Van godshuis naar academisch ziekenhuis | Page 162
Dr. Lambert van Kleef en de eerste
3a succesvolle maagoperatie
6.
160
T
oen dr. Lambert van Kleef in 1881 tot chirurg-geneesheer
werden toegediend. De techniek van het infuus bestond nog
van het Maastrichtse ziekenhuis Calvariënberg werd
niet. Zij kreeg elf dagen lang voedende clysmata, die bestonden
benoemd, trof hij bij zijn komst een groot maar
uit eieren. Uiteindelijk herstelde ze en op 12 maart verliet de
uitgewoond ziekenhuis aan. Operatiekamer en laboratorium
patiënte het ziekenhuis, ‘zeer in gewicht toegenomen’.
waren geheel onderkomen, de ziekenzalen volgestouwd met
De Limburger Koerier meldde op 4 februari 1882 dat ‘Doctor
houten bedden. De verpleging was in handen van de
van Kleef, chirurgijn in het gasthuis Calvariënberg’ een
liefdezusters van de heilige Carolus Borromeus. Deze
maagoperatie heeft verricht ‘die in de wetenschappelijke
religieuzen hadden destijds nauwelijks medische kennis en
wereld opzien zal wekken’. Jaren later, in 1891, heeft Van Kleef
zagen hun taak meer in het geestelijk bijstaan van de zieken.
bij een demonstratie van een andere patiënt aangegeven dat
Toch zag van Kleef kans in dit ziekenhuis op 27 januari
1882 met succes een pylorusresectie (het uitsnijden van de
zijn patiënte van de eerste maagoperatie het goed maakte.
In 1883 promoveerde de Maastrichtenaar Emile
sluitspier van de maag) te doen. De patiënte, afkomstig uit van
Schreinemacher aan de Universiteit Leiden op het proefschrift
Kleefs voormalige woonplaats Venlo, overleefde de gewaagde
Over de resectio-pylori. Hij beschreef daarin het
ingreep. Zij was het slachtoffer van een maagzweer die bij
operatiepreparaat van de pylorusresectie van deze patiënt als
genezing geleid had tot littekenvorming en verschrompeling van
volgt: ‘de pylorus is sterk vervormd en slechts voor een dunne
de uitgang van de maag, een proces dat kan leiden tot vrijwel
penneschacht doorgankelijk’. Ook wees hij erop dat de ingreep
volledige afsluiting van de maag. Zij leed reeds vijftien jaar aan
door Van Kleef bijzonder was omdat pas twee jaar eerder in
deze betrekkelijk veel voorkomende aandoening, die een
Parijs voor het eerst een operatie aan een vernauwende
chronisch lijden veroorzaakte en door de onmogelijkheid
maagzweer was uitgevoerd. Op het moment dat Van Kleef het
voldoende voedsel op te nemen, leidde tot sterke vermagering.
waagde deze operatie te doen, waren er in totaal 23 van
De patiënte was jarenlang met maagspoelingen behandeld, maar
dergelijke operaties uitgevoerd, waaronder een door dr. Anton
die hadden niet geholpen. Maagbloedingen waren de reden dat
Berns in Amsterdam. Op één na waren alle patiënten overleden.
ze in levensgevaar kwam te verkeren en dat een operatie als
De operatie van Van Kleef was de eerste geslaagde maagoperatie
ultimum refugium haar enige kans op overleven was.
in Nederland en de tweede geslaagde in zijn soort in de wereld.
De operatie duurde twee uur. De lucht in de
Van Kleef deed in de volgende zes jaren nog vier maagoperaties,
operatiekamer was volgens de procedure van Lister eerst met
maar die patiënten overleden allen na enkele dagen. Hij heeft
carboldamp verzadigd en de patiënte was in warme dekens
zeker een dosis geluk gehad, maar zijn naam was definitief
gelegd om de lichaamstemperatuur op peil te houden.
gevestigd!
De narcose bestond uit een morfine-injectie en een beetje
chloroform, eigenlijk alleen bij de inleiding en de beëindiging
van de narcose. De patiënte was tijdens de operatie halfwakend.
Na de operatie collabeerde de patiënte waarvoor etherinjecties