å
n +‘· sê ® rj · T +
≥T {‡\ Ï T s Tyê ¡ +& Ü ù | Á { Ïj ·÷{ Ïø˘ Á | +{ ü ò Ÿ ( ÄsY | æm | ) t ò nH˚ dü + düúqT kÕú | æ +#· T≈ £ îHêïs ¡ T . yê ] øÏ y˚T » sY bÕ˝Ÿ ø ±¬> y˚T Hêj · Tø £‘·«+ eVæ≤ +# ês ¡ T . dü ] Vü≤ < äT › ne ‘·\ yÓ ’| ü ⁄ qT +& ç < ë & ÉT \ T »]| æq ≥T { Ï ‡\ T ∫e ] øÏ VüQ≥T \ ô |’ $» j · T + kÕ ~ Û +#·> ∑ *>± s ¡ T . 1994˝À @ s ¡ Œ & çq Á | üuÛÑT ‘·«+ ˝À VüQ≥T \ ≈ £ î # Ó +~ q _ õeTT +> ∑T n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT >±, ø ±¬> y˚T ñbÕ < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT >± u≤ < Ûä ´‘·\ T d ”« ø £]+# ês ¡ T . ø ± ˙ 2000 dü + e ‘·‡ s ¡+ ˝À _ õeTT +> ∑T sêJHêe ÷ # ˚j T · & +‘ É √ ø ±¬> y˚T n < ´ ä Û ≈ åî £ & Éj ·÷´ s T ¡ . n | üŒ { Ï qT + ∫ es ¡ Tdü >± 2003 , 2010 , 2017 \ ˝À »]– q mìïø £ ˝À ¢ HÓ – Z ø ±¬> y˚T n < Ûä ´ ø £ å |” sƒêìï ø ± bÕ & ÉT≈ £ îHêïs ¡ T . Ç {° e \ ‘ Ó∫Ãq sêC≤ ´+> ∑ dües ¡ D ‘ √ ø ±¬> y˚T 2034 es ¡ ≈ £ î á u≤ < Ûä ´‘· ˝ÀH˚ ñ +{ ≤s ¡ T .
2000 dü + e ‘·‡ s ¡+ ‘· s Tyê ¡ ‘· s Tyê ¡ +& Ü eT + ∫ Á | ü > ∑ ‹ ì kÕ ~ Û + ∫ +~. Ä ] ∆ø £ dü + düÿs ¡ D \ e \¢ y˚˝≤ ~ eT +~ ù |< ] ä ø £+ qT +& ç ãj T≥ · | & ü > É *>± ∑ s T ¡ . y˚ > ∑ +>± n _ Ûe� ~ ∆ # Ó +< äT ‘· Tqï Ä ] ∆ø £ e ´ edüú˝À ¢ ˇø £ f … Æq s ¡ Tyê +& Ü Á | ü < Ûëq +>± e ´ ekÕj · T < ˚X¯ +. e ÷ s ¡ Dø ±+& É e \¢ ù |< ä ] ø £+ ˝À ≈ £ Ls ¡ T≈ £ îb˛sTTq < ˚X¯ Á | ü »\ qT Ä }_ qT +& ç ø ± bÕ & É≥ + ø√dü + ø ±¬> y˚T ˇø £ | ü < ∏äø ± ìï neT \ T # ˚XÊs ¡ T . –]+ ø £ nH˚ á | ü < ∏äø £+ øÏ +< ä Á | ü ‹ ≈ £ î≥T + u≤ìøÏ ˇø £ Äe ⁄ qT Ç # êÃs ¡ T . Äe ⁄ qT >=| üŒ dü +| ü < ä >± s ¡ Tyê +& Ü Á | üC≤˙ø £+ uÛ≤ $ kÕÔs ¡ T . Äe ⁄ bÕ \ T , ãjÓ ÷ >±´ dt ñ ‘· Œ ‹, Ô düVü≤ » ms Te ¡ ⁄\ e \¢ Á >± MTD Á | ü »\ T m +‘ √ ˝≤uÛÑ | ü & Ü ¶ s ¡ T . Áø £ eT +>± ù |< ä ] ø £+ qT +& ç ãj · T≥ | ü & Ü ¶ s ¡ T . Á | üuÛÑT ‘·«+ qT +& ç Äe ⁄ qT bı +~ qyês T ¡ Ä Äe ⁄\ ≈ î £ dü +‘ êq + ø £*–‘ ˚ yê { Ïì | üø £ ÿyê ] øÏ ñ∫ ‘·+>± Çyê «\ ì ìj · TeT + $~ Û +# ês ¡ T . Bìe \¢ VüQ≥T , ≥T { Ï ‡\ eT < Ûä ´ yÓ wüe ’ ÷´\ T düeTdæb˛j ·÷ sTT . > √ < ëHêìï s Tyê ¡ +& Ü Á | ü »\ T >=| üŒ >± uÛ≤ $ kÕÔs ¡ T ø ± ãfÒ º Á | ü < Ûëì yÓ ÷ B ‘· q | üs ¡´ ≥q˝À 200 Äe ⁄\ qT yê ] øÏ ãVüQeT ‹>± n +< äCÒXÊs ¡ T . yÓ ÷ B #· s ¡´ s ¡ Tyê +& Ü , uÛ≤s ¡‘ Y \ eT < Ûä ´ dü + ã +< Ûë \ qT eT ]+‘· | ü { Ïwü º| üs ¡ TdüTÔ +< äq & É + ˝À dü +< ˚Vü≤ + ˝Ò < äT .
Á | üC≤j · TT < ä∆ + ‘· s ¡ Tyê ‘· s ¡ Tyê +& Ü , uÛ≤s ¡‘ Y \ eT < Ûä ´ ôd ’ ìø £ ˇ | üŒ +< ë \ T ≈ £ î ~ sêsTT . M { ÏøÏ +< ä uÛ≤s ¡‘ Y s ¡ Tyê +& Ü < äfi≤ \ ≈ £ î • ø £ åD Çe «& ÜìøÏ
18 6 Ä > ∑düT º, 2018 n + ^ø £]+ ∫ +~. ù |< ä ] ø ± ìï ‘=\–+#·& É + ˝À ø ±¬> y˚T Á | üuÛÑT ‘·«+ # ˚ | ü { Ï º q #· s ¡´\ ≈ £ î $$< Ûä < ˚XÊ \ Á | üdü + X¯ \ T \_ Û +# êsTT . bıs ¡ T > ∑T < ˚XÊ \‘ √ b˛ * ùdÔ n $ ˙ ‹ ì u≤ >± n ] ø £{ Ï º q s ¡ Tyê +& Ü $< ˚o ô | ≥T ã º & ÉT \ qT u≤ >± ñ | üjÓ ÷–+#· Tø√ > *–+~. ∑ < ˚X¯ sê »< Ûëì øÏ >±* ÄÁ | òæø ± ˝ÀH˚ X¯óÁuÛÑyÓTÆq q > ∑sê˝À ¢ ˇø £{ Ï >± ù | s ¡ Tbı +~+~. uÛ≤s ¡‘ Y ` s ¡ Tyê +& Ü dü + ã +< Ûë \ T
‘·÷ s ¡ TŒ ÄÁ | òæø ± eTTK < ë « s ¡ yÓTÆq s ¡ Tyê +& Ü ÄÁ | æø ò ± j T · ÷ ìj THé · n < ´ ä Û ø å£ kÕúq + ˝À ÄÁ | æø ò ± ùd «# êà ¤ yêDÏ »´ ˇ | üŒ +< ëìøÏ Hê +~ | ü * øÏ +~. á ˇ | üŒ +< ä + ô |’ Ç | üŒ { ÏøÏ 44 < ˚XÊ \ T dü +‘· ø ±\ T # ˚XÊsTT . ˇø £ kÕ ] Ç ~ n ~ Ûø ±] ø £+ nsTT ‘ ˚ & Éã ÷¢´{ Ïˇ ‘· s ¡ Tyê ‘· m≈ £ îÿe uÛ≤ > ∑kÕ « eT ´ < ˚XÊ \ T ñqï ˇ | üŒ +< ä + ne ⁄‘· T +~. Bì < ë « sê ÄÁ | òæø ± e ÷¬ sÿ { Ÿ˝À Á | üy˚ •+#·& ÜìøÏ uÛ≤s ¡‘ Y≈ £ î m +‘ √ neø ± X¯ + ñ +~. πø + Á < ä ÄÁ | òæø ± ]| ü _¢ ø˘˝À ≈ £ L & Ü
ñ >±+& ÜqT ª ÄÁ | òæø ± eTT ‘·´+ μ >± n _ Ûe ] í + ∫q yÓ ÷ B n ~ Ûø ±] ø £+>± BbÕe [ ñ ‘·‡ yê \ T » s ¡ T | ü ⁄‘· Tqï +< äT≈ £ î n < Ûä ´ ≈ £ åî & çøÏ ø £ � ‘·»„‘·\ T ‘ Ó * bÕs ¡ T . HÓ ’ ˝Ÿ q ~ ñ < äZeT kÕúq +, >±+ BÛ ndæÔø £\ ˝À ø =+‘· uÛ≤ > ∑ + ìeT »® q + # ˚dæq Á | ü < ˚X¯yÓTÆq õ +» e < ä › >±+ BÛ düà� ‹ eT +~ sêìï ì ] àkÕÔeTì Vü ‰ MT Ç # êÃs ¡ T .
s ¡ Tyê +& Ü ø °\ ø £ bÕÁ ‘· b˛wæk˛Ô +~. 2017˝À yÓ Áu ’ …+{ Ÿ > √ ã˝Ÿ ¢ düe ÷ y˚XÊ \ ≈ î £ Vü ‰» s T ¡ nj˚T ´+< äT≈ î£ ø ±¬> y˚T > ∑T » sê ‘ Y e∫Ãq | ü ⁄ Œ & ÉT uÛ≤s ¡‘ Y , s ¡ Tyê +& Ü \
eT < Ûä ´ eP ´ Vü ‰‘· àø £ uÛ≤ > ∑kÕ « eT ´+ eT ]+‘· ã \| ü & ç +~. yÓ ÷ B , ø ±¬> y˚T \ T < ’« Ó bÕøÏ åø £ dü + ã +< Ûë \ ô |’ düMTø £ »]| æ , s ¡ ø £ åD , yêDÏ »´+, bÕ \ ñ ‘· Œ ‘· TÔ \ T , kÕ + düÿ� ‹ ø £ $ ìeTj · T +, e ´ ekÕj · T + yÓTT < ä˝ …’ q $$< Ûä s ¡+>±\ ≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫ 8 ˇ | üŒ +< ë \ ô |’ dü +‘· ø ±\ T # ˚XÊs ¡ T . πs « s ¡ T qeT ÷ Hê Á >± e ÷ ìï dü +< ä ] Ù + ∫q Á | ü < Ûëì yÓ ÷ B 200 Äe ⁄\ qT ãVüQø £]+#·& É +‘ √bÕ≥T –]+ ø £ ø ± s ¡´ Áø £ e ÷ ìøÏ 2 \ ø £ å \ & Ü \ s ¡¢ Ä ] ∆ø £ düVü≤ø ± sêìï ≈ £ L & Ü Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T . n˝≤π > Ä & É | æ \¢ #·< äTe ⁄ ø√dü + s ¡ Tyê +& Ü Á | ü < ∏äeT bÂs ¡ Tsê \ T (< ˚XÊ < Ûä ´ ≈ £ åîì uÛ≤s ¡´) ìs ¡« Væ≤düTÔqï øÏ >±* bò +& ˚wüHé≈ £ î 10y˚ \ & Ü \ s ¡ T ¢ $ sêfi¯ + ≈ £ L & Ü Ç # êÃs ¡ T . uÛ≤s ¡‘ Y ` ñ >±+& Ü dü + ã +< Ûë \ T øÏ >±* qT +& ç Á | ü < Ûëì yÓ ÷ B ø £+ bÕ˝≤ # ˚s ¡ T≈ £ îHêïs ¡ T . nø £ ÿ & É Äj · Tq≈ £ î | òüTqkÕ «> ∑ ‘·+ \_ Û + ∫ +~. 1997˝À n | üŒ { Ï uÛ≤s ¡‘· Á | ü < Ûëì ◊ ¬ ø > ∑TÁC≤˝Ÿ Çø £ ÿ & É | üs ¡´{ Ï +# ês ¡ T . uÛ≤s ¡‘·, ñ >±+& Ü \ eT < ´ ä Û # ê ] Á ‘· ø £, dü + Á | < ü ëj T · , yêDÏ »´ dü + ã +< Ûë \ T ñ +& ˚ $. ø ± ˙ uÛ≤s ¡‘· e ´‹ πsø £ < Û√s ¡ DÏ ne \+_+ ∫q Ç & ç nMTHé ø ±\+ ˝À á dü + ã +< Ûë \ T < Óã “‹ HêïsTT . Á | üdüTÔ ‘· n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT eT ÷ ùdy˚˙ á uÛ≤s ¡‘· e ´‹ πsø £ $< ÛëHê \ ≈ £ î dü « dæÔ # ÓbÕŒs ¡ T . 1970˝À nMTHé < ë « sê ãVæ≤wüÿs D≈ ¡ î £ > ∑T s ¬ q ’ uÛ≤s ¡‘· dü +‘·‹ yê ] ì ‹]– sêe \ dæ +~>± eT ÷ ùdy˚˙ ÄVü ‰« ì +# ês ¡ T . Á | üdüTÔ ‘·+ ñ >±+& Ü˝À ìe • düTÔqï 30 y˚ \ eT +~ uÛ≤s ¡ rj · T dü +‘·‹ øÏ # Ó +~ qyês ¡ T nø ÿ £ & É 1 _* j THé · & Ü \ s ¢ ¡ ø £+ fÒ n ~ Ûø £ ô | ≥T ã º & ÉT \ T ô |{ ≤ º s ¡ T . 3ø√≥ ¢ 50y˚ \ » HêuÛ≤˝À πøe \+ 0.1 XÊ ‘·+ ñqï Ms ¡ T 60XÊ ‘·+ | üqTï \ T # Ó *¢ düTÔHêïs ¡ T .
‘·÷ s ¡ TŒ ÄÁ | òæø ± düeTT < ëj ·÷ ìøÏ n < Ûä ´ ø £ å ‘· eVæ≤düTÔqï ñ >±+& Ü ‘· eT bÕs ¡¢ yÓT +{ ŸqT ñ < ˚ ›•+ ∫ Á | üdü +–+#· e \ dæ +~>± Á | ü < Ûëì yÓ ÷ Bì ÄVü ‰« ì + ∫ +~. Ç˝≤ +{ Ï ÄVü ‰« q + n +< äT≈ £ îqï Á | ü < ÛëqT˝À ¢ yÓ ÷ Bj˚T Á | ü < ∏äeTT \ T . ñ >±+& ÜqT ª ÄÁ | òæø ± eTT ‘·´+ μ >± n _ Ûe ] í + ∫q yÓ ÷ B n ~ Ûø ±] ø £+>± BbÕe [ ñ ‘·‡ yê \ T » s ¡ T | ü ⁄ ‘· Tqï +< äT≈ î £ n < ´ Ûä ≈ åî £ & çøÏ ø � £ ‘·»„‘·\ T ‘* Ó bÕs T ¡ . HÓ ˝Ÿ ’ q ~ ñ < äZeT kÕúq +, >±+ BÛ ndæÔø £\ ˝À ø =+‘· uÛ≤ > ∑ + ìeT »® q + # ˚dæq Á | ü < ˚X¯yÓTÆq õ +» e < ä › >±+ BÛ düà� ‹ eT +~ sêìï ì ] àkÕÔeTì Vü ‰ MT Ç # êÃs ¡ T . # Ó ’ Hê Á | ükÕÔeq # ˚j · T≈ £ î +& Ü ÄÁ | òæø ± nedüsê \ ≈ £ î nqT > ∑TD +>± H˚ uÛ≤s ¡‘ Y düVü ‰ j · TdüVü≤ø ± sê \ T ñ +{ ≤j Tì · , ‘· eT nedüsê \ Á | üø ± s ¡+ ø ±< äì yÓ ÷ B düŒwü º+ # ˚XÊs ¡ T . Ä $< Ûä +>± ÄÁ | òæø ± n _ Ûe� ~ ∆˝À ø °\ ø £ bÕÁ ‘· b˛wæ +#·& ÜìøÏ dæ < ä∆ +>± ñHêïeTì dü + πø ‘ ê \ T Ç # êÃs ¡ T .
uÛ≤s ¡‘, Y ñ >±+& Ü \ eT < ´ ä Û ÄÁ | æø ò ± j T · ÷ ìj THé · , < Ó ’« bÕøÏåø £ dü + ã +< Ûë \ T , kÕúìø £ Ä ] ∆ø £ ã� +< ë \ T nH˚ eT ÷& ÉT kÕúsTT˝À ¢ dü + ã +< Ûë \ T HÓ \ ø = HêïsTT . ÄÁ | æø ò ±‘ √ dü + ã +< Ûë \ qT eT ]+‘· | { ü Ïwü º| üs ¡#· T≈ îH˚ £ ~ X¯ >± sê > ∑ \ ø ±\+ ˝À 18 sêj · Tu≤s ¡ ø ± sê ´\ j ·÷\ T @ sêŒ≥T # ˚kÕÔeTì yÓ ÷ B Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T . ÄÁ | òæø ± ˝À ÁbÕC … ø˘ º\ ìsêàD≤ìï ‘·« s ¡>± | üP ] Ô # ˚j · T & É + e +{ Ï #· s ¡´\ < ë « sê uÛ≤s ¡‘ Y Ä ] ∆ø £ dü + ã +< Ûë \ qT yÓTs ¡ T > ∑T | üs ¡#· T≈ £ îì , # Ó ’ Hê $ düÔs ¡ D yê < ëìï n & ÉT ¶ ø√e #· TÃqT . Ä ~ X¯ >± uÛ≤s ¡‘ Y n & ÉT > ∑T \ T y˚j ·÷*.
�