ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Το σπήλαιο που περιγράφει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία είναι ο κόσμος και οι δεσμώτες εμείς οι άνθρωποι .
Οι σκιές των αντικειμένων είναι τα αισθητά πράγματα , σκιές των όντων που βρίσκονται στον κόσμο των Ιδεών . Οι αλυσίδες , τα δεσμά , είναι οι ηθικές αλυσίδες που δεν αφήνουν τον άνθρωπο να ασχοληθεί με την καλλιέργεια του πνεύματός του και την κατάκτηση της αλήθειας . Ο ήλιος που δεν φτάνει στο εσωτερικό του σπηλαίου είναι το Αγαθόν που αντικρίζουν μόνο όσοι καταφέρουν και ανέβουν προς αυτό .
Τα τείχη , λοιπόν , του Καβάφη , όπως και το σπήλαιο του Πλάτωνα , συμβολίζουν κάθε μορφή υλικής , κοινωνικής , ηθικής , βιολογικής , πνευματικής ή άλλου είδους δουλείας και τυραννίας είτε ατομικής είτε ομαδικής .
Στα Τείχη , όμως , ο ποιητής προσθέτει την ειρωνεία . Ο ποιητής ειρωνεύεται τον έγκλειστο γιατί αφέθηκε να τον φυλακίσουν :
« Α όταν έχτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω ». Έχει ευθύνη , λοιπόν , για την κατάστασή του . Κι ενώ έχει συνείδηση αυτής της κατάστασης , παραμένει αδρανής : « Κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ ».
Γιατί η ποίηση δεν είναι ο τρόπος να μιλήσουμε , αλλά ο καλύτερος τοίχος για να κρύψουμε το πρόσωπό μας .
Μανόλης Αναγνωστάκης ( 1925-2005 )
Ο ποιητής ειρωνεύεται αυτή την απραξία και τη μοιρολατρική στάση . Είναι πεπεισμένος ότι είμαστε υπεύθυνοι για τη μοίρα μας . Ενώ στον Πλάτωνα ο εγκλεισμός έχει συντελεστεί , είναι μια κατάσταση που διαμορφώθηκε ερήμην των έγκλειστων , στα Τείχη ο εγκλεισμός έγινε παρόντος του έγκλειστου , που παρέμενε αδρανής . Η έλλειψη εγρήγορσης ήταν δική του ευθύνη . Άρα δική του ευθύνη είναι και η απελευθέρωσή του .
ΠΕΡΒΑΝΑ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ Γ1
Υπάρχουν τοίχοι ψηλοί , που δεν αφήνουν να δεις τον ουρανό . Περπατάς δίπλα τους και σε πνίγει το σκοτάδι . Σκοντάφτεις στο τσακισμένο πεζοδρόμιο , κρατιέσαι πάνω τους - θα πέσεις ! - τα χέρια σου πληγώνονται , κολλάνε σκόνη και λησμονιά . Τα φυσάς , τα τρίβεις μεταξύ τους , μάταιο . Γιατί υπάρχουν τοίχοι που σκοτώνουν τη μνήμη , όσο κι αν πληγώνεις τα δάχτυλά σου . Στους αρμούς τους φύονται βρύα και λειχήνες – κάποτε και κισσοί . Στην άγρια υφή τους γδέρνεται το τέλος του κόσμου · ματώνουν τα όχι που δεν είπες – κι εκείνα τα ναι , που χάθηκαν κάπου στον δρόμο .
Υπάρχουν τοίχοι που κρύβουν τον ήλιο κι άλλοι που ο ήλιος τούς κρύβεται . Γεμάτοι μπαλώματα και πληγές , σ ’ αφήνουν να δεις το μέσα τους , μα ποτέ μέσα απ ’ αυτούς ...
Υπάρχουν τοίχοι που εγκλωβίζουν τον χρόνο . Αν είχαν στόμα θα έλεγαν τόσες αλήθειες . Αν είχαμε καρδιά θα ακούγαμε τόσες ιστορίες . Υπάρχουν τοίχοι που πέφτουν . Και τοίχοι που γίνονται τείχη . Υπάρχουν τοίχοι που πονάνε ( υπάρχουν τοίχοι που με πονάνε ). Όμως , υπάρχουν και τοίχοι που κάνουν φωλιές τα πουλιά . Που αφήνουν να φανεί λίγη ομορφιά ακόμη . Στο κορμί τους σκαρφαλώνουνε γιασεμιά , βράδυ στο Μεταξουργείο . Στα ραγίσματά τους ανθίζουνε παπαρούνες , ξημερώματα στην Καισαριανή . Στην σκιά τους ξαποσταίνουνε ασθενείς και ταξιδιώτες . Υπάρχουν τοίχοι γεμάτοι παράθυρα . Σ ’ αυτούς οι λέξεις βρίσκουν πάντα καταφύγιο . Η ιστορία βρίσκει πάντα το αύριο . Κι οι ποιητές έναν ώμο να γείρουν και να ονειρευτούν . ( Πρέπει απλώς να σταθείς λίγο πιο κοντά )
Μ . Ζ . 2017
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
11
APOTYP-1 . indd 11 15 / 06 / 2017 1:48 μ . μ .