‘ Ó \ TdüT≈ £ î +< ë + ` » eT ÷ àø £ oàsY
` dü ÷ s ¡´| ü ⁄ Á ‘·
ñÁ > ∑yê < ëìøÏ Á | < ü Ûëq X¯Á ‘· Te ⁄ Á | üC≤kÕ « eT ´+. ñÁ > ∑yê < ëìï , $$< Ûä < ˚XÊ˝À ¢ < ëì | üsê » j ·÷ ìï n < Ûä ´ j · Tq + # ˚dæqyês ¡ T # Óù | Œ <= ø £ ÿfÒ . ≈ £ î +{ Ï < √ > ∑T & ç ¶< √ Á | üC≤kÕ « eT ´ eTH˚ ~ ñ +& ç , m < √ ˇø £ s ¡÷| ü + ˝À Á | ü »\ ≈ £ î ‘· eT n _ ÛÁbÕj ·÷ ìï e ´ ø £ Ô + # ˚ùd M \ T + fÒ ñÁ > ∑yê < ä + Áø £ y˚T |” ã \ V ” ≤qyÓTÆ b˛ ‘· T +~. n +< äTπø ñÁ > ∑yê < äT \ T mìïø £\ qT ãVæ≤wüÿ ]+#· eT +{ ≤s ¡ T . z≥T y˚dæq yê ] ô |’ < ë & ÉT \ T # ˚kÕÔs ¡ T . mìï ¬ ø ’ q Á | üC≤ Á | ü ‹ ì < ÛäT \ qT Vü≤ ‘·´ # ˚kÕÔs ¡ T . Á | üC≤kÕ « eT ´+ ã \| ü & É≥ + ñÁ > ∑yê < äT \ ≈ £ î düT ‘· sêeT ÷ q #· à < äT . ø ± ˙ ñÁ > ∑yê < ä +, rÁeyê < ä + Á | ü »\ Á | üC≤kÕ « eT ´ ø ±+ ø £ å eTT +< äT Áø £ y˚T |” ã \ V ” ≤q | ü & çb˛ ‘· T +~. n +< äTπø rÁeyê < ä +, ñÁ > ∑yê < ä + u≤ >± ô |#· à ]*¢ q # √≥ z { Ï +>¥ XÊ ‘·+ # ê˝≤ m≈ £ îÿe >± ñ + ≥T +~. ø ± yê \+ fÒ áXÊq ´ sêÁcÕ º\ z { Ï +>¥ düs ¡[ ì #·÷& É +& ç . nø £ ÿ & É $ TCÀsê +, Hê >± ˝≤ +& é e +{ Ï ñÁ > ∑yê < ä u≤ ~ Û ‘· sêÁcÕ º ˝À ¢ mquÛ …’ XÊ ‘ êìøÏ ô |’>± z { Ï +>¥ » s ¡> ∑ & É + düs ¡« kÕ < Ûës ¡ D +.
» eT ÷ àø £ oàsY˝Àq ÷ Á | üC≤kÕ « eT ´ j · TT ‘·+>±, ìC≤sTTr >± mìïø £\ T »]– q | ü ⁄ Œ & ÉT ñÁ > ∑yê < ä + ‘·> ∑TZeTTK + | ü & ÉT ‘· T +~. ø ± ˙ ø £ oàsY ˝Àj · T˝Àì sê » ø ° j · T Hêj · T≈ £ î \ ≈ £ î n \»& ç , nXÊ +‘· yê ‘ êes D ¡ + ñ + fÒH˚ ˝≤uÛ +. Ñ n +< äTπø yês T ¡ kÕúìø £ dü + düú \ ≈ £ î mìïø £\ T ìs ¡« Væ≤ +#·& ÜìøÏ Çwü º| ü & És ¡ T . á $ wüj · T + ˝À H˚wüq˝Ÿ ø ± qŒ ¤¬ sHé ‡, |”& û |”\~ ˇπø e ÷ ≥ , ˇπø u≤≥ . > ∑ ‘· q \ uÛ …’ dü + e ‘·‡ sê \ T >± » eT ÷ àø £ oàsY˝À | ü +# êj · Tr mìïø £\ T ìs ¡« Væ≤ +#· ˝Ò < äT . @< √ ˇø £ kÕ≈ £ î # ÓãT ‘·÷ kÕúìø £ Á | üC≤ Á | üuÛ ÑT ‘ ê «\ T sê≈ î £ +& Ü , Á | » ü ˝À ¢ ì » yÓTÆq dü « ìs íj ¡ ·÷ ~ Ûø ± s ¡+ | ü≥ ¢ ne >± Vü≤q ø £\> ∑≈ £ î +& Ü C≤Á > ∑ ‘· Ô | ü & ÉT ‘·÷ e # êÃsTT . yêCŸù | sTT Vü≤j ·÷+ ˝À # ê˝≤ø ±\+ ‘· s ¡ Tyê ‘· kÕúìø £ dü + düú \ mìïø £\ qT m +‘ √ nsTTwü º+>± ìs ¡« Væ≤ +# êsTT nø £ ÿ & ç Á | üuÛÑT ‘ ê «\ T . ‘· e ÷ cÕ @$ T≥ + fÒ & Ûç ©¢ qT + ∫ dü « j T · + Á | ‹| ü ‹ ü Ô ø√s T≈ ¡ îH˚ £ ø oàsY £ ˝Àj T · y˚sêŒ≥Tyê < ä bÕØ º\ T » eT ÷ à , \& ÛÜUŸ \ ≈ £ î n ~ Ûø ± sê \ qT ã < ä˝≤sTT +#· e ⁄. n˝≤π > kÕúìø £ | ü +# êsTTr \ ≈ £ î ì < ÛäT \ T , $< ÛäT \ T ã < ä˝≤sTT +#· e ⁄. kÕúìø £+>± ø =‘· Ô
Hêj · Tø £‘·«+ sêe & É + yê ] øÏ Çwü º+ ñ +& É < äT . ñÁ > ∑yê < äT \ ≈ î £ ≈ L £ & Ü | & æ | ç , æ Hẘüq˝Ÿ ø ± qŒ sHé ¬ ¤ ‡ \‘ √ m˝≤ +{ Ï düeTdü ´ ñ +& É < äT . yê ] düeTdü ´ πøe \+ kÕúìø £ düs Œ ¡ +# \‘ Y √H˚ . n +< äTπø > ‘· ∑ Äπsfi¯ ˝À ¢ | ü < äVü ‰ s ¡ T eT +~ düs ¡ Œ +# Y \ qT ñÁ > ∑yê < äT \ T Vü≤ ‘· e ÷ sêÃs T ¡ . eTs√ 30 eT +~ ì >± j T · | ]# ü ês T ¡ . n < ˚ eT + Á ‘· T \ T , myÓTà˝Ò ´\ ô |’ πøe \+ s ¬ +& ˚ < ë & ÉT \ T »]>± j · Tqï ~ á dü +< äs ¡“¤+>± > ∑eTHês ¡ Ω +. ø ± ã { Ï º ñÁ > ∑yê < äT \ { ≤ ¬ sZ { Ÿ kÕúìø £ dü + düú \ Hêj · T≈ £ î˝Ò . n + fÒ ñÁ > ∑yê < äT \ ≈ £ î ≈ £ L & Ü πøåÁ ‘· kÕúsTT˝À ø =‘· Ô Hêj · Tø £‘·«+ m < ä > ∑ & É + Çwü º+ ˝Ò < äqï e ÷ ≥ !
» eT ÷ àø oàsY˝À £ 78 q > ∑s ¡, | ü≥ D º kÕúsTT kÕúìø £ dü + düú \ T ( eTTì ‡ bÕ *{°\ T , ø ± πsŒπswüqT ¢), 70 eTTì ‡| ü˝Ÿ ø £$ T {°\ T , Äs ¡ T eTTì ‡| ü˝Ÿ øöì ‡ ˝Ÿ ‡ ñHêïsTT . M { ÏøÏ 2010˝À mìïø £\ T » s ¡>±*. ø ± ˙ Ç | üŒ { Ï es ¡ ≈ £ L » s ¡> ∑˝Ò < äT . sêh + ˝Àì 4082 | ü +# êj · Tr düs ¡ Œ +# Y | ü < äe ⁄\ ≈ £ î , 28,253 yês ¡ T ¶ yÓT + ãs ¡¢ ≈ £ î mìïø £\ T » s ¡>±*. ∫≥ º ∫e ] mìïø £\ T 2011˝À »]>± sTT . 2011˝À mìïø £\ T »]– q | ü ⁄ Œ & ÉT 77.71 XÊ ‘·+ b˛ *+>¥ »]–+~. á mìïø £ ˝À ¢ ¬>* ∫q yê ] ø ±\| ü ]$ T ‹ 2016øÏ eTT – dæ +~. n + fÒ mìïø £\ T 2016˝À » s ¡>±*. ø ± ˙ eTVü≤ã ÷ u≤ eTT | ò ” Ô @< √ ˇø £ kÕ≈ £ î # Ó | æŒ á mìïø £\ qT yêsTT < ë y˚dæ +~. _ C …|, æ | & æ | ç \ æ eT < ´ ä Û Á | ü < ÛëqyÓTÆq n _ ÛÁbÕj · T uÛÒ < ä + kÕúìø £ dü + düú \ mìïø £\ $ wüj · T + ˝ÀH˚ . _ C …| æ kÕúìø £ dü «| ü ] bÕ \ q ø ± yê \ ì > { ∑ º>± Ï & çe ÷+& é # ˚dæ +~. mìï ø ¬ q ’ kÕúìø £ dü + düú \ ≈ £ î H˚s ¡ T >± πø + Á < ä + qT + ∫ ì < ÛäT \ T Ç∫à ,
kÕúìø £ | ] ü bÕ \ qqT ã˝Àù |‘·+ # ˚j ·÷\ ì πø + Á < ä Á | üuÛÑT ‘·«+ uÛ≤ $+ ∫ +~. ø ± ˙ kÕúìø £ dü + düú \ T ã \| ü & É≥ +, ‘·< ä « sê n≥ º& ÉT > ∑T kÕúsTT˝À ø =‘· Ô Hêj · Tø £‘·«+ m < ä > ∑ & É + Çwü º+ ˝Òì | æ & ç | æ BìøÏ m | üŒ { Ïø £| ⁄ ü Œ & ÉT ≈ î £ +{ Ï kÕ≈ î £ \ T # ÓãT ‘·÷ n &¶+ É ≈ î £ \ T ô |& ÉT ‘·÷ e∫à +~. ø £ oàsY ˝Àj · T˝À Á | üdüTÔ ‘·+ Hêj Tø · £‘·«+ ˇø £ s ¬ +& ÉT eT ÷& ÉT e +< \ ä ≈ î≥T £ + u≤ \ #‘· ˚ T˝À ¢ e ÷ Á ‘· y˚T ñ +~. Á >± MTD kÕúsTT˝À Hêj T≈ · î £ \ T m < > ä ∑≈ î £ +& Ü , á s ¬ +& ÉT eT ÷& ÉT e +< \ ä ≈ î≥T £ + u≤ \ T C≤Á > ∑ ‘· Ô | ü & ÉT ‘·÷ edüTÔHêïsTT . ‘·| üŒìdü ¬ s ’ kÕúìø £ mìïø £\ T ìs ¡« Væ≤ + ∫Hê kÕúìø £ dü + dü \ ú ≈ î £ ì < äT Û \ T , $< äT Û \ T ã < ä˝≤sTT +#· ≈ î £ +& Ü X¯ ‘·$< Ûë˝≤ n & ÉT ≈ ¶ î £ + ≥ ÷ edüTÔHêïsTT . á sê » ø j ° T · ~> “+< ∑ äHêìï Û # ~+#·& ˚ Û + É ø oàsY £ ˝Àj T˝À · n ‘·´ edüs ¡+. ø oàsY £ ˝Àj T˝À · Á | »\ ü T yêdüÔyêìøÏ eTÚ * ø £ edü ‘· T \ qT , ø £ ˙dü dü < äTbÕj ·÷\ qT ø√s ¡ T≈ £ î + ≥THêïs ¡ T . yê ] øÏ Ä dü < äTbÕj ·÷\ qT , edü ‘· T \ qT n +~+#·& ÜìøÏ kÕúìø £ dü + dü \ ú ≈ î £ mìïø £\ T » s ¡|& ü +, É Ä dü + dü \ ú ≈ î £ ì < äT Û \ T düeT≈ Ls £ à ¡ & +, É yês T ¡ Á | üC≤ Äø ±+ ø \ å £ ≈ î £ nqT > ∑TD +>± | üì # ˚ùd˝≤ # ˚j T · & + É n ‘·´ edüs ¡+. neTsYHê < ∏é j ·÷ Á ‘· ‘· s ¡ Tyê ‘· » eT ÷ àø £ oàsY˝À kÕúìø £ dü + dü \ ú ≈ î £ mìïø £\ T »]| +# æ ê *‡ q nedüs ¡+ ñ +~. á ~ X¯ >± Á | üuÛÑT ‘·«+ #· s ¡´\ T # ˚ | ü { ≤ º*. ø = ìï sê » ø j ° T · X¯≈ îÔ £ \ T , ñÁ > ∑yê < äT \ T e ´‹ πsøÏ + ∫Hê á mìïø £\ T »]–, kÕúìø £ Hêj Tø · £‘·«+ eTT +< äT≈ î£ e # ˚Ã˝≤ # ˚j T · & + É # ê˝≤ nedüs ¡+. » eT ÷ à ø oàsY˝À £
á kÕúìø £ dü + düú \ mìïø £\ T M˝ …’ q +‘· ‘·« s ¡ ˝À » s ¡ T > ∑T ‘ êj · Tì Ä •< ë ›+. �
6 Ä > ∑düT º, 2018 19