türk Edebiyatı
Peyami Safa
EDEBİ KİŞİLİĞİ
Cumhuriyet
döneminde
her şeyin kaynağının madde
olduğunu kabul eden materyalist anlayışa karşı olmuş
ve psikolojik çözümleyici
roman sahasının en büyük
ustası kabul edilmiş önemli
sanatçımızdır.
Nurullah
Ataç’ın
dahi Türk Edebiyatı’na tahlil
romanın Peyami Safa ile
girdiğini belirttiği sanatçı,
olaylardan
çok
kişileri
ve eşyayı dikkatli gözle
incelediği, şuur ve alt şuuru
araştırdığı romanlar yazmıştır.
Yoksul olan, okula gidemeyen ve çok kitap
okuyarak kendini yetiştiren
sanatçı geçimini temin etmek için Server Bedii adıyla
özellikle polisiye türde eserler yazmıştır. Yazdığı Cingöz
Recai isimli polisiye serisi bir
döneme damga vurmuştur.
Yazarın
yoksulluk içinde büyümesi, küçük
yaşta para kazanmak zorunda kalması, 13 yaşında
hastalanması,
babasını
erken
yaşta
kaybetmesi
romanlarındaki
konuların
maddi ve manevi ıstıraplar,
hasta beden ve ruhları, ahlak
bunalımları,
kişi-toplum
çatışmaları, vicdan azapları,
yalnızlık duyguları, psikanaliz
deneyişleri olmasına neden
olmuştur.
Çok fazla kültür
birikiminin olması ve edebiyat, hukuk, tarih, tıp, felsefi
resim, musiki, sosyoloji,
psikoloji gibi çok çeşitli alanlarda yazabilmesinden dolayı
“Ansiklopedik Yazar” olarak
anılmıştır.
Bütün romanlarında bir sorun
ortaya atmış, ancak taraf tutmadan sorunları tartışmalar
halinde okuyucusunun gözleri
önüne sermiştir.
Eserlerinde ruhbilime, sosyal konulara ve tıbba
dair kelimelere çokça yer
vermiştir.
Usta bir tekniğinin
olması, üslubunun kudreti ile
sanat çevrelerince de büyük
takdir toplamıştır. Bir düşünce
ve duyguyu en kısa yoldan
anlatma gücünü göstermiş ve
Türkçenin bütün imkânlarını
kullanmıştır. Çirkin ve bayağı
sözlere yer vermeyen Peyami
Safa çok kelimeli, bol sıfatlı
ve zarflı, sanatlı bir teknik
benimsemiştir.
Eserlerinde
DoğuBatı sentezi yapması onun
özgün özelliklerindendir. Bu
anlayışla kültür çatışmalarını
konu edindiği eserler de meydana getirmiştir.
Peyami Safa fıkra,
makale, eleştiri, hikâye ve
roman türlerinde Ahmet
Mithat’ın rekorunu kıracak
kadar çok sayıda eser kaleme almış, başarısını en çok
romanlarında göstermiştir.
Eserlerinden en ünlüleri hasta çocukluğunu
anlattığı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ile Doğu ve Batı
karşılaştırılmasının yapıldığı
Fatih Harbiye’dir.
45
ESERLERİ:
ROMAN: Gençliğimiz, Şimşek, Sözde Kızlar, Mahşer, Bir
Akşamdı , Süngülerin Gölgesinde, Bir Genç Kız Kalbinin
Cürmü, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Atilla, Bir Tereddüdün Romanı, “Matmazel Noralya’nın
Koltuğu”, Bir Mekteplinin Hatıratı, Karanlıklar Kralı, Siyah
Beyaz, İstanbul Hkâyeleri , Cumbadan Rumbaya, Yalnızız,
Biz İnsanlar
ÖYKÜ: Hikâyeler
OYUN: Gün Doğuyor
İNCELEME-DENEME: Türk İnkılâbına Bakışlar, Büyük
Avrupa Anketi, Felsefi Buhran, Millet ve İnsan, Mahutlar,
“Mistisizm-Nasyonalizrn-Sosyalizm “, Doğu-Batı Sentezi,
Sanat- Edebiyat-Tenkid, “Osmanlıca-Türkçe- Uydurmaca”, Sosyalizm-Marksizim- Komünizm, Din-İnkılâp-İrtica,
Kadın-Aşk-Aile Yazarlar-Sanatçılar-Meşhurlar” EğitimGençlik-Üniversite 20. Asır- Avrupa ve Biz
DERS KİTAPLARI: “Cumhuriyet Mekteplerine Millet Alfabesi”, “Cumhuriyet Mekteplerine Alfabe”, “Cumhuriyet
Mekteplerine Kıraat”, Yeni Talebe Mektupları , Büyük Mektup Numuneleri, Türk Grameri, Dil Bilgisi, Fransız Grameri,
Türkçe İzahlı Fransız Grameri