Van godshuis naar academisch ziekenhuis | Page 120
Bouwen op basis van
0 de Franse Revolutie
5.
118
Inleiding episode 5
D
e Franse Revolutie (1789) was niet alleen een
onderwijs. Ziekenhuizen, voor zover aanwezig, waren een
politieke en sociale omwenteling maar zij bracht
broedplaats voor infecties, een gevangenis voor krankzinnigen
ook de ontwikkeling van de geneeskunde in een
en een sterfhuis voor zieken en gewonden. Kortom, van
stroomversnelling. De geneeskunde, bij ons en ook in Frankrijk,
geneeskunde in de huidige betekenis van het woord kon nog
werd in de achttiende eeuw nog bedreven door een bont
niet worden gesproken.
gezelschap beroepsbeoefenaren, variërend van academisch
Halverwege de achttiende eeuw kwam daar verander-
opgeleide medicinae doctores, in gildeverband getrainde
ing in en de Franse Revolutie versnelde dat proces. De Franse
chirurgijns en apothekers, reizende meesters, zoals
staat ging zich verantwoordelijk voelen voor het welzijn en de
steensnijders, tandmeesters en oculisten, maar ook allerlei
gezondheid van zijn burgers. Uiteraard speelden oorlogen met
kwakzalvers en beunhazen zoals kruidenzoekers, belezers en
de vele hulpvragende slachtoffers daarbij een rol van betekenis.
koortsafnemers. De kwakzalver was echter vaak niet te
Zowel de opleiding als de wijze van beroepsuitoefening werden
onderscheiden van de gediplomeerde geneesheer, die weliswaar
gemoderniseerd. De academische medische opleidingen in
geleerd had maar weinig medische kennis en kundigheid bezat.
Frankrijk werden drastisch hervormd en geconcentreerd in de
Medicinae doctores waren veelal georganiseerd in collegia
Écoles de Santé van Parijs, Montpellier en Straatsburg. Deze
medica en chirurgijns en apothekers in gilden. Dit waren vaak
hervorming bestond uit een totale vernieuwing van het
sterk naar binnen gerichte belangenorganisaties, die invloed
curriculum met daarin vakken als anatomie, pathologie,
van buiten niet duldden. De concurrentie tussen de
heelkunde en verloskunde maar ook scheikunde en
beroepsbeoefenaren onderling was moordend. De universiteiten
natuurkunde. Bovendien werd de opleiding praktijkgericht en
onderwezen nog steeds de tweeduizend jaar oude klassieke
vervaagde de scheiding tussen genees- en heelkunde en
Hippocratische en Galenische geneeskunde. Dit gebeurde door
daarmee ook die tussen de academisch gevormde medicinae
uit de oude boeken voor te lezen. Men stond niet open voor
doctores en de voorheen in gildeverband opgeleide chirurgijns.
wetenschappelijke benaderingen, nieuwe kennis en praktisch
De praktische kennis diende opgedaan te worden in een
ziekenhuis. Daar kon je het vak leren. Ziekenhuisgeneeskunde
dateert dan ook uit die tijd. De nieuwe klinische geneeskunde
werd gekenmerkt door gedetailleerde observatie, al dan niet
met gebruik van instrumenten zoals de stethoscoop, en
systematische obductie (sectie) waardoor een verband gelegd
kon worden tussen afwijkingen van de organen en
waargenomen ziekteverschijnselen. Toepassing van statistiek
droeg bij aan de betrouwbaarheid van medische inzichten,
omdat zij niet op één maar op grotere aantallen waarnemingen
gebaseerd werden. Hippocrates en Galenus hadden afgedaan.