ñqïe ÷ ≥
ô | ≈ £ î ´\]»+ ` 16
ôd≈ £ î ´\ sY dü ÷ ÿ˝À ¢ düs ¡ dü « r ÁbÕs ¡ úq ìwæ < ä∆ +. ª e +< ˚e ÷‘· s ¡ μ eT ÷ ìs ¡“+< Ûä + ø ±< äT . ÄK ] øÏ ª» q > ∑DeTqμqT bÕ & ÉeTT bıeTàì yÓTÆHê ]{°\ | æ \¢\ T yÓTTsêsTT + ∫Hê # ˚j · T > ∑ *–+~ ˝Ò < äT . n ~ m +‘· C≤rj · T ^ ‘· yÓTÆHê ` yÓTÆHê ]{°\ eT ‘· ùd «#· à ¤ eTT +< äT ã˝≤ < ä ÷ s ¡ T . < ëìï bÕ & ˚ +< äT≈ £ î eT ‘· ø ± s ¡ D +‘ √ ìsêø £]+# ˚ Vü≤≈ £ îÿ yÓTÆHê ]{°\ ≈ £ î qï < äì kÕøå ±‘·÷ Ô düTÁ |”+ ø√πs º # ê { Ï +~. n < ˚ ` $ TwüqØ dü ÷ ÿ˝À ¢ Væ≤ +< äTe ⁄\ | æ \¢\ ≈ £ î ÁøÏdæ º j · THé ‡ Áù | j · Ts ¡ T ¢ ø £+| ü \‡ Ø ! ª e ÷ < ˚e ⁄ fi¯ó ¢ e ÷ ≈ £ î +& É >± MT @ düj · T ´ qT , MT y˚Ts ¡ eTàq ÷ y˚TyÓT +< äT≈ £ î ÁbÕ ] ú +# ê \ ì n & çπ > Vü≤≈ £ îÿ Væ≤ +< äTe ⁄\ ≈ î £ ˝Ò < äT . yê ] eT ‘· Vü≤≈ îÿ≈ £ î £ ~ ≈ îÿ˝Ò £ < äT . Áù | j Ts · T ¡ e ÷ ≥ < ˚e ⁄& Ós T ¡ > ∑T . dü + Á | < ü ëj T · + Á | üø ± s ¡+ yÓTTU≤q u § ≥T º, # ˚ ‹ øÏ >± E \ T , > √ ]+{ ≤≈ £ î n \+ ø £]+#· T≈ £ îH˚ +< äT≈ £ L øÏs ¡ kÕÔ˙ dü ÷ ÿfi¯ó ¢ kÕ < Ûës ¡ D +>± ˇ | ü�ø√e ⁄. ôV ’ ≤ +< äe eT ‘ êìï , < ˚M < ˚e ‘·\ qT bÕsƒê \ HÓ | ü +‘ √ bı < ä › düÔe ÷ q + | ü +‘· Tfi¯ó ¢ mìï < äTsê “¤ wü˝≤ & çHê , $< ë ´ uÀ < Ûäq ù |] ≥ ‘ > Ó ∑ã & ç Á ø ¬ düÔe ’ eT ‘· Á | ü # ês ¡+ # ˚düTÔHêï Væ≤ +< äTe ⁄\ T øÏ≈ £ îÿs ¡ TeTqø £ uÛ ]+# Ñ ê *‡+<. ˚ yê { Ï e \¢ ‘· eT eT ‘· kÕ «‘·+ Á ‘ ê ´ ìøÏ Vü ‰ ì ø £\ T > ∑T ‘· Tqï < äì yÓTT ‘· TÔ≈ £ îHêï Á | üuÛÑT ‘ ê «\ T Ä \ øÏ +#· e ⁄. ø√s ¡ T º\÷ | ü { Ï º+#· Tø√e ⁄. m +< äTø £+ fÒ yÓTÆHê ]{° $< ë ´ dü + dü ú˝À ¢ yÓTÆHê ]{° \~ ÇcÕ sê º »´+. ôd≈ î £ ´\ sY | | ü ü� \ T nø ÿ £ & É ñ & Éø e £ ⁄. Væ≤ +< äTe ⁄\ T q & çù | dü ÷ ÿfi¯ ¢ ˝À @$ T H˚sêŒ *, m˝≤ H˚sêŒ *, @$ T # ˚j ·÷*, @$ T # ˚j · T≈ £ L & É < äT ` n + ≥ ÷ n & É ¶ yÓTÆq s ¡÷\ T ‡‘ √ düyê \ ø £ å Ä + ø £ å \ T ô | fÒ º Á | üuÛÑT ‘ ê «\ | ües ¡ T yÓTÆHê ]{°\ < ä > ∑Zs ¡ | üì # ˚j · T < äT . m +< äTø £+ fÒ yÓTÆHê ]{°\ ≈ î £ Á | ‘ ü ´ ˚ ø £ Vü≤≈ îÿ £ \ qT , Á | ‘ ü ´ ˚ ø £ Á | ü ‹| ü ‹ Ôì uÛ≤s ¡‘· sêC≤ ´+> ∑y˚T Ç∫à +~ ` 30e n ~ Ûø £ s ¡ D + ˝À ! eT ‘· ùd «#· à ≈ ¤ î £ dü + ã +~ + Û ∫ sêC≤ ´+> + ∑ ˝À 25 qT + ∫ 30 es ¡ ≈ £ î ñqï Äs ¡ T n ~ Ûø £ s ¡ D≤˝À ¢ nìï { Ïø £+ fÒ nuÛÑ ´+‘· s ¡ ø £ s ¡ yÓTÆqB , Væ≤ +< ä ÷ düe ÷ C≤ìøÏ rs ì ¡ Vü ‰ ì # ˚dæq yê { Ï˝À yÓTT≥ yÓTT º < ä≥ ù | s = ÿqe \ dæ + B 30e HÓ + ãs T ¡ n ~ Ûø s £ D ¡ +. $ T > ‘ ∑ ê n ~ Ûø s £ D≤ ¡ \ e \¢ # Ós T ¡ | ⁄ ü $| üØ ‘ êsêú \ T , eÁø uÛ≤cÕ £ ´\ eT ÷\+>± »]–+~. 30e n ~ Ûø £ s ¡ D + e ÷ Á ‘·+ yÓTÆHê ]{°\ | ü≥ ¢ u≤Vü ‰ ≥ +>± | üø £ åbÕ ‘·+ #·÷| æ yÓTC≤ ]{° Á | ü »\ qT < ës ¡ TD $ eø £ å≈ £ î > ∑T ]# ˚dæ +~. ª kÕ + düÿè ‹ ø £, $< ë ´| üs ¡ yÓTÆq Vü≤≈ £ îÿ \ Tμ nì ù |¬ s ’‘ ˚
16 8 nø√ º ãsY , 2018
ô |{ Ï º, Ä Vü≤≈ £ îÿ \ qT yÓTC≤ ]{° øÏ m >= Z { Ï º q 30e n ~ Ûø £ s ¡ D + ˝À ñqï ~~ :
Article 30 . Rights of minorities to establish and administer educational institutions .
1 . All minorities , whether based on religion or language , shall have the right to establish and administer educational institutions of their choice .
2 . The state shall not , in granting aid to educational institutions , discriminate against any educational institution on the ground that it is under the management of a minority , whether based on religion
or language .
( 30e n ~ Ûø £ s ¡ D +. $< ë ´ dü + düú \ qT HÓ \ ø =* Œ , q & ÉT | ü ⁄ ø√e { ≤ìøÏ yÓTÆHê ]{°\ Vü≤≈ £ îÿ .
1 . eT ‘·+ ˝Òø £ uÛ≤wü | üs ¡+>± yÓTÆHê ]{°\+<] ä ø ° ‘· eT≈ £ î Çwü º yÓTÆq $< ë ´ dü + düú \ qT HÓ \ ø =* Œ , q & ÉT | ü ⁄ ≈ £ îH˚ Vü≤≈ £ îÿ ñ +& ÉTqT .
2 . $< ë ´ dü + düú \ ≈ £ î düVü ‰ j · T + eT + ps ¡ T˝À Á | üuÛÑT ‘·«+ @ $< ë ´ dü + düúøÏ˙ï n ~ eT ‘· ˝Òø £ uÛ≤wü | üs ¡ yÓTÆq yÓTÆHê ]{° j ·÷» e ÷ q ´+ ˝À ñqï < äqï ø ± s ¡ D +‘ √ $ eø £ å #·÷| üsê < äT . yÓTC≤ ]{° Hê , yÓTÆHê ]{° Hê nqï ‘& ˚ Ü ˝Ò≈ î £ +& Ü @ eT ‘· yÓTÆHê , @ uÛ≤wü nsTTHê πøåeT +>± ñ +& ç n _ Ûeè ~ ∆ # +< Ó ë \+ fÒ $< ´ ä ˇø £ n ‹ eTTK ´ kÕ < äq Û +.
` m +.$. ÄsY . XÊÅdæÔ
eT ‘·| üs yÓTÆq ¡ , uÛ≤cÕ | üs yÓTÆq ¡ $ C≤ Hêìï „ , yês dü ¡ ‘ ê « ìï | ~\| ü üs ¡#· Tø√e { ≤ìøÏ $< ë ´ dü + dü \ ú T yÓTÆHê ]{°\ ≈ î£ m +‘· nedüs ¡ yÓ ÷ yÓTC≤ ]{° ø ° n +‘ ˚ nedüs ¡+.
kÕ + düÿè ‹ ø £ Vü≤≈ £ îÿ \÷, $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ \ $ wüj · T + ˝À dü + U≤ ´ ã \+‘ √ ì $ T ‘· + Ô ˝Ò < äT . < ˚X¯ + ˝À nìï esêZ \ bÂs ¡ T \ ≈ £ L düe ÷ q +>± e ] Ô +#· e \ dæq ÁbÕ < ∏ä $ Tø £ Vü≤≈ £ îÿ \ | ü ]# ˚à ¤< ä + ˝À ª kÕ + düÿè ‹ ø £, $< ë ´ Vü≤≈ £ îÿ \ Tμ nqï Á > ÷| ∑ ⁄ ü øÏ +< ä á n ~ Ûø s £ D≤ìï ¡ bı +< äT | üs ¡# ês T¡ n + fÒ Bìï πøe \+ yÓTÆHê ]{°\ πø | ü ]$ T ‘·+
# ˚j ·÷\ qï ñ < X¯ › ˚ + sêC≤ ´+> ∑ø s £ \ Ô ¡ ≈ î £ ñ +& ˚ ÄkÕÿs ¡+ ˝Ò < äT . á Vü≤≈ £ îÿ yÓTÆHê ]{°\ ≈ £ î ≈ £ L & Ü ñ + ≥T +< äì H = øÏÿ # Ó | üŒ≥y˚T yê ] ÄX¯j · TeTì uÛ≤ $+#· e #· Tà . 2e ø ±¢ E˝À Á | üuÛÑT ‘·« düVü ‰ j · T + eT + ps ¡ T˝À yÓTÆHê ]{° $< ë ´ dü + dü \ ú | ü≥ ¢ $ eø å£
≈ L £ & < É äì # | Ó üŒ≥ + á dü +< äs ¡“¤+ ˝À > ∑eTHês ¡ Ω +. Á | üuÛÑT ‘·« düVü ‰ j ·÷ ìï yÓTT ‘· Ô + yÓTC≤ ]{° es ¡ Z + dü + düú \ πø Ç # ÓÃj · T ´ ≈ £ î +& Ü yÓTÆHê ]{°\ dü + düú \ ≈ £ î ≈ £ L & Ü Hê ´ j · T + # ˚j ·÷\ ì # ÓbÕŒ \ qï < ˚ sêC≤ ´+> ∑ s ¡#· sTT ‘·\ ñ < ˚ › X¯eTì á ø ±¢ EqT #·~$ q yê ¬ se ]¬ ø ’ Hê ns ¡ úeTe ⁄‘· T +~. ñ < ˚ › X¯ + eT + ∫ < ˚ ø ± e #· Tà . ø ± ì bÕsƒ ¡+ ˝À πøe \+ eT ‘·| üs ¡ yÓTÆq , uÛ≤cÕ | üs ¡ yÓTÆq yÓTÆHê ]{°\ H˚ ù | s = ÿq & É +‘ √ á n ~ Ûø £ s ¡ D + \ øÏå + ∫q sêC≤ ´+> ∑ s ø ¡ åD £ Ä yÓTÆHê ]{°\ ≈ î £ e ÷ Á ‘· y˚T ! Ä πø≥ – Ø øÏ +~ øÏ sêì Ç ‘· s ¡ esêZ \ ≈ £ î , eTTK ´+>± yÓTÆHê ]{° øÏ n ~ e ] Ô +#·< äT` nì yê ~+#·{ ≤ìøÏ sêC≤ ´+> ∑ø £ s ¡ Ô˝Ò # ˚CÒ ‘· T˝≤ neø ± X¯ + Ç # êÃs ¡ T . nB nqsêúìøÏ Ä ~ eT ÷\+. eT ‘ êìï , uÛ≤wüqT ø ± bÕ & ÉTø√e { ≤ìøÏ $< ä ´ < ë « sê neø ± XÊ \ T ø = s ¡ e & ç , yÓTÆHê ]{°\ T nD >±] b˛≈ £ L & É < äqï Äsê≥ +‘ √ sêC≤ ´+> ∑ + ˝À yê ] øÏ Á | ü ‘ ˚ ´ ø £+>± ˇø £ s ¡ ø £ åD ø £* Œ + ∫q | ü� & ÉT , Ä s ø ¡ åD £ < ˚ìøÏ e ] +# Ô ê *? ‘· eT ‘· eT eT ‘ êH√ï , uÛ≤wüH√