Upadhyaya November 2013 | Page 19

>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ @.|æ.{Ï.j·T|òt d”ìj·TsY Hêj·T≈£î\T

\Tø±ÿ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ ø£qTïeT÷‘·
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ πs|ü˝…¢
ÁbÕ+‘êìøÏ#Ó+~q d”ìj·TsY Hêj·T
≈£î\T \Tø±ÿ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ nHês√>∑´
ø±s¡ D +>± 11`10`2013q
eTè‹#Ó+<ës¡T.
5`6`1931q uÛ{ÁºÏ b˛\T
Ñ
eT+&É\+ ◊\es¡+ Á>±eT+˝À »ìà+∫q \Tø±ÿ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢
25`08`1952q ôd.Áπ > .ñbÕ<Û ë ´j· T Tì>± ìj· T $T‘· T ˝… ’ H ês¡ T .
37dü+.\Tùde\+~+∫ ~ 30`06`1989q ñ<√´>∑ $s¡eTD#˚XÊs¡T.
‘·q yÓTT‘·Ô+ ùdyêø±\+˝À u≤<Ûä´‘·>∑\ düuÛÑT´ì>±,ø±s¡´ø£s¡Ô>±,
sêÁwüº øöì‡\sY>± $$<Ûä u≤<Ûä´‘·\‘√ |üì#˚XÊs¡T. 1974,1987dü+.\˝À
dü+düΔ N*ø£≈£î >∑T¬s’q|ü⁄&ÉT $∫äqïø±s¡T\ Á|üj·T‘êï\qT m+&É>∑{Ϻ
e÷‘·èdü+düΔqT |ü]s¡øÏå+∫, πs|ü˝…¢ ÁbÕ+‘·+˝À dü+düΔ ìsêàD≤ìï |ü{Ïwüº
|üs¡#˚ ø£èwæ˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT˝…’Hês¡T.
πs|ü˝…¢ {°#·sY‡ ø√`Ä|üπs{Ïyé Á¬ø&ç{Ÿ kıôd’{° e´ekÕΔ|ü≈£î\˝À
ˇø£s¡T>±, kıôd’{° kÕΔ|æ+∫q 1972qT+&ç 1982es¡≈£î ¬s+&ÉT
|üsê´j·÷\T n<Ûä´≈£åî\T>± |üì#˚dæ, kıôd’{° ìs¡«Vü≤D˝À ø°\ø£bÕÁ‘·
eVæ≤+#ês¡T. Á|üC≤kÕ«$Tø£,yêeT|üø£å ñ<ä´e÷\≈£î dü+|ò”TuÛ≤e+
‘Ó*ù|yês¡T. ‘·qe+‘·T düVü≤ø±s¡+ n+~+#˚yês¡T.
@.|æ.{Ï.j·T|òt |üPs¡« sêÁwüº øöì‡\sY,õ˝≤¢ düuŸø£$T{° düuÛÑT´\T
¬ ø .eT<Û ä T dü ÷ <Û ä q sêe⁄,d” ì j· T sY Hêj· T ≈£ î \T |ü & É e T{Ï
yÓsø£fÒX¯«s¡sêe⁄,õ˝≤¢XÊK Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù yÓ’.H˚‘ê+»H˚j·TÁ|ükÕ<é,
ø±s¡´<äs¡TÙ\T |æ.&ç.k˛wü*»+, $.\ø°åàø±+‘Y,õ˝≤¢ Ä&ç{Ÿø£$T{Ï düuÛÑT´\T
{Ï.Áoìyêdüsêe⁄,πs|ü˝…¢ |ü≥ºDXÊK |üPs¡« n<Ûä´ø£å,Á|ü<Ûëqø±s¡´<äs¡TÙ\T
C….düTu≤“sêe⁄,j·THé.˝ÀπøX¯«s¡sêe⁄, πs|ü˝…¢ eT+&É\XÊK n<Ûä´ø£å,

Á|ü<Ûëqø±s¡´<äs¡TÙ\T $»jYT≈£îe÷sY,|æ.Áoìyêdüsêe⁄,õ˝≤¢XÊK |üPs¡«
n<Û ä ´ ≈£ å î \T |æ . yÓ + ø£ Á {≤eTj· T ´ q>∑ s ¡ + eT+&É \ XÊKn<Û ä ´ ≈£ å î \T
j·TyéT.Vü≤]Á|ükÕ<é ‘·~‘·s¡T\T yê] uÛÖ‹ø£ ø±j·÷ìï <ä]Ù+∫ ìyêfi¯ó
\]Œ+#ês¡T. yê] ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\≈£î kÕqTuÛÑ÷‹ì ‘Ó*bÕs¡T.

dü+‘ê|ü düuÛÑ '
~ 21`10`2013q πs|ü˝…¢ Áo \øÏåà |òü+ø£¸Hé Vü‰˝Ÿ˝À õ˝≤¢XÊK
Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù yÓ’.H˚‘ê+»H˚j·TÁ|ükÕ<é n<Ûä´ø£å‘·q \Tø±ÿ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢
>±] dü+‘ê|ü düuÛÑ »]–+~. sêÁwüº Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù |æ.bÕ+&ÉTs¡+>∑es¡
Á|ükÕ<äsêe⁄ e÷{≤¢&ÉT‘·÷ πs|ü˝…¢ ÁbÕ+‘·+˝À dü+düΔ ìsêàD+˝À
¬ø.$.j·Tdt.X¯s¡à,¬ø.eT<ÛäTdü÷<Ûäqsêe⁄ ‘·~‘·s¡ eTTKT´\‘√ ø£\dæ \Tø±ÿ
yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ |üì#˚XÊs¡ì, yê]qT+&ç e÷ ‘·s¡+ ÁbÕ+‘· u≤<äT´\T
dü÷Œ¤]Ôìbı+<ëeTì,eTqeT+‘ê yê] yês¡dü‘ê«ìï |ü⁄DÏøÏ|ü⁄#·TÃø=ì
@.|æ.{Ï.j·T|òt |ü{Ïwüº‘·≈£î ø£èwæ#˚j·÷\ì ø√sês¡T. yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢>±]
düVü≤#·s¡T\T ¬ø.eT<ÛäTdü÷<Ûäqsêe⁄ >∑‘·+˝À yê]‘√ ø£\dæ|üì#˚dæq nH˚ø£
dü+|òüT≥q\T,nqTuÛÑyê\T yê] ìkÕ«s¡Δ ùdyê ‘·‘·Œs¡‘·qT $e]+#ês¡T.
õ˝≤¢XÊK|üPs¡« n<Ûä´≈£åî\T j·TyéT.dæ.ôV≤#Y. sê»s¡‘·ï+,
z.|æ.&ç.ÄsY sêÁwüº Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù $.Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, d”ìj·TsY
Hêj· T ≈£ î \T |ü & É e T{Ï yÓ s ø£ f Ò X ¯ « s¡ s êe⁄,õ˝≤¢ ø±s¡ ´ <ä s ¡ T Ù\T
|æ.&ç.k˛wü*»+, $.\ø°åàø±+‘Y, Ä&ç{Ÿø£$T{° ø£˙«qsY {Ï.Áoìyêdüsêe⁄
$ÁXÊ+‘· Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T >∑TeTà&ç d”‘êsêeTj·T´ ‘·~‘·s¡T\T \Tø±ÿ
yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢>±]‘√ yê]≈£îqï kÕVü≤#·sê´ìï Äj·Tq ‘ê´>∑o\‘·qT
$e]+#ês¡T.
\Tø±ÿ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢>±] ≈£îe÷¬sÔ ÁoeT‹ n#·T´‘ê+ã u≤<ä´‘·>∑\
‘·+Á&ç>± ‘·eTqT r]Ã~<ë›s¡ì ‘Ó*bÕs¡T. õ˝≤¢ ø±s¡´<ä]Ù $.\ø°åàø±+‘Y
e+<äq düeTs¡ŒD‘√ ø±s¡´Áø£eT+ eTT–dæ+~.

ˇ+>√\T˝À #Ûêj·TsêCŸ dü+düàs¡D düuÑÛ
»qkÕVæ ≤ ‹ ` @.|æ . {Ï . j· T |ò t Á|ü ø ±X¯ + õ˝≤¢ XÊK\T
dü+j·TTø£Ô+>± 15`10`13q ˇ+>√\T˝Àì j·THé.õ.z ôVAyéT q+<äT
Á|üeTTK ø£$, s¡#·sTT‘·, @.|æ.{Ï.j·T|òt ø±s¡´ø£s¡Ô #Ûêj·TsêCŸ dü+düàs¡D
düuÛÑ »]–+~. düuÛ≤ |ü]#·j·T+ »qkÕVæ≤‹ Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ XÊK
u≤<äT´\T |æ.>√$+<äj·T´ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. düuÛÑ≈£î &Üø£ºsY õ.$.ø£èwüíj·T´
n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+#ês¡T. düuÛÑ #Ûêj·TsêCŸ eTs¡D≤ìøÏ dü+‘êbÕìï, yê]
≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î kÕqTuÛ÷‹ì ‘Ó*j·T#˚d÷Ô ˇø£ì$Twü+eTÚq+ bÕ{Ï+
Ñ
ü
∫+~. eTT+<äT>± s¡#·sTT‘·, $X‚¢wü≈£î\T ø=+Á&Ó&ç¶ yÓ+ø£fÒX¯«s¡¬s&ç¶ Áoø±
≈£îfi¯+ ñ<ä´eTø±yê´ìï düMTøÏå+#ês¡T. Áoø±≈£îfi¯+ Áo..Áo>± #Ûêj·TsêCŸ
>±]ì |æ\Te e#·TÃqì, ñ<ä´e÷\qT düJe+>± |ü]o*+∫qyê&ÉT
ø£qTø£H˚ Áoø±≈£îfi¯+ ø±e´ s¡#·q #˚j·T>∑*>±s¡ì, d”«j·T nqTuÛÑyê
\qTnø£ås¡ s¡÷|ü+ #˚XÊs¡Hêïs¡T. ø°]Ô ø£+&É÷‹ ˝Òì s¡#·sTT‘· nì,
\øå ± ´ìï ìsêΔ ] +#· T ø=ì Á|ü » \ø=s¡ ≈ £ î ìã<ä Δ ‘ · ‘ √ ì\ø£ & É > ±
s¡#q\T#˚XÊs¡ì M] eTè‹ kÕVæ≤r˝Àø±ìøÏ rs¡ì˝À≥T nì ìyêfi¯ó
·
\T n]Œ+#ês¡T. »qkÕVæ≤‹ Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù ~$≈£îe÷sY e÷{≤¢&ÉT‘·÷
1959`70\ eT<Ûä´ »]–q Áoø±≈£îfi¯ <äX¯\yê] ñ<ä´e÷ìï Áoø±≈£îfi¯+
ø±e´+˝À ñ<ä´eT rs¡T‘ÓqTï\qT düMTøÏå+#ês¡ì nHêïs¡T. –]»q

qe+ãs¡T 2013

ñ<ä´e÷\qT düJe+>± >∑TeTà