Zgjimi Islam
jtën traditën shqiptare dhe qenë më atdhedashës se
sa shqiptarët e trevave tjera etnike.
Feja islame i diferencoi shqiptarët muslimanë të
Kosovës nga pushtuesi sllav që kishte besim tjetër,
ortodoks. Ky diferencim që mungoi në Malësi dhe në
Çamëri për shkak të besimit të njejtë (në veri katolikë e në jug ortodoksë) vetëm se kontribuoi drejt
asimilimit kombëtar të banorëve të këtyre trevave.
Ndërsa, diferencimi i madh që ekzistoi në shoqërinë
muslimane kosovare prodhoi edhe një veçori interesante në këtë shoqëri. Fjala musliman u bë sinonim i
fjalës shqiptar. Duke shkrirë dhe identifikuar Islamin
si pjesë të kombësisë, shoqëria kosovare njohu si
pjesë të pandashme të identitetit kombëtar edhe
Islamin. Në këtë plan është një numër i jashtëzakonshëm fytyrash të shquara intelektuale që kontribuan
në kauzën kombëtare dhe që ishin pjesë e besimit
islam. Çuditërisht, shumica u lanë në harresë!
Do të mjaftonte përmendja e vetëm 27 hoxhallarëve
nga 47 anëtarëve që nënshkruajtën Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912.
Do të mjaftonte vetëm fjala e Hafiz Ibrahim Dalliut
për krijimin e alfabetit shqip: “Le të bahet me