τον ίδιο ατομικό αριθμό αλλά διαφορετική ατομική μάζα . Η παρουσία , για παράδειγμα , υψηλών ποσοτήτων δευτερίου ( ισοτόπου του υδρογόνου ) είναι δείγμα ότι τα ελαφρότατα ισότοπα του « κανονικού » νερού έχουν χαθεί στο διαπλανητικό Διάστημα , κάτι που επιβεβαιώνεται τόσο για τον άνθρακα όσο και το αργό . Πέραν του νερού , το Curiosity επιβεβαίωσε και τη χημική σύσταση του εδάφους που μπορούσε να υποστηρίξει ζωή , τουλάχιστον μικροβιακής μορφής . Άζωτο , οξυγόνο , θείο , φωσφόρος και άνθρακας , βρέθηκαν σε διατρήσεις πετρωμάτων στη διαδρομή του ρόβερ το 2013 και το 2014 σε συνδυασμό με αργιλικά ορυκτά που υποδεικνύουν ότι το νερό που υπήρχε στην περιοχή ήταν « κατάλληλο » για ζωή χωρίς υψηλές συγκεντρώσεις οξέων ή αλάτων . Τα ευρήματα βέβαια είναι ισχυρές ενδείξεις και δεν αποτελούν (… ακόμη ) αποδείξεις για την ύπαρξη ζωής στον Άρη . Αναφορικά με την ύπαρξη ζωής , το Curiosity αποκάλυψε ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με οργανικά μόρια . Πιο συγκεκριμένα , η επιστημονική ομάδα του JPL ( Jet Propulsion Laboratory ) χρησιμοποιώντας και πάλι τη διάταξη SAM μέτρησε σε διάστημα
20 μηνών ( το 2013 και το 2014 ) είκοσι φορές τις συγκεντρώσεις μεθανίου στην αρειανή ατμόσφαιρα . Τα αποτελέσματα δημιούργησαν έκπληξη καθώς διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους : τέσσερις μετρήσεις είχαν κατά μέσο όρο 7 ppb ( parts per billion ), ενώ άλλες πριν και μετά δεν ξεπερνούσαν το ένα δέκατο αυτών των τιμών . Σύμφωνα με τους επιστήμονες η ραγδαία αυτή εναλλαγή αποτελεί ισχυρή ένδειξη πηγής μεθανίου ( και μάλιστα τοπικής ), το είδος όμως της οποίας είναι άγνωστο και μπορεί να ποικίλει σημαντικά , καθώς στη Γη η παραγωγή του αερίου είναι τόσο βιολογική όσο και γεωλογική ( για παράδειγμα δράση νερού -σε οποιαδήποτε μορφή- και πετρωμάτων ). Ακόμη πιο σημαντική όμως ήταν η αποκάλυψη οργανικών μορίων στα συντρίμματα που δημιούργησε το τρυπάνι του ρόβερ σε πετρώματα . Η παρουσία τους , όπως και παραπάνω , δίνει ελπίδες για την τεκμηρίωση της ύπαρξης ζωής σε κάποιο σημείο της εξελικτικής ιστορίας του πλανήτη , που ίσως υπάρχει ακόμη και σήμερα , αλλά διαφεύγει την προσοχή μας . Οι
Δύο φωτογραφίες « διαστρωμάτωσης » του Νοεμβρίου 2014 , απόδειξη επίδρασης ροής νερού πάνω από προσχωσηγενές έδαφος . Πιστεύεται ότι αρχαίοι ποταμοί εξέρρεαν στη λίμνη που αποτελούσε κάποτε τον κρατήρα Gale .
09 / 2015 119