eTTK | üÁ ‘· ø £< ∏äq + bò˛ ¢ s√dædt : eTq eTT +–{ À ¢ H˚ ø = ìï ìyês ¡ D√bÕj ·÷\ T
bò˛ ¢ s√dædt k˛ø £& ÜìøÏ ˙s ¡ T e ÷ Á ‘· y˚T ø ± s ¡ DeTì Ç + ø ± $ X¯ « dæ +#·& É + dü ] ø ±< äT . yÓTT < ä≥ á n _ ÛÁbÕj · T + qT + ∫ ãj · T≥ | ü & Ü *. Ä yê ´~ ÛøÏ bÂwæ˜ø ± Vü ‰ s ¡+, yê ‘ êes ¡ D + e +{ Ï Ç ‘· s ¡ ø ± s ¡ D≤ \ T ≈ £ L & Ü ñHêïsTT . Ç +‘· düŒwü º yÓTÆq ∫Á ‘·+ ˝À á yê ´~ Û ìyês ¡ D≈ £ î Á | üuÛÑT ‘ ê «\ T , dü + dü \ ú T rdüTø√ > *– ∑ q #· s ¡´\ T ø = ìï ñHêïj Tì · ≈ £ L & Ü düŒwü º eTe ⁄ ‘· T +~. yÓ + ≥H˚ # ˚j · T > ∑ *> ∑q $ bÂwæ˜ø ± Vü ‰ s ¡+, | ü ] X¯óÁuÛÑyÓTÆq ˙ { Ï düs ¡| òüsê . Bìì Á | üuÛÑT ‘·«+, dü + düú \ T # ˚ | ü≥ º e #· Tà .
‹+& ç , | ü +& ˚ | ü + ≥ ≈ £ L & Ü á yê ´~ ÛøÏ ø ± s ¡ D eTe ⁄‘· THêïsTT . eTq #· T≥ ÷º ñqï , eTq≈ £ î n +< äT u≤≥T˝À ñqï ÄVü ‰ s ¡+‘ √ BìøÏ n & ÉT ¶ ø £ ≥ º y˚düTø√
12 8 nø√ º ãsY , 2018 e #· Tà . bò˛ s√dædtqT ¢ ìs√ ~ +# Û ê \+ fÒ ˇø £ Bs Èø ¡ ±* ø £ Á | üD≤ [ ø £ qT ÄÁX¯sTT +# ê *. n +< äT≈ £ î eT ÷& ÉT Hê \ T > ∑T < äXÊu≤ ›\ T | ü & ÉT ‘· T +~. Ç +‘· ˝À Ä yê ´~ Û u≤ ] q | ü & É≈ £ î +& Ü Á | ü »\ qT s ¡ øÏå +#·& ÜìøÏ ñqï e ÷ sêZ \ HÓ ’ Hê ø £ ˙dü +>± | ü ] o *+#· ø £ b˛e≥ +, ñ | üjÓ ÷–+#· Tø√ø £ b˛e & É + ô |< ä › $ cÕ < ä +. n +< äT u≤≥T˝ÀH˚ ñqï Ä ìyês ¡ D #· s ¡´\ qT ÁbÕs ¡+_ ÛùdÔ | ü < √ @ ≥ k˛πø ~ q \ uÛÑjÓ ÷´ @ ≥H√ , j ·÷ uÛÑjÓ ÷´ @ ≥H√ k˛≈ £ î ‘· T +~. nø ±\ yês ¡ úø ±´\ T , eT +#·+
< ëôV≤ < é˝À yÓ ÷ B ø £ èwæ > ∑T » sê ‘ Y˝À < ëôV≤ < é õ˝≤ ¢ ≈ L £ & Ü bò˛ s√dædt ¢ u≤ ] q | & ü +~. ç qπs + Á < ä yÓ ÷ B > ∑T » sê ‘ Y eTTK ´ eT + Á ‹ nsTTq ‘· s ¡ Tyê ‘· Ä yê ´~ Û qT + ∫ u≤ ~ Û ‘· T \ qT s ¡ øÏå +#·& ÜìøÏ Çø £ ÿ & É »]– q ø £ èwæ # Ó | ü ⁄ Œø√ < ä – q ~. 1997˝À @ sêŒ≥sTTq á õ˝≤ ¢ » HêuÛ≤ 21,26,558 ( 2011 » HêuÛ≤ Á | üø ± s ¡+). ìC≤ìøÏ Ç + ø = ìï ÁbÕ +‘ ê \ T ≈ £ L & Ü > ∑T » sê ‘ Y˝À bò˛ ¢ s√dædt u≤ ] q | ü & çHêsTT . yÓ ÷ B eTTK ´ eT + Á ‹ nsTTq ø =‘· Ô˝ÀH˚ á düeTdü ´ MT < ä < äèwæ º kÕ ]+# ês ¡ T . Äj · Tq düeTdü ´ qT ns ¡ ú + # ˚düT≈ £ îqï rs ¡ TqT yÓTT < ä≥ > ∑eTì +# ê *. Äj · Tq d ” m + nsTTq ‘· s ¡ Tyê ‘· u≤ ~ Û ‘· T \‘ √qT , ˙ { Ï düs ¡| òüsê n ~ Ûø ± s ¡ T \ T , Ç +» ˙ ]+>¥ $ uÛ≤ > ∑ +‘ √qT düüe ÷ y˚X¯ + »] bÕs ¡ T . u≤ ~ Û ‘· T \ T qs ¡ à < ä ˙ { Ï ‘ √ düeTdü ´ | ü ] cÕÿs ¡ eTe ⁄‘· T +< äì nHêïs ¡ T . n ~ Ûø ± s ¡ T \ T , Ç +» ˙s ¡ T ¢ ˙s ¡ T ô |’ øÏ mø £ ÿ < äì nHêïs ¡ T . n +‘ ê $ qï ‘· s ¡ Tyê ‘· yÓ ÷ B e # ˚à dü + e ‘·‡ s ¡+ Ç < ˚ ‘ ˚BøÏ Ä ÁbÕ +‘ êìøÏ qs ¡ à < ä » ˝≤ \ T yÓfi≤ ¢* nì Ä < ˚ •+# ês ¡ T . n ~ neT \ sTT +~. n˝≤π > eT < Ûä ´ Á | ü < ˚XŸ˝Àì » ãyê õ˝≤ ¢ ˝À ≈ £ L & Ü á yê ´~ Û ìyês ¡ D≈ £ î nø £ ÿ & ç Á | üuÛÑT ‘·«+ # ˚dæq Á | üj · T ‘· ï + # Ó | ü ⁄ Œø√ < ä – q ~.
> ∑T » sê ‘ Y˝Àì < ëôV≤ < é e ÷ s ¡ TeT ÷\ –]» q Äyêdü ÁbÕ +‘·+. ø £ ˙dü + s√ & ÉT ¶ ≈ £ L & Ü ˝Ò < äT . n˝≤ +{ Ï # √ { ÏøÏ yÓTT < ä≥ 24 > ∑ + ≥ \ T $< äT ´‘ Y düs ¡| òüsê nj˚T ´ ≥≥T º yÓ ÷ B # ˚XÊs ¡ T . n +< äT≈ £ î dü + Á | ü < ëj · T $< Ûëq +‘ √ bÕ≥T , k˛˝≤sY bÕ ´ q˝Ÿ ‡ $< ÛëHêìï ≈ £ L & Ü m +‘ √ H˚s ¡ TŒ >± yê & ÉT≈ £ îHêïs ¡ T . nø £ ÿ & É ñqï ∫qï ∫qï q < äT \ MT < ä $]$>± # Óø˘ & Ü ´ yéT \ T ø £{ Ï º+# ês ¡ T . Bì ‘ √ ùd < ä ´+ ô |]–+~. nø £ ÿ & ç ˙ { ÏeT≥ º+ ô |]–+~. n˝≤π > bÂwæ º ø ± Vü ‰ sêìï n +~+# ˚ +< äT≈ £ î ( bòÕ ]º ô | ò ’& é ) ◊s ¡ Hé , ø ±* ¸j · T + ø £\ dæ ñqï { ≤u …¢ ≥ ¢ qT düs ¡| òüsê # ˚sTT +# ês ¡ T yÓ ÷ B . ˙fi¯ ¢ ˝À ø £\ T | ü ⁄ ≈ £ îì ‘ ê > ∑ & ÜìøÏ nqTyÓ ’ q ˇø £ ¬ s & ûy˚T & é ÄVü ‰ sêìï ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚dæ düs ¡| òüsê # ˚sTT +# ês ¡ T ≈ £ L & Ü . Ç {° e \ neTT˝Ÿ $ düÔs ¡ D˝À ≈ £ L & Ü Ç < ˚ < Û˚ ´ j · T + ñ +~.
MT ~ qs ¡ ø ±\ T ø =+# Ó + ‘·> ∑TZ ‘ êsTT . bò˛ ¢ s√dædt ìs√ ~ Û +#·& ÜìøÏ Ç | üŒ { Ïø ° eTq eTT +–{ À ¢ ø = ìï neø ± XÊ \ T ñHêïsTT . yê ‘ ê es ¡ D≤ìï , Á | ü »\ eè ‘· TÔ \ qT Ç | ü� & ˚ mes ¡÷ e ÷ s ¡ Ã˝Òs ¡ T . ø ± ì ø ±* ¸j · T +, Áb˛ {° qT ¢, $ ≥ $ TqT ¢ yê ] øÏ n +~+#·& É + < ë « sê yê ´~ Û |”& û ‘· T \ ≈ £ î ñ | üXēTq + ø £* +#· Z e #· Tà . bò˛ s ¬ ¢ ’& é ñqï ÁbÕ +‘ ê \ qT < ëì qT + ∫ s ¡ øÏå +# ê \+ fÒ ‘ ê > ∑T˙s ¡ T , kÕ > ∑T˙s ¡ T s ¬ +& +{ ç Ïì | üP ] >± Ô Á | üøå ± fi¯q # ˚j Te · \ dæ ñ + ≥T +~. Ç +< äT≈ î £ 30 , 40 dü + e ‘·‡ sê \ T nedüs eTe ¡ ⁄‘ êsTT . Ç +‘· ˝À » s ¡> ∑e \ dæq qwü º+ »]– b˛ ‘· T +~. \ ø £ å \ eT +~ Bì u≤ ] q | ü & É ‘ ês ¡ T . Ç +‘· ø ±\+ πøe \+ ‘ ê > ∑T˙s ¡ T n +~ ùdÔ # ê \ TqqT≈ £ îqï qeTàø ± ìï ø ± düÔ dü & É *+ ∫ , Ç + ø =+# Ó + $ XÊ \ < äèwæ º‘ √ düeTdü ´ qT | ü ] o *+# ê *. | ü ] X¯óÁuÛÑyÓTÆq ‘ ê > ∑T˙s ¡ T n +~+#· & É +‘ √bÕ≥T ÄVü ‰ s ¡+ ˝À ˝À | ædüTÔqï $ ≥ $ Tq ¢ qT , ø ±* ¸j · T + qT { ≤u …¢ ≥ ¢ < ë « sê uÛÑØÔ # ˚j · Te #· Tà . yê ´~ Û ìs ¡÷ à \ q | ü < ∏äø £+ ˝À < äX¯ \ T
< ˚X¯ + ˝À ôdÿ * ≥˝Ÿ bò˛ ¢ s√dædt nH˚ ÁbÕD≤ +‘· ø £ yê ´~ Ûì ìs ¡÷ à *+#·& ÜìøÏ Á | üD≤ [ ø £\÷, | ü < ∏äø ±\÷ s ¡ ∫ +# ˚ eTT +< äT n ~ yê ´| æ +# ˚ < äX¯ \ qT , n +< äT≈ £ î ‘ √ & ÉŒ & ˚ yêdüÔyê \ qT Á > ∑Væ≤ +#·& É + nedüs ¡+.
ˇø £{ À < äX¯ : bò˛ ¢ s√dædt bı + ∫ ñqï Á >± e ÷ \ qT , | ü≥ º D≤ \ qT yÓ ‹ øÏ | ü≥T º ø√yê *. bÕsƒ ¡ XÊ \ ≈ £ î yÓfi ‚¢ | æ \¢\ | üfi¯ ¢ qT | ü ] o *+# ê *. < ëìe \¢ ˙ { Ï˝À bò˛ ¢¬ s ’& é yÓ ÷‘ ê < äT≈ £ î $ T + ∫ ñ + fÒ á yÓ + ≥H˚ ãj · T≥ | ü & ÉT ‘· T +~. | æ \¢\ | üfi¯ó ¢ >± s ¡| ü { Ï º q≥T º | üdüT | ⁄>± ü ø ì £ | ækÕÔsTT . bò˛ s√dædt ¢ u …& < É ä ñqï ÁbÕ +‘ ê \ ˝À | æ \¢\ T 1.5 | æ | æm + ≈ £ î $ T + ∫ ñqï Ä ˙s ¡ T ‘ ê > ∑ & É + e \ q bò˛ ¢ s√dædt yê ´~ Û u≤ ] q | ü & É ‘ ês ¡ T .
¬ s +& √ < äX¯ : Äj ·÷ Á >± e ÷\ T , | ü≥ º D≤ \ ˝À bò˛ ¢ s√dædt rÁe ‘· qT > ∑T ] Ô +#· e \ dæ ñ + ≥T +~. < ëì XÊ ‘·+ ‘· ≈ £ îÿe >± ñ + fÒ πøe \+ < ä +‘· yê ´< ÛäT \ ≈ £ î | ü ]$ T ‘· eTe ⁄‘· T +~. n < ˚ ø =+# Ó + m≈ £ îÿyÓ ’‘ ˚ C … qTyê \ ZyéT , ôdÿ * ≥˝Ÿ kÕúsTT es ¡ ≈ £ î bò˛ ¢ s√dædt eTT ~] q dü ÷#· q \ T ø ì £ | ækÕÔsTT . bò˛ s√dædt ¢ ‘· ≈ îÿe £ >± ñqï Á >± e ÷\ Á | ü »\ ≈ £ î , | æ \¢\ ≈ £ î ø ±* ¸j · T +, $ ≥ $ THé \ T n +~+#·& ÜìøÏ Á | üj T · ‹ ï +# ê *. n + fÒ n ~ rÁe s ¡÷| ü + < ë * à C … qTyê \ ZyéT≈ £ î < ë ] rj · T≈ £ î +& Ü C≤Á > ∑ ‘· Ô \ T rdüTø√yê *. eT ÷& √ < äX¯ : yê ´~ Û rÁekÕúsTT˝À ñqï πødüT \ qT | ] ü o *+# ê *. nìï Á >± e ÷\ ˝Àì ˙ { Ï˝À ñqï bò˛ ¢¬ s ’& é n +#· Hê \ qT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚j ·÷*.