` ◊ ‘ ê #·+ Á < äj · T ´
C≤rj · T +
düTÁ |”+ ø√s ¡ T º Ç∫Ãq rs ¡ TŒ > ∑T ]+ ∫ ‘ Ó * j · T < ë ! ˝Òø £ ‘ Ó * dæq | üŒ { Ïø ° @< √ s ¡ ø £+>± Væ≤ +< äTe ⁄\ qT u≤ìdü \ T >± # ˚düTø√yê \ H˚ ‘· eT ≈ £ î ‹‡‘· Ä˝À #· q \ ≈ £ î < ä ÷ s ¡+ ø ± ˝Òø £ b˛ ‘· THêïsê ! M ] nø £ ÿdüT ø ± s ¡ D +>± H˚ $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , ã » s ¡+> ∑ < äfiŸô |’ < äTÁwüŒ # ês ¡+ » s ¡ T > ∑T ‘· Tqï ~. kÕ «_ Ûe ÷ q ñ < ä ´ eT +
$< ˚o bÕ \ q düeTdü ´ eT∞ ¢ eTq < ˚XÊìøÏ < ë | ü ⁄]+#· ≈ £ L & É < ä˙ , 1962 # Ó ’ Hê j · TT < ä∆ z≥ $ T ‘· sê «‘· eTq < ˚X¯ bÂs ¡ T \ ˝À C≤rj · T uÛ≤yê \ qT , ◊ø £´ yÓTÆ b˛sê & ˚ ‘·‘ ê « ìï n \ es ¡#·{ ≤ìøÏ , b˛sê≥ + # ˚j T · > \ ∑ Á | üe� ‹ Ôì ô |+#·& ÜìøÏ $ ôV≤ # | Y æ Á | üj T · ‘· ï + # ˚dæ +~. n +< äT≈ £ î á < ˚X¯ | ü ⁄ #· Áø £ e ] Ô ÁosêeT #·+ Á < äTì » qàkÕúq $ eTTøÏÔ ñ < ä ´ eT + q & ç | æ +~. 25 dü + e ‘·‡ sê \ bÕ≥T »]– q á XÊ +‹ j · TT ‘· b˛sê≥ + ˝À , ìs ¡« Væ≤ + ∫q dü ‘ ê ´ Á > ∑Vü≤ + ˝À ª\ øå ± 25 y˚ \ eT +~ μ bÕ˝ § Zì C …’\ T ¬ øfi≤ ¢ s ¡ T . HÓ \\ ‘· s ¡ ã & ç C …’ fi¯ ¢ ˝À eT >± Zs ¡ T . Ç ~ ø ±< ë kÕ «_ Ûe ÷ q dü + πø ‘·+ ! sêeT » qàuÛÑ ÷$ T ñ < ä ´ eT + ‘· sê «‘· < ˚X¯ + ˝À C≤rj · T uÛ≤yê \ $ düÔs ¡ D »]–+~. y˚T < Ûëe ⁄\ T , $ C≤ „ qy˚ ‘· Ô \ T , XÊÁdüÔE „\ T , ñbÕ < Ûë ´ j · TT \ T | üPqTø = ì < ˚XÊìï nÁ > ∑kÕúq + ˝À ì \| ü { ≤ìøÏ Á | üj · T ‹ ï +#·& É + ÁbÕs ¡+_ Û +# ês ¡ T . < ˚X¯ | ü ⁄ s√ > ∑ ‹ Äs ¡+ uÛÑyÓTÆ +~. Ä ] úø £ | ü ] dæú ‹ >±& çq | ü & ç +~. eTq < ˚X¯ Á | ü < Ûëq eT + Á ‘· T \ ≈ £ î , eTq < ˚X¯ bÂs ¡ T \ ≈ £ î Á | | ü +#·+ ü ˝À ˇø £ > ∑T ] +| Ô ⁄ ü sêe & + É ÁbÕs ¡+ uÛ ÑyÓTÆ +~. ne < ÛäT \ T < ë { Ïq < äTÁwüŒ # ês ¡+ kÕ «‘·+ Á ‘· b˛sê≥ + ˝À ‹\ ø˘ì , eTVü ‰‘ êà >±+ BÛì Væ≤ +< ä ÷ Hêj · T≈ £ î \ T >± õHêï e +{ Ï yês ¡ T Á | üø £{ +# Ï ês T ¡ . Hê { Ï Ä +> ¢ ∑ Á | üuÛÑT ‘·«+ ≈ L £ & Ü n˝≤π >
uÛ≤ $+# ~. ˚ uÛ > Ñ ‘ ∑ Y dæ +>¥, düTuÛ≤wt #·+ Á < äuÀdt , ‹\ ø˘ , ∫e ] øÏ ã + øÏ +#·+ Á < ä #· ≥Ø ®, ˝≤˝≤ \»| ü ‹ sêjYT , Ms ¡ kÕes ¡ ÿsY , #·+ Á < äX ‚ KsY ÄC≤ < é ˝≤ +{ Ïyê ] ˙ Væ≤ +< ä ÷ rÁeyê < äT \ T >± eTTÁ < ä y˚dæq $ wüj · T + eTq≈ £ î ‘ Ó * dæ +< ˚ . eT∞ ¢ ÇHêïfi¯ ¢ ‘· sê «‘· $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , uÛÑ » s ¡+> ∑ < äfiŸ \ qT rÁeyê < ä dü + düú \ T >± ù | s = ÿ + ≥ ÷
16 9 p˝ …’, 2018
< äTÁwüŒ # ês ¡+ # ˚j · T & É + ÁbÕs ¡+ uÛÑyÓTÆ +~. Bì yÓqTø £ < ˚X¯ e ´‹ πsø £ ø ± s ¡´ Áø £ e ÷\ T ø = qkÕ – dü ÷ Ô , dü «#· à ¤+< ä dü + dü \ ú ù | s T ¡ ‘ √ nHÓ ’‹ ø £ ø ± s ¡´ Áø e £ ÷\ qT ìs ¡« Væ≤düTÔqï yê ] Vü≤düÔ + ñ +~.
˝ … ø £ ÿ \ T #·÷| üì 20 y˚ \ dü «#· à ¤+< ä dü + düú \ U≤ ‘ ê \ qT , yê { Ï > ∑T ] Ô +| ü ⁄ qT s ¡< äT › # ˚dæq ‘· sê «‘·, Ä ] úø £ Çø £ ÿ≥ ¢‘ √ ndüVü≤HêìøÏ > ∑T ¬ s ’ q ø = ìï $< ˚o dü «#· à ¤+< ä dü + dü \ ú T ‘· eT e ÷‘· �dü + dü \ ú qT ø £\ T | ⁄ ü ≈ îì £ $< ˚XÊ \ ˝À ≈ £ îÁ≥ \ T | üìï , uÛ≤s ¡ rj · TT \ dü + πøåeT + ø√dü + ùdyê ø ± s ¡´ Áø £ e ÷\ qT ìs ¡« Væ≤düTÔqï $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , ã » s ¡+> ∑ < äfiŸ dü + düú \ qT ã ÷ ∫ >± #·÷| ædü ÷ Ô ‘· eT | üã “+ > ∑ & ÉT | ü ⁄ ø√yê \ H˚ Á | üj · T ‘· ï + ˝À uÛ≤ > ∑y˚T á < äTÁwüŒ # ês ¡+. Ç≥Te +{ Ï ≈ £ î { Ï \ j · T ‘ êï \ T m | üŒ { Ïø ° | òü * s #· eì yês ¡ T ‘ Ó \ TdüTø√yê *.
@ πø-47 e +{ Ï Äj · TT < Ûë \ qT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚dæ rÁeyê < äT \ ≈ î £ n +~ e « ≥ +— s ø ¡ s £ ø ¡ ±\ | üHêï >±\ qT | üìï mH√ï < ˚XÊ \ Á | üuÛ ÑT ‘ ê «\ qT | & ü >= É ≥ º& +— É mH√ï ≈ £ îÁ≥ \ T , ≈ £ î ‘·+ Á ‘ ê \ T , Vü≤ ‘·´\ ≈ £ î bÕ \ Œ & É≥ +— j · TT < ë∆ \ ù |] ≥ , kÕ º sY yêsY ‡ ù |] ≥ , s ¡ kÕj · Tq Äj · TT < Ûë \ qT , nDTu≤ + ãT \ qT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚dæ y˚ \ eT +~ ì Vü≤ ‘· e ÷ s ¡ Ã≥ +— ‘· eT < ˚X¯ ø £+ ô | ˙ \ T ‘ êeTT n & ÉT > ∑T ô |{ Ï º q # √≥ Ä < ˚XÊ \ qT < √ #· Tø√ e≥ + e +{ Ï $ nyÓT ] ø ± kÕ –+ ∫q rÁeyê < ä #· s ¡´\ T . Á | ü | ü +#· » HêuÛ≤˝À Hê \ T > ∑T XÊ ‘·+ ñqï ‘· eT Á | ü »\ ≈ £ î Á | ü | ü +#·+ ˝Àì 42 % eqs ¡ T \ qT < √∫ô |& ÉT ‘ √ +~ nyÓT ] ø ±. n≥Te +{ Ï < √ | æ & û eTqdüÔ ‘·«+ > ∑ \ nyÓT ] ø ± $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , ã » s ¡+> ∑ < äfiŸ e +{ Ï kÕe ÷ õø £, < Ûë ] àø £, kÕ + düÿ� ‹ ø £, ùdyê , < ˚X¯uÛÑø £ Ô dü + düú \ qT rÁeyê < ä dü + düú \ T >± ù | s = ÿq & É + $& ÷¶ É s ¡+. Ç ~ 100 m \ Tø £\ qT $ T +– q | *¢ æ ª H˚qT XÊø ± Vü ‰] ìμ nì Á | üø £{ Ï + ∫q≥T ¢+~. Ç +‘· ø £+ fÒ Vü ‰ kÕ ´ düŒ < ä + eTs = ø £{ Ï ˝Ò < äT .
Væ≤ +< äT ‘·«+ yÓ ’| ü ⁄ Á | üj ·÷ D + dü « j T · +>± uÛ≤s ¡‘·< ˚X¯ eT ÷ ˝≤ \ qT , >=| üŒ ‘· Hêìï Á > ∑Væ≤ + ∫q nyÓT ] ø ± Á | »\ ü T 15 XÊ ‘·+ eT +~ Væ≤ +< ÷ ä C≤ ‹ n +~+ ∫q Äj TTπs · «< +, ä jÓ ÷>±, ∫øÏ ‘·‡, dü + ^ ‘·+, >± q +, q� ‘·´+, j T · »„ j ·÷ >±< äT \ T , XÊø ± Vü ‰ s ¡ uÛÀ » q + e +{ Ï yê { Ïì Ä #·] düTÔqï≥T ¢ nyÓT ] ø ± < ˚X¯ | ⁄ ü dü πs « ˝Ò düŒwü º+ # ˚düTÔHêïsTT .
Væ≤ +< äT ‘·«+ me ] ˙ eT ‘·+ e ÷ s ¡ eTì Á | ü˝ÀuÛÑ ô | ≥ º< äT . eTìwæ >± e ÷ s ¡ eTì # ÓãT ‘· T +~. n +‘· ≈ £ î $ T + ∫ eTôVAqï ‘· Tì >±, e ÷< Ûäe ⁄ ì >± e ÷ s ¡ eTì # ÓãT ‘· T +~. n < ˚ Ä < äsêÙìøÏ ø £ ≥T º ã & çq $ $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y , ã » s ¡+> ∑ < äfiŸ dü + düú \ T . á $ wüj · T + nyÓT ] ø ± Á > ∑Væ≤ùdÔ eT + ∫ ~.
`s ¡#· sTT ‘· sê + N˝À $ X¯ « Væ≤ +< ä ÷ | ü ] wü ‘ Y Hêj · T≈ £ î \ T uÛ≤s ¡‘· < ˚X¯eTT
uÛÑs ¡‘· K +& ÉeTT uÛÑT $ ˝Àq uÛÑe ´ d ” eT | ü ⁄ D ´ eT ÷ s ¡ TÔ \ πø sTT ~ b˛s ¡ T > ∑ & É ¶ < ˚e ‘·\ T ne ‘·]+ ∫ ] < ˚e ⁄ ˝≤ & ç e ÷ qT ´ ˝ …+< äs√ b˛sê & ç < Ûäq ´ ˝ …’]
e +< ä \ e ‘·‡ sê \ T | ü ] bÕ \ q˝À | ü \ T ø £ wü º qwü º eTT˝Ÿ u §+~ j · T uÛ≤s ¡‘· Á | ü »\ T bı +~ ø £‘ √ düeTsê +> ∑DeTTà˝À e +< ä \ T , y˚ \ ÁbÕDeTT \ T yêdæ > ∑ ‘ ê ´> ∑eTT CÒdæ p | ü > ∑Hé bı +~] ùd «#· à ¤ uÛ≤s ¡‘· eTT ,
| üP » | òü *+#·> ∑ $ X¯ « y˚ ~ ø £ Hé
Væ≤eTq > ∑eTT uÛÑs ¡‘· e ÷‘· ≈ £ î düeTyÓTÆq ~ eT≈ £ î≥eTT > ∑qT , kÕ > ∑s ¡ Á ‘· j · TeTT˝Ÿ eTeTT >± bÕ & ÉTqT > ∑ < ä ! ìs ¡ ‘· eTT s ¡ ø £ åDì #· Tà | ü ⁄ D ´< ÛëeT $ T < ˚˝Ò !
< Ûäs ¡ àeTTq≈ £ î | ü ⁄{ Ï º*¢~ ø £ s ¡ àqT qy˚Tà { Ï » qT \ T , ø £& ÉTyÓ ÷< äeTTqHé ìs ¡ à \ eT < Ûä ´ eTqdüT \‘ √ eTs ¡ àE „\ eTqdüT < √∫ , eTdü \ T < äT ¬ s | ü ⁄& ÉTHé
düs ¡« eT ‘· eTT \ kÕs ¡ eTT düeTà ‘· eTT > ∑ < Ûäs ¡ à < ˚e ‘· s ¡÷| ü + < ë˝ … Ãì #· ≥ uÛ≤wü˝ … ìï j · TTqïqT >± ì uÛ≤eyÓTTø £ f … uÛ≤s ¡‘· uÛÑ ÷$ Tq » qàeTT uÛ≤ > ∑ ´ eT ~ jÓT
` ◊ ‘ ê #·+ Á < äj · T ´