Links : De zieken bezoeken . Een van de zeven werken van barmhartigheid afgebeeld op een paneel in de sacristie van de Sint- Servaaskerk .
| Vlaams , ± 1600 , invloed van Frans Floris . Parochie Sint Servaas
Onder : Kloosterordes in Maastricht , afbeeldingen van religieuzen . capucijners , cellebroeders , grauwzusters , religieuzen van Sint Andries , ziekenzusters Sint-Servaasgasthuis . | RHCL Cvdn 336
63 kloosters op grote schaal aan zieken- en armenzorg doen en de opvang regelen van grote aantallen pelgrims . Zieken- en armenzorg gingen overigens hand in hand . Alleen zieke en arme pelgrims , arme zieken en alleenstaande ouden van dagen uit de eigen stad kwamen in de regel in aanmerking voor opname in een gasthuis of konden een beroep doen op steun . Bemiddelde zieken waren aangewezen op ‘ thuiszorg ’ en pelgrims met geld namen hun intrek in logementen . Voor de opvang van besmettelijk zieken en voor de armen was het stadsbestuur verantwoordelijk . Burgemeesters , gezworenen en Indivieze Raad ( de gelijkelijk uit Luikse en Brabantse burgers samengestelde stadsraad ) benoemden jaarlijks ‘ hospitaalmeesters ’ voor de leprozerie en de pestbarakken , die op min of meer geïsoleerde plekken in en om de stad lagen . Zij benoemden ook de ‘ Heilige- Geestmeesters ’ voor de armentafel van de Grote Heilige Geest . De Heilige- Geestmeesters beheerden onder andere een aantal armenhuisjes in De Heilige Geest , een pleintje tussen Markt en Grote Staat . Deze wezen ze toe aan minvermogenden , alleenstaande ouderen of mensen die herstelden van een ernstige ziekte . Spoedig kende de stad ook instituten die zich om bepaalde categorieën bekommerden zoals alleenstaande ouderen of wezen .
Vanaf halverwege de vijftiende eeuw teisterden ( godsdienst ) oorlogen Europa en werd reizen steeds onveiliger door toedoen van rondzwervende , slecht betaalde troepen die de reizigers uitschudden . Door de vorming van nationale staten hadden reizigers bovendien steeds meer en duurdere paspoorten nodig . Als gevolg daarvan kwam het pelgrimswezen , ook in Maastricht , omstreeks het jaar 1600 volledig stil te liggen . Dat had ook gevolgen voor de gasthuizen . Een aantal sloot de deuren en andere concentreerden zich op de zorg voor de zieken en de armen van de stad . In 1628 richtte Elisabeth Strouven met een aantal volgelingen eerst een boerderij en spoedig daarna een klooster in , waarin ziekenzorg , aanvankelijk nog bescheiden , de hoofdtaak was . Maastricht kende toen al eeuwen onbaatzuchtige congregaties , zoals de cellebroeders , kapucijnen en antonieten , later de faliezusters en grauwzusters , die zich bezighielden met een of andere vorm van ziekenzorg . Sinds de veertiende eeuw waren er ook artsen en chirurgijns in dienst van de stad . Als gevolg van het besluit van 1567 in Maastricht een garnizoen van beroepssoldaten te legeren , ontstond er ook de noodzaak speciale ziekenzorg voor militairen te organiseren . religieuzen van Sint Andries hospitaliëres Sint Servaas