Ağdaş Yem Emalı Fabriki Heyvanların yatma sayı ve süresi

Böyükbaş heyvanların yatması sayı ve süresinin verimliliye etkisi.
Büyükbaş hayvanlar tüketdikleri yemi sindirebilmeleri için geviş getirirler, gevşeme
zamanı çoğunlukla sakin şekilde ön ayaklarını bükerek,arka ayaqlarının ya sağ, ya da sol tarafdan düz
şekilde yana uzatarak otururlar.Bazen ayak üste de geviş getirirler. Hayvanlar gün erzinde 6-8 defa
geviş getirmek için,3-4 defa yuxulamak için yatarlar.Geviş süresi hayvanın yediyi yemin partikul
büyüklüyünden, yemdeki kaba yem oranından,yemin nemliyinden ve b. asılı olaraq deyişir. Gevşeme
bitenden sonra bile hayvan bir süre sakin şekilde yatarak kalır. Hayvanların bir neçe tür yatma şekli
vardır.Bu yatışların her biri orqanizmin sinir sistemi vasitesile tenzimlenir. Bele ki, qeyri-iradi sinir
hayvanın yemi gevşemesi zamanı orqanizmde yaranan enerjini yemin hazm olunması, medenin ve
bağırsakların faaliyyetinin aktivleşmesi, hazm şiresinin salğılanması, bağırsak xovlarından emilmenin
temin olunmasına yönlendirilir. Bu zaman hereket aktivliyi azalır. Aynl zamanda hayvanın dizlerini
bükerek yatması ön ayakların diz oynaklarının üzerinden keçen ön etraf damarının menfezinin
daralmasına, qanın bağırsak müsamireleri arasındakı damarlarda basıncın artmasına, bağırsakdan
sorulan maddelerle zenginleşmiş kanın dolaşımının suretlenmesine, karaciyerden keçerek tüm
toxumalara qidalı maddelerin çatdırılmasının hızlanmasına sebeb olur. Hayvanların geviş içinmi yoksa
dinlenmek içinmi yatdığını yatış şeklinden anlamak olur.Geviş sonrası dinlenen hayvan çok zaman
kan basıncını artırmak için başını sola, yaxud sağa eyerek boyunun her iki tarafından keçen damarları
da daraltır.Sol tarafa eyildikde sol tarafdakı damar katlanarak daralır,sağ tarafdakı damar ise
dartılarak menfezi daralır. Yaxud da eksine. Damarların bu şekilde daraltılması hayvanın iradesinden
asılı deyildir.Yani hayvan bunu şüurlu şekilde diyil reflektor olarak yapır. Apardığım bir denemede
dörd gün bir padokda olan hayvanların gün erzinde yatmasını engelledim. Yatan hayvanları tez -tez
ayağa kaldırdım, ancak akşam yatmasına izin verdim.Deneme süresinde hayvanlar yatmadıkları için
huzursuz olmaya, 2-ci günden sonra havanın işiqli vaxtı verilən yemi demek olar ki, tüketmemeye
başladılar. 3-cü ve 4-cü gün hayvanların dışkısı qatılaşdı, kabzlik ve köpme elametleri görüldü.
Dışkılarının içerisinde hazm olunmamış, çevrilmeye uğramamış yem kalıntıları bulundu. 3-4 gün
içerisinde hazm prosesi pozuldu. Hayvanlarl daha çok yıpratmamak için denemeni 4 günden çok
uzatmadım.
Sonrakı iki gün hayvanları rahat burakarak gözetledim, ilk gün hayvanlar gün erzinde 2-3 defa
yatdılar, amma yatış süresi çok uzun, bazılarında bir neçe saate kadar çekdi.İkinci gün artık normal
hallerine döndüler.
Her hansı rahatsızlığı olan,Ayak hastalığı olan hayvanlar yatarkən ön ayaklarından birini açık koyarlar.
Bu çapuk kalkma gereken zaman hayvanın tez kalkmasına yardımcı olur. Yani ön ayaklarından birini
açık koyarak dinlenmeye oturan hayvanın muhakkak bir rahatsızlığı vardır!.
Yatma hem de üreyin üzerine düşen yükün azaltılması için önemlidir.Bele ki, üreyin kanla dolması ve
boşalması süreclerine nezer salarsak (sistola ve diastola) dolma süresi vurma süresinden azdır.0.22
san.-dolma, 0,31 san-vurma, 0.33 san-dinlenme.Damarlarda qanın hereketi hem üreyin vurması ile,
hem de damar avtomatızmi ile baş verir. Damar avtomatizmi ön ve arka ayaklarda,boyunda, qarında,
kuyrukda olan ve ezeleler vasitəsilə hərəkət etdirilən damarlar vasitəsilə yaranır. Heyvan hereket
etdikce,boynunu sağa-sola dönderdikce, kuyruğunu terpetdikce bu damarlar boru kimi ezilib açılır,
damarların daxili divarlarında olan qapaqcıqlar qanın ancaq bir istiqamete hereketini temin etdiyi
üçün damarların mexaniki qatlanıb açılması qanın ürəyə doğru herektine sebeb olur. Ona görə də
ürəyin kan sorma işinin yüngülləşməsi baş verir. Heyvan yatan zaman isə qanın hereketinin
nizamlanması üçün ön ayağın diz oynağından keçən qan damarları daralır, boyunun dönderilmesi
zamanı da başa gedən damarlar daralır.Qısası yana şaxelenmiş damarlarda basınc azalır,ürək əlave
enerji serf etmeden,qanı daxili orqanlara vurur.