42
Oudste plattegrond van Maastricht , waarop het Sint-Servaasgasthuis aan het Vrijthof is afgebeeld . Getekend door de kanunnik Simon de Bellomonte in 1587 .
| RHCL collectie reproducties . 849 .
Servaas te maken met protestantse bemoeienis . De goedkope zusters van Tienen moesten het veld ruimen en werden vervangen door lekenverplegers en -knechten die door het kapittel werden betaald . Het gasthuis werd een meer algemene instelling , getuige bijvoorbeeld de leerovereenkomst die een student medicijnen voor zijn praktijkopleiding in 1639 sloot met de in het gasthuis werkende chirurgijn Robert Charbonier . Of het gasthuis inmiddels een vaste medicus in dienst had , is daarmee overigens niet bewezen . Na 1750 veranderde het gasthuis op aandringen van militair gouverneur baron van Aylva goeddeels in een zorginstelling voor arme zieken uit de stad . In deze periode vonden er ook weer bouwwerkzaamheden plaats . In 1773 werd de oude kapel wegens bouwvalligheid vervangen door een nieuwe .
Onder het Franse revolutionaire bewind na 1794 onderging het Sint-Servaasgasthuis een verdere functiewijziging : het werd een burgerlijk- en militair ziekenhuis . Die functie had het tot 1821 , toen het eerste ziekenhuis Calvariënberg aan de Abtstraat verrees . Het deel van het oude gasthuiscomplex aan het Vrijthof dat zich buiten de rooilijn bevond , werd vervolgens afgebroken . gasthuis toegewijd aan Maria en was het bedoeld voor de opvang van pelgrims die de reliekenschat van de Onze Lieve Vrouwekerk bezochten . Als ‘ topstuk ’ gold het aansprekende kleed dat had toebehoord aan de Maastrichtse heilige en martelaar Lambertus . Deze was bisschop in Maastricht van circa 670 tot circa 706 .
Bronnen uit 1387 maken meer duidelijk over het gasthuis ‘ van de bisschop ’. Zijn hospitaal was toegewijd aan de martelares Sint Agatha . De heilige Agatha was de patrones van de zogende moeders en de beschermster tegen kloven en abcessen in de borsten en vooral tegen borstkanker . Zij wordt meestal afgebeeld met in haar handen een schotel met haar afgesneden borsten .
Waar het gasthuis precies heeft gelegen en hoe het eruit zag , kan archeologisch onderzoek ons wellicht ooit leren . Het gasthuis is in elk geval te situeren in de huidige Tafelstraat , die tot zeker in de zeventiende eeuw Sint-Aechtenstraet heette . Een op de panoramatekening van Braun en Hogenberg uit 1554 in de Tafelstraat afgebeelde kapel betreft hoogstwaarschijnlijk niet het gasthuis van Sint Agatha , maar de kapel van Sint Gregorius . In een geschrift uit 1620 staat vermeld dat beide instellingen aan elkaar grensden , maar de vondst van oude
Het gasthuis van Sint Agatha Omdat gasthuizen sinds 816 waren voorgeschreven zal het gasthuis van het kapittel van Onze Lieve Vrouw , net als dat van het Sint-Servaaskapittel , uit de negende eeuw dateren . Het moet gelegen hebben in het deel van de stad waar de bisschop van Maastricht macht uitoefende . Misschien is dit gasthuis gebouwd na de verplaatsing van de bisschopszetel naar Luik , in de loop van de negende eeuw , maar ook na zijn vertrek bleef de bisschop zeggenschap houden over het oude Maastrichtse bouwresten aan de overzijde van de straat , waarschijnlijk afkomstig van het vroegere gasthuis , duidt erop dat we ‘ aan elkaar grensden ’ moeten lezen als ‘ tegenover elkaar lagen ’. Het gasthuis had toen allang zijn functie van opvanghuis voor pelgrims verloren en was een huis geworden voor arme inwoners van de parochie van Onze Lieve Vrouw , die er onder andere van voedsel werden voorzien . Tussen 1628 en 1650 werden de gebouwen voor zesduizend gulden aan particulieren verkocht , die ze verkavelden en tot woonhuizen verbouwden . bisschopsterritorium . Naar men zegt was het oorspronkelijke