n +‘· sê ® rj · T +
düe ÷ y˚XÊ˝Ò » s T ¡ > ∑ø b˛ £ ‘ ˚ Çs T ¡ < ˚XÊ \ eT < ´ ä Û < ÷ ä s ¡+ ‘· π > Z neø ± X¯eTT +& É < äì < äøÏåD ø =] j ·÷ ù | s = ÿ +~. » bÕHé , < äøÏåD ø =] j ·÷\ Áb˛ < ä “\+ e \ q ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷‘ √ dü + uÛ≤wüD \ ≈ î £ dæ < ∆y˚Tqì ä , Ä düe ÷ y˚X¯ + eTT +< äT nqT≈ £ îqï ‘ ˚Bq ø ± ì , ˝Ò < ë Çs ¡ T < ˚XÊ \ ≈ £ î nqT≈ £ L \ yÓTÆq eTs√ s√E » s ¡ T > ∑e #· Ãì Á≥ +| t nHêïs ¡ T .
Çs ¡ T < ˚XÊ \ eT < Ûä ´ düe ÷ y˚X¯ + s ¡< ä › sTTq≥T ¢ nyÓT ] ø ± Á | üø £{ Ï + ∫q yÓ + ≥H˚ øÏyéT < äøÏåD ø =] j ·÷ n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT ª eT ÷ Héμ ‘ √ ø £* dæ ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ˝Àì | üHéeTT + CÀyéT Á >± eT + ˝À ¬ s +& ÉT > ∑ + ≥ \ T #·] à + ∫ ˇø £ ìs ¡ íj ·÷ ìøÏ e # êÃs ¡ T . | üHéeTT + CÀyéT˝À rdüT ≈ £ îqï ìs ¡ íj ·÷\ T neT \ T # ˚j ·÷\ ì , n +‘ ˚ >± ≈ £ ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ `nyÓT ] ø ±\ eT < Ûä ´ düe ÷ y˚X¯ + »] π > ˝≤ ø £ èwæ # ˚j ·÷\ ì ìs ¡ ísTT +# êsTT . ª øÏyéTμ < äøÏåD ø =] j ·÷ n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT ª eT ÷ HéμqT ˇ | æŒ +#·& Éy˚T ø ± ≈ £ î +& Ü Çø £ nyÓT ] ø ± ≈ £ L & Ü ‘· q Ä˝À #· q \ qT e ÷ s ¡ TÃ≈ £ îH˚˝≤ # ˚XÊs ¡ T . düe ÷ y˚X¯ + düC≤e ⁄>± » s ¡> ∑ & ÜìøÏ , Çs ¡ T < ˚XÊ \ eT < Ûä ´ $ XÊ « dü + HÓ \ ø =\ Œ & ÜìøÏ ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ìs ¡“+~ Û + ∫q eTT > ∑TZs ¡ T nyÓT ] ø £ q ¢ qT $& ÉT < ä \ # ˚dæ nyÓT ] ø ± ≈ £ î | ü +| æ + ∫ +~. < ëìøÏ ø = qkÕ –+| ü ⁄>± ‘· eT < ˚X¯ + nD « ÁkÕÔ \ qT HêX¯q + # ˚j ·÷\ qï ìs ¡ íj · T + rdüT≈ £ î +< äì , á $ wüj ·÷ ìï | ü ] o *+#· & ÜìøÏ Á | | ü +#· ü yê ´| +>± Ô ü ñqï $ ˝Òø s £ T ¡ \ T sêyê \ ì nuÛ ´] Ñ +# ú ês T ¡ . n˝≤π > e ÷ ≈ îqï £ ˇπø ˇø £ nDTπøåÁ ‘·+ | ü ⁄ Hé –«] ì H˚ \ eT≥ º+ # ˚j · TqTHêïeTì Á | üø £ { + Ï ∫ +~. ø ± ì sê » ø j ° T · eP ´ Vü≤ø s £ \ Ô ¡ T ª øÏyéTμ # Óù | Œ e ÷ ≥ \ T qeTà < – ä q $>± ˝Òeì yê ´ U≤ ´ q + # ˚XÊs T ¡ .
Á≥ +| tqT > ∑ { Ï º>± düeT ] ú +# ˚yês ¡ T Á≥ +| t≈ £ î H√u … ˝Ÿ XÊ +‹ | ü ⁄ s ¡ kÕÿs ¡+ Çyê «\ ì dæbòÕs ¡ düT # ˚XÊs T ¡ . n +‘ >± ˚ ≈ î £ +& Ü Á≥ +| t | ] ü bÕ \ Hê $ uÛ≤ > + ∑ Ç < s › ä T ¡ n < ´ ä Û ≈ åî £ \ C≤ „| üø ± s + ú ¡ ˇø £ HêD …+ qT $& ÉT < \ ä # ˚dæ +~. á HêD …+ ô |’ Á≥ +| t eT ] j · TT ª øÏyéTμ \ T , yê ] < ˚XÊ \ | ü ‘ êø ±\ THêïsTT . ÄX¯Ãs ¡´ ø £ s ¡ yÓTÆq $ wüj · Ty˚TeT + fÒ Ç +‘· » s ¡ T > ∑T ‘· THêï < äøÏåD ø =] j ·÷, nyÓT ] ø ±\ dü + j · TTø £ Ô yêj · TTùdq \ $ Hê ´ dü + Ä – b˛˝Ò < äT . y˚T 16q $ Hê ´ kÕ \ T »]>± sTT . Ç ~ ‘\ Ó TdüT≈ îqï £ ª øÏyéTμ < äøÏ åD ø =] j ·÷‘ √ » s ¡> ∑e \ dæq #· s ¡ à \ qT s ¡< äT › # ˚düT≈ £ îHêïs ¡ T .
*_ j ·÷ ˝À nD « ÁkÕÔ \ ìØ « s ¡´+ m˝≤ »]–+< √ n˝≤π > ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ˝Àq ÷ » s ¡>±\ ì nyÓT ] ø ± uÛ≤ $ k˛Ô +~. *_ j ·÷ ‘· q≈ £ î ‘ êqT >± nD « ÁkÕÔ \ qT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚düTø√˝Ò < äT . ø ± ì ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ n˝≤ ø ±< äT . ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ˝À uÀ˝ …& Éìï nD≤ « j · TT < Ûë \ T ñHêïsTT . Çe˙ï Ä < ˚X¯y˚T ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚düT≈ £ î +~. 2003 qT +& ç mH√ï øÏå | üDT \ qT Á | üjÓ ÷–+ ∫ +~. mH√ï nDT | üØø £ å \ qT ìs ¡« Væ≤ + ∫ +~. < Ûäs√à q ÷´ øÏ ¢ j · TsY u≤ + ãTqT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚dæ +~. < ëìì
18 11 pHé , 2018
$» j Te · +‘·+>± | üØøÏ + å ∫ +~. K +& Ü +‘· s ¡ u≤ * dæ ø˘ º øÏ | å üDÏì ≈ L £ & Ü s ¡÷ bı +~+ ∫ +~. á øÏ | å üDÏ nyÓT ] ø ± eTTK ´ uÛ ÷ Ñ uÛ≤ > + ∑ es ≈ ¡ î £ # ˚s T≈ ¡ î £ + ≥T +~. | \ ü T s ø ¡ ±\ nD « ÁkÕÔ \ qT ‘· j ·÷ s ¡ T # ˚dæ ñ +#· T≈ £ îqï ª øÏyéTμ Ç | ü� & ÉT nD « ÁkÕÔ \ ô |’ ª$ sêe ÷ ìïμ Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T . ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ô |’ Á | ü | ü +#· < ˚XÊ \ T ø = ìï Ä + ø £ å \ T $~ +# Û êsTT . ª øÏyéTμ ‘· q Á | üj T · ‘· ï + e \ q , < Í ‘·´ ˙ ‹ e \ q ø = ìï Ä + ø £ å \ qT ‘=\–+| ü # ˚düTø√ > ∑ *>± s ¡ T . nD « ÁkÕÔ \ ìØ « s ¡´+ > ∑T ]+ ∫ ‘· q < äèø £ Œ < ∏ëìï | ⁄ ü qs T ¡ < ëÈ { Ïdü ÷ Ô # Hê ’ Ó n < ´ ä Û ≈ åî £ & ÉT ª Jμì s ¬ +& ÉT e ÷ s T ¡ ¢ ≈ £\ TdüT≈ £ îHêïs ¡ T . ø ± ì Á | ü ‹ düe ÷ y˚X¯ + ˝À Çs ¡ T ø =] j ·÷\ ˝À ìØ « s ¡´+ » s ¡>±\ ì ø√sês ¡ T . < äøÏåD ø =] j ·÷ ˝À ñqï nyÓT ] ø ± ÄdüTÔ \ qT , nyÓT ] ø ± ôd ’ Hê ´ ìï nyÓT ] ø ± ñ | üdü + Vü≤ ]+#· Tø√yê \ ì nHêïs ¡ T .
*_ j ·÷ n < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT > ∑ & ÛÜ | ò ” J $‘·+ ne ÷ qTwü +>± eTT – dæ +~. ‘· q≈ £ î , ‘· q s ¡ ø £ åD > ∑T ]+ ∫ nyÓT ] ø ± Vü ‰ MT Çyê «\ ì ª øÏyéTμ & çe ÷+& é # ˚düTÔHêïs ¡ T . ‘· q s ¡ ø £ åD≈ £ î , ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ < ˚X¯ n _ Ûeè ~ ∆øÏ nyÓT ] ø ± Vü ‰ MT ÇùdÔH˚ ‘· eT < ˚X¯ + ˝À ñqï nD≤ « j TT · < Ûë \ qT HêX¯q + # ˚kÕÔqì ª øÏyéTμ nHêïs T ¡ . ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ô |’ ª øÏyéTμ ‘· q n ~ Ûø ± sêìï ø = qkÕ >±\ ì ø√s ¡ T≈ £ î + ≥THêïs ¡ T . ª*_ j ·÷ μ ‘· s ¡ Vü ‰ #· s à ¡ \ T nq >± H˚ ª øÏyéTμ≈ î £ nqTe ÷ Hê \ T ô |]>± sTT . ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ > ÷] ∑ à Á≥ +| t e ÷{ ≤ ¢& ÉT ‘·÷ ª øÏyéTμ≈ î£ ã \ yÓTÆq s ¡ ø £ åD ø £* ŒkÕÔ +. Ç ~ nìyês ¡´+. ˇø £ y˚fi¯
øÏyéTøÏ e ÷ ≈ î £ eT < ´ ä Û ˇ | üŒ +< + ä ≈ î £ < ] ä q≥T ¢ ª*_ j ·÷ ‘· s ¡ Vü ‰ μ˝À #· s ¡ à \ T » s ¡ T > ∑e #· Tà nì nHêïs ¡ T . ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ñbÕ < Ûä ´ ≈ £ åî & ÉT øÏ + πø « ` >±« Hé e ÷{ ≤ ¢& ÉT ‘·÷ ª e ÷ < ˚XÊìøÏ Çsêø˘ , *_ j ·÷\‘ √ b˛ * ø £ ˝ÒH˚˝Ò < äT . e ÷ e < ä › uÀ˝ …& Éìï nD≤ « j · TT < Ûë \ T ñHêïsTT . Çsêø˘ , *_ j ·÷\ ˝À ˝Òe ⁄. ø ± ã { Ï º yê { Ï ‘ √ e ÷ < ˚XÊìøÏ b˛ * ø £ ˝ÒH˚˝Ò < äHêïs ¡ T . ˇø £ y˚fi¯ nyÓT ] ø ± e ÷ < ˚XÊìï ã \ e +‘·+>± ˇø £ eT ÷\ ≈ £ î HÓ { ≤ º\ ì #·÷ ùdÔ y˚T + düVæ≤ +#· uÀ +. n˝≤ +{ Ï dæú ‹ edüTÔ +< ä + fÒ y˚TeTT nyÓT ] ø ±‘ √ » s ¡ T > ∑uÀj˚T düe ÷ y˚X¯ + > ∑T ]+ ∫ | ü ⁄ qsê˝À∫ +#· Tø√e \ dæ edüTÔ +< äì ‘ ˚ * à # ÓbÕŒs ¡ T . nyÓT ] ø ± düT < ä ÷ s ¡ \ øå ±´\ qT # Ó ~ Û +# ˚ øÏ | å üDT \ qT < «+ ä Û dü + # ˚j T · > \< ∑ äT . Bì Ä < Ûës ¡+>± H˚ » bÕHé , < äøÏåDø =] j ·÷ nyÓT ] ø ± ≈ £ î uÛ≤ > ∑kÕ « eT ´ < ˚XÊ \ j ·÷´ sTT . ø ± ì Á≥ +| t rdüT≈ £ î + ≥Tqï ìs ¡ íj ·÷\ T uÛ≤ > ∑kÕ « eT ´ < ˚XÊ \ ≈ £ î nyÓT ] ø ± ô |’ $ XÊ « kÕìï dü & É *+| üCÒdüTÔHêïsTT . Äj ·÷ < ˚XÊ \ T # Ó ’ Hê eT ] j · TT s ¡ cÕ ´\ yÓ ’| ü ⁄ #·÷ ùd˝≤ # ˚düTÔHêïsTT . Á≥ +| t #·+#·\ dü « uÛ≤e + e \ q Äj · Tq < äè & ÛÉyÓTÆq ìs ¡ íj ·÷\ T rdüTø√˝Òø £ b˛ ‘· THêïs ¡ T . @ < ˚X¯ +‘ √ #· s ¡ à \ T »]– Hê dü ¬ s ’ q ~ X¯˝À #· s ¡ à \ T » s ¡> ∑ & É + ˝Ò < äT . nyÓT ] ø ±, ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ eT < Ûä ´ düe ÷ y˚X¯ +
» s ¡>±\ ì » bÕHé ≈ £ L & Ü ø√s ¡ T≈ £ î +{ À +~. á düe ÷ y˚X¯ + ˝À < äøÏåD ø =] j ·÷ ≈ L £ & Ü bÕ˝ § Zì Bìì Á ‘ Ó ’ bÕøÏåø £ düe ÷ y˚X¯ +>± $» j · Te +‘·+ # ˚j ·÷\ ì uÛ≤ $ k˛Ô +~. ª eT ÷ Héμ Á | üj · T ‘ êï \ T | òü * ùdÔ 1953 qT +& ç edüTÔqï $ uÒ < Ûë \ T ‘=*– Çs ¡ T ø =] j ·÷\ eT < Ûä ´ XÊ +‹ kÂuÛ≤ >±´\ T $\ dæ \¢> ∑ \ eì uÛ≤ $ düTÔHêïs ¡ T . ª eT ÷ Héμ Ç +‘·>± Á | üj · T ‹ ïdüTÔHêï ø =] j · THé XÊ +‹ ˇ | üŒ +< ä + ô |’ Á≥ +| t dü + ø £‘·+ # ˚j Tø · b˛e £ #· Ãì sê » ø j ° T · $ X wü≈ ¢ ‚ î £ \ T uÛ≤ $ düTÔHêïs T ¡ . ø =] j ·÷ B «| üø £\ Œ + ˝À XÊ +‹ kÂuÛ≤ >±´\ T HÓ \ ø = Hê \+ fÒ Çs ¡ T ø =] j ·÷ < ˚XÊ \‘ √ bÕ≥T Çs ¡ T > ∑T bıs ¡ T > ∑T < ˚XÊ \ T ≈ £ L & Ü düVü≤ø £]+#· e \ dæ ñ + ≥T +~. XÊ +‹ HÓ \ ø = H˚ ~ X¯˝À nyÓT ] ø ± ‘· q ôd ’ Hê ´ ìï < äøÏåD ø =] j ·÷ qT +& ç ñ | ü dü + Vü≤ ]+#· T ø = qe \ dæ ñ + ≥T +~. » bÕHé ≈ L £ & Ü Bìì bÕ { +#· Ï e \ dæ edüTÔ +~. Bìe \ q Ädæj ·÷ | üdæ | òæø˘˝À nyÓT ] ø ± ÁbÕã \´+ ‘·> ∑TZ ‘· T +~. Ç ~ # Ó ’ Hê ÁbÕã˝≤ ´ ìï ô |+#· Tø√e & ÜìøÏ düVü≤ø £] düTÔ +~. Á≥ +| t $< ÛëHê \ T ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷‘ √ dü + ã +< Ûë \ T | ü ⁄ qsê˝À∫ +#· Tø√e \ dæq düeTj · T $ T ~.
Á | üdüTÔ ‘ êìøÏ nyÓT ] ø ± & Ó * π > wüHé b˛ ´ Hé >±´+>¥ # ˚s ¡ T≈ £ îì düe ÷ y˚X¯ | ü ⁄ @ sêŒ≥ ¢ qT | üs ¡´ y˚øÏådüTÔHêïs ¡ T . eTs√yÓ ’| ü ⁄ nyÓT ] ø ± uÛ≤s ¡‘ Y≈ £ î m˝≤ +{ Ï $ TqVü ‰ sTT +| ü ⁄\ T ÇdüTÔ +< √ ‘· eT≈ £ î n $ Çyê «\ ì ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ n +{ À +~. Á≥ +| t dü ]>± ˝Òì < Í ‘·´$
< ÛëHê \ e \¢ ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ eTs√ bÕøÏkÕÔHé >± e ÷ πs neø ± X¯eTT +~.
Á≥ +| t ñ ‘· Ôs ¡ ø =] j ·÷ ˝Àì nD≤ « j · TT < Ûë \ qT HêX¯q + # ˚j ·÷\ ì nqT≈ £ î + ≥THêïs ¡ T . á $ wüj · T + ˝À $ X ‚ wüE „\ Á | üø ± s ¡+ á #· s ¡´\ T eTT – j · T & ÜìøÏ ø £ ˙dü + 10 dü + e ‘·‡ sê \ ø ±\+ | ü & ÉT ‘· T +< äì ns #· Hê . ø ± ã { Ï º nqT∫ ‘· k˛ < ë \ T , Ä ] úø £ Ä + ø \ å £ T $~ +#· Û ≈ î £ +& Ü < äX¯ \ yêØ >± | üs düŒs ¡ ¡ sêsTTr \ T Çdü ÷ Ô ø ± s ¡´+ dü | òü \+ # ˚j ·÷*. πøe \+ ø ±–‘ ê \ MT < ä uÛ Ñs√kÕ ÇùdÔ dü ] b˛ < äT . > ∑D˙j TyÓTÆq · ø ± ˝≤ + X¯ + ˝À düVü≤JeHêìøÏ , nH√ ´ q ´‘· ≈ î £ ÁbÕ < Ûëq ´ $ T∫Ãq | ü� & ˚ nD « g s ¡ Væ≤ ‘· dæú ‹ @ s ¡ Œ & É & ÜìøÏ < ë ] rj · Te #· Tà . �