Μελετώντας κάποιος τη μεταπολεμική ιστορία των δυτικών μαχητικών και ειδικά εκείνη των αμερικανικών , θα διαπιστώσει ότι την περίοδο 1950-1970 ένας εκπληκτικός αριθμός νέων μοντέλων , αρκετά από τα οποία παραγγέλνονται , μπαίνουν σε υπηρεσία και αποσύρονται σχεδόν μέσα στην ίδια δεκαετία ! Αφενός η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας που απαξίωνε γρήγορα το όποιο νέο αεροσκάφος , αφετέρου το σχετικά χαμηλό κόστος παραγωγής , ο διαρκής ανταγωνισμός με τη σοβιετική απειλή και τελικά η αφθονία χρηματοδότησης επέτρεπαν τέτοιους … πειραματισμούς . Τώρα όμως η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική . Βλέπουμε ότι τα νέα δυτικά μαχητικά είναι ελάχιστα και έχουν ως βασικό πρόβλημά τους το διαρκώς αυξανόμενο κόστος που βρίσκεται πλέον εκτός οικονομικής πραγματικότητας ακόμη και για τις πιο πλούσιες χώρες . Πρόκειται δηλαδή για ένα « παράξενο » αδιέξοδο που θα αλλάξει τη μορφή αλλά και τη χρήση του εναέριου όπλου όπως την ξέρουμε μέχρι σήμερα .
F-22 , σχεδόν 400 εκατομμύρια δολάρια το ένα !
Το παράδειγμα του F-22 είναι χαρακτηριστικό αυτής της νέας εποχής κόστους . Το πρόγραμμα για ένα στελθ μαχητικό εναέριας υπεροχής εγκρίθηκε το 1986 και χρειάστηκε να περάσει πάνω από μια δεκαετία ώστε το 1997 να πετάξει το πρώτο αεροσκάφος . Η χαμηλού ρυθμού παραγωγή ξεκίνησε το 2001 και το 2005 ( 20 χρόνια δηλαδή μετά την αρχική έγκριση ) το μαχητικό πιστοποιήθηκε για IOC ( Initial Operational Capability ). Από την αρχή του προγράμματος , όμως , το κόστος συνεχώς αυξανόταν και μάλιστα ραγδαία . Πρωτεύων λόγος βέβαια γι ’ αυτό το γεγονός υπήρξε η μείωση του αριθμού των F-22 που θα παραλάμβανε η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ . Το 1991 είχαν οριστεί σε 648 , το 1993 μειώθηκαν σε 438 , το 1997 σε 339 για να καταλήξουν σε 187 το 2010 . Μ ’ αυτές τις μειώσεις οι κατασκευάστριες εταιρείες έπρεπε συνεχώς να αναπροσαρμόζουν τη βιομηχανική βάση τους και τις αντίστοιχες επενδύσεις και -το κυριότερο- να μοιράζουν το γιγάντιο ( όπως αποδείχθηκε ) κόστος έρευνας και ανάπτυξης σε λιγότερα « κομμάτια » παραγωγής . Να θυμίσουμε εδώ ότι στη μοντέρνα παραγωγή το τελικό κόστος είναι συνδυασμός του κόστους έρευνας και ανάπτυξης ( το μεγαλύτερο μέρος του ), του κόστους δημιουργίας εγκαταστάσεων παραγωγής , του κόστους κατασκευής ( μετά τις όποιες επανασχεδιάσεις ), του κόστους δημιουργίας υποδομών υποστήριξης , του κόστους χρηματοδότησης ( καθώς οι εταιρείες δανείζονται για να προχωρήσουν στις επενδύσεις τους ) και βέβαια του … κέρδους ( κυρίαρχος παράγοντας στη βιομηχανία των εξοπλισμών ). Όλα αυτά ( με εκατοντάδες ειδικές παραμέτρους το καθένα που συνεχώς αναπροσαρμόζονται ) θα πρέπει να « διαιρεθούν » με βάση την προβλεπόμενη παραγωγή . Το 2010 λοιπόν το συνολικό αυτό νούμερο είχε φθάσει στα 67,3 δισεκατομμύρια δολάρια ή περίπου τα 370 εκατομμύρια δολάρια ανά μαχητικό ! Αν και δεν είναι το βασικό θέμα αυτού του άρθρου , πρέπει να αναφέρουμε ότι η προμήθεια των F-22 ήταν για περισσότερο από 15 χρόνια μια από τις βασικότερες διαμάχες στην ετήσια συζήτηση του κρατικού
04 / 2015 29