C≤rj · T +
| üdæ | òæø˘ uÛÖ > √ [ ø £ sê » ø ° j · T n + XÊ \ > ∑T ]+ ∫ e ÷ Á ‘· y˚T #· s à ¡ »] >~. π ø ± ˙ á | üÁ ‘·+ s ¡÷ bı +~ q ‘· s ¡ Tyê ‘· Ç +& √` | üdæ | òæø˘ $< Ûëq + ÁbÕ < Ûëq ´+ dü +‘·]+#· T≈ £ î +~. n +‘· sê ® rj · T #·{ ≤ º\ ≈ £ î ø £ ≥T º ã & çñ +& É { ≤ìøÏ # Ó ’ Hê ‹ s ¡ düÿ ]+#·& É +‘ √ nH˚ø £ < ˚XÊ \ T n | ü ⁄ Œ \ }_ ˝À ≈ Ls £ T≈ ¡ îb˛j £ ·÷ sTT . á $ wüj ·÷ ìï < ä �wæ ˝À º ô | ≥T º ≈ £ îì uÛ≤s ¡‘·, Ç +& √H˚wæj ·÷\ T s ¡÷ bı +~+#· T ≈ £ îqï | üÁ ‘·+ ˝À ª UNCLOS e +{ Ï n +‘· sê ® rj · T #·{ ≤ º\ qT , kÕs ¡« uÛÖe ÷~ Ûø ± s ¡+, uÛÖ > √ [ ø £ Á | ü ‹| ü ‹ Ô , ùd «# êà ¤ j · TT ‘·, | üs ¡ düŒs ¡ Á | üjÓ ÷» qø ± s ¡ ø £ yêDÏ »´, ô | ≥T ã º & ç $< ÛëHêìï > ös ¡$ dü ÷ Ô ùd «# êà , bÕs ¡< äs Ùø ¡ £, ìã +< Ûäq \ T > ös ¡$+# ˚ , XÊ +‹ j · TT ‘·, düTdü +| üqï , düMTø � £ ‘· Ç +& √- | üdæ | òæø˘ ÁbÕ +‘·+ @ sêŒ≥T≈ î £ ø �wæ £ # ˚kÕÔeTTμ nì ¬ s +& ÉT < ˚XÊ \ T ù | s = ÿHêïsTT . n˝≤π > á ÁbÕ +‘·+ ˝À n _ Ûe� ~ ∆øÏ düeTTÁ < ä » ˝≤ \ s ¡ ø £ åD nedüsêìï ≈ £ L & Ü ¬ s +& ÉT < ˚XÊ \ T H = øÏÿ # ÓbÕŒsTT . uÛ≤s ¡‘ Y kÕ > ∑sY $< Ûëq +, Ç +& √Hẘæj ·÷ õ . m +. m | . t ò $< ÛëHê \ ≈ £ î nqT > ∑TD +>± ¬ s +& ÉT < ˚XÊ \ T ø £* dæ düeTq « j T · +‘ √ | üì # ˚j ·÷\ ì ìs ísTT ¡ +#· T≈ îHêïsTT £ .
Ç +& √H˚wæj ·÷ ˝À n \»& ç uÛ≤s ¡‘ Y e ÷~]>± H˚ $$< Ûä ‘·«+ ø £*– q Ç +& √ Hẘæj ·÷ düe ÷»+ ˝À ≈ L £ & Ü ÇkÕ ¢$ Tø˘ # Ûê +< ädüyê < + ä eT ÷\+>± düeTdü ´\ T m < äTs ¡ e ⁄‘· THêïsTT . ø = ìï s√E \ ÁøÏ ‘·+ Ç +& √H˚wæj ·÷ ˝Àì ø = ìï #·] à \ ˝À es ¡ Tdü u≤ + ãT ù |\ Tfi¯ó ¢ »]– 13 eT +~ #· ìb˛j ·÷ s ¡ T . á ù |\ Tfi¯ó ¢ s ¡+ C≤qT dü +< äs ¡“¤+>± » s ¡> ∑ & É + > ∑eTHês ¡ Ω +. kÕ < Ûës ¡ D +>± s ¡+ C≤qT e ÷ kÕìï | ü $ Á ‘·‘· ≈ £ î > ∑Ts ¡ TÔ >± uÛ≤ $ kÕÔs ¡ T . ø ± ˙ eT ‘·# Ûê +< ädüyê < äT \ T e ÷ Á ‘·+ n | ⁄ ü Œ & ˚ < ë & ÉT \ T # ˚j T· & ÜìøÏ nqTyÓ ’ q düeTj · TeTì nqT≈ £ î + ≥THêïs ¡ T .
á ù |\ Tfi¯fl≈ £ î ø ± s ¡ D + Ç {° e \ ( Ç +& √H˚wæj ·÷) < ˚XÊìøÏ dæ ] j ·÷ qT +& ç ‹]– e∫Ãq e ÷ J ◊ . mdt . ø ± s ¡´ ø £ s ¡ Ô \ ì < äsê ´| ü ⁄ Ô˝À ‘ ˚ *+~. rÁeyê < ëìï | üP ] >± Ô nD∫y˚j ·÷\ qï uÛ≤s ¡‘· $< ÛëHêìøÏ | üP ] >± Ô eT < ›‘· ä T | * ü πø Ç +& √Hẘæj ·÷ > ÷& ∑ # É Û ê ] düe ÷# êsêìï | ü +#· T≈ £ îH˚ +< äT≈ £ î , rÁeyê < ä e ´‹ πsø £ #· s ¡´ ˝À ¢ düVü≤ø £]+# ˚ +< äT≈ £ î dü + dæ < ä∆ ‘· qT ‘ Ó *| æ +~. s ¡ ø £ åD , Äj · TT < Ûë \ T s ø ¡ åD £ , Äj TT · < ä Û ‘· j ·÷ Ø s ¡+>± ˝À ¢ ≈ L £ & Ü ø £* dæ | üì # ˚j ·÷\ ì ¬ s +& ÉT < ˚XÊ \ n ~ ÛH˚ ‘·\ T ìs ¡ ísTT + # ês ¡ T . Bì ‘ √bÕ≥T eT +< äT \ ‘· j ·÷ Ø , yêDÏ »´+, ô | ≥T ã º & ÉT \ T , n +‘·] ø +, å £ XÊÁdü Ô kÕ + πø ‹ ø £ s ¡+>± ˝À ¢ düVü≤ø £]+#· Tø√yê \ ì Çs ¡ T < ˚XÊ \ T uÛ≤ $ düTÔHêïsTT . á s ¡+>±\ ≈ £ î dü + ã +~ Û + ∫ 15≈ £ î ô |’>± ˇ | üŒ +< ë \ ô |’ dü +‘· ø ±\ T # ˚XÊsTT . | üsê ´ ≥ø £ dü + ã +< Ûë \ qT eT ]+‘· ã \| üs ¡ T #· T≈ £ îH˚ +< äT≈ £ î # ê +~ ÁbÕ + ãqHé , ‘ êCŸ eTVü≤˝Ÿ nH˚ Á | | ü +#· ü yês dü ¡ ‘·« ø ± s ¡´ Áø e £ ÷ ìøÏ ≈ £ L & Ü Áoø ± s ¡+ #· T { ≤ º sTT .
16 11 pHé , 2018 yêDÏ »´+ ¬ s { Ï º+| ü ⁄
Ädæj ·÷ Hé < ˚XÊ˝À ¢ Ç +& √Hẘæj ·÷‘ √H˚ uÛ≤s ¡‘ Y≈ î£ n ‘·´~ Ûø £ yêDÏ »´ ˝≤yê < ˚M \ T » s ¡ T > ∑T ‘· THêïsTT .
Ç +& √H˚wæj ·÷ qT + ∫ bÕe ÷ sTT˝Ÿ , u §> ∑TZ n ‘·´ ~ Ûø £+>± ø = qT > √ \ T # ˚ùd < ˚XÊ˝À ¢ uÛ≤s ¡‘ Y ~ ¬ s +& Ée kÕúq +. 2016-17 Hê { ÏøÏ ¬ s +& ÉT < ˚XÊ \ eT < Ûä ´ < Ó ’« bÕøÏåø £ yêDÏ »´+ 17 _* j · THé & Ü \ s ¡ T ¢ ñ +~. Bìì 2025 Hê { ÏøÏ ¬ s { Ï º+| ü ⁄ # ˚j ·÷\ ì Çs ¡ T < ˚XÊ \ T uÛ≤ $ düTÔHêïsTT . | üsê ´ ≥ø £, yêDÏ »´ s ¡+>±\ ≈ £ î ø =‘· Ô }| ü ⁄ qT ‘ Ó # ˚à +< äT≈ £ î n +& Ée ÷ Hé ìø√u≤sY Be ⁄\ T , düT $ TÁ ‘· ÁbÕ +‘·+ eT < Ûä ´ sêø £ b˛ø £\ qT eT ]+‘· düT \ uÛÑ ‘· s ¡+ # ˚j ·÷\ ì ìs ¡ ísTT +#· T≈ £ îHêïsTT . ‘· eT ª n $ ˙ ‹ s ¡ Væ≤ ‘·, bÂs ¡ ÁbÕ < Ûëq ´, n _ Ûe� ~ ∆ < √Vü≤ < äμ Á | üuÛÑT ‘·« $< ÛëHê˝À ¢ uÛ≤ > ∑ +>± Ç +& √H˚wæj ·÷ yêdüT \ ≈ £ î 30 s√E \ ñ∫ ‘· MkÕ | ü < ä∆ ‹ ì Á | üy˚X¯ ô |& ÉT ‘· Tqï≥T ¢ uÛ≤s ¡‘· dü +‘·‹ øÏ # +~ Ó qyê ] ì ñ < ›•+ ˚ ∫ Á | üdü +– dü ÷ Ô yÓ ÷ B Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T .
Å ‘ Ó ’ bÕøÏåø £ ˇ | üŒ +< ä +
# Ó ’ Hê < äTsêÁø £ eTD $< ÛëHê \ qT rÁe +>± e ´‹ πsøÏdüTÔqï eTs = ø £ Ädæj ·÷ Hé < ˚X¯ + $ j · T ‘ êï +. uÛ≤s ¡‘, Y Ç +& √Hẘæj ·÷, $ j T · ‘ êï +\ eT < ´ ä Û Á ‘ bÕøÏ ’ Ó åø £ düeTTÁ < ä düVü≤ø ± s ¡ ˇ | üŒ +< + ä eT ÷& ÉT < ˚XÊ \ ≈ î £ y˚T \ T # ˚düTÔ +< äì uÛ≤ $ düTÔHêï n ~ Ç | üŒ { Ïes ≈ ¡ î £ ø ± s ¡´ s ¡÷| + ü < ë \ Ã˝Ò < äT . nsTT ‘ ˚ qe + ãsY 2018˝À uÛ≤s ¡‘·, Ç +& √H˚wæj ·÷, ÄÁùd º* j ·÷\ eT < Ûä ´ e ÷ Á ‘·+ yÓTT≥ º yÓTT < ä { Ï d ” ìj · TsY n ~ Ûø ± s ¡ T \ kÕúsTT Á ‘ Ó ’ bÕøÏåø £ dü + uÛ≤wüD \ T ÁbÕs ¡+ uÛÑeTe ⁄‘ êj · Tì H˚ ‘·\ T Á | üø £{ Ï +# ês ¡ T . á dü + uÛ≤wüD \ ÁbÕ < Ûëq ´‘· qT > ∑T ]+ ∫ e ÷{ ≤ ¢& ÉT ‘·÷ Ábıô | òdüsY yÓT & é ø ±| òt ª uÛ≤s ¡‘·, Ç +& √H˚wæj ·÷\ T ‘· eT uÛÖ > √ [ ø £ Á | ü ‘ ˚ ´ ø £‘·\ qT < ä�wæ º ˝À ô | ≥T º ≈ £ îì q ÷‘· q ÁbÕ + rj · T ≈ £ L≥eTT \ @ sêŒ≥T≈ £ î #= s ¡ e rdüT≈ £ î + ≥Tqï≥T ¢ ø £ ì | æk˛Ô +~. Ç˝≤ +{ Ï ≈ £ L≥eTT \‘ √ ø £\ e & É + ÄÁùd º* j ·÷ ≈ £ î ≈ £ L & Ü Á | üjÓ ÷» qø ±] μ nHêïs ¡ T .
# Ó ’ Hê≈ £ î # Óø˘
# Ó ’ Hê $ düÔs ¡ Dyê < ä $< ÛëHê \| ü≥ ¢ e ´‹ πsø £‘· e ´ ø +# Ô £ ˚düTÔqï Ç +& √Hẘæj ·÷ q ‘· THê Be ⁄\ ô |’ # Hê ’ Ó ø £ qTï | ü & É≈ £ î +& Ü #·÷ düT≈ £ îH˚ +< äT≈ £ î Ä ÁbÕ +‘ êìøÏ ñ ‘· Ôs ¡ q ‘· THê düeTTÁ < ä + nì ø =‘· Ô >± HêeTø £ s ¡ D + # ˚dæ +~. Bì < ë « sê # Ó ’ Hê Á | ü ‘ ˚ ´ ø £ Ä ] ∆ø £ q & Éyê e \¢ uÛÑ $ wü ´‘· TÔ˝À düeTdü ´\ T m < äTs ¡ Tø ± ≈ £ î +& Ü C≤Á > ∑ ‘· Ô | ü & ç +~. Ç +& √Hẘæj ·÷ rdüT≈ £ îqï á #· s ¡´ # Ó ’ Hê≈ £ î ø =+‘· ndü +‘· � | æÔ ø £*–+ ∫ +~. Bì ‘ √ ‘· eT eT < Ûä ´ dü + ã +< Ûë \ T < Óã “‹ q≈ £ î +& Ü #·÷ düT≈ £ îH˚ +< äT≈ £ î Ç +& √Hẘæj ·÷ ø = ìï eTÚ * ø dü £ < äTbÕj ·÷\ n _ Ûe� ~ ∆ ÁbÕC … ø˘ º\ qT # Ó ’ Hê≈ £ î n | üŒ –+ ∫ +~. 2016 qT +& ç ‘· eT düeTTÁ < ä » ˝≤˝À ¢ øÏ ‘· s ¡#· T >± #=#· TÃ≈ £ îedüTÔqï # Hê ’ Ó < äTX¯Ãs ¡´\ qT < ä�wæ ˝À º ô | ≥T ≈ º îì £ á ÁbÕ +‘·+ ˝À ì | òü ÷ qT Ç +& √Hẘæj ·÷ eT ]+‘· ô |+ ∫ +~. n˝≤π > # Ó ’ Hê≈ £ î > ∑ { Ï º dü +< ˚XÊìï Ç # ˚à ñ < ˚ › X¯ ´+‘ √ düeTTÁ < ä » ˝≤ \ e ´ eVü ‰ sê \ eT + Á ‹ M &=& √ q ‘· THê˝Àì s ¡ HÓ ’ $ T \ ≥Ø kÕúesêìï dü +< ä ] Ù +# ês ¡ T . n˝≤π > ‘· s ¡#·÷ n +‘· sê rj ® T · #·{ ≤ º\ qT ≈ L £ & Ü ñ \¢+| æT ò +# ˚ # Ó ’ Hê≈ £ î # Óø˘ ô | ≥ º& É + ø√dü + Ç +& √H˚wæj ·÷ uÛ≤s ¡‘ Y , » bÕHé , nyÓT ] ø ± yÓTT < ä˝ q ’…
< ˚XÊ \‘ √ dü + ã +< Ûë \ qT yÓTs ¡ T > ∑T | üs ¡ T #· T≈ £ îH˚ Á | üj · T ‘· ï + ˝À | ü & ç +~. á ÁbÕ +‘·+ ˝À XÊ +‹, düTdæús ¡‘·\ qT kÕ ~ Û +# ê \+ fÒ uÛ≤s ¡‘ Y ‘ √ dü ‘·‡+ ã +< Ûë \ T n ‘·´ edüs ¡ eTì Ç ‘· s ¡ Ädæj ·÷ Hé < ˚XÊ \ e ÷~]>± H˚ Ç +& √Hẘæj ·÷ ≈ L £ & Ü uÛ≤ $ k˛Ô +~. Ä ~ X¯ >± H˚ HÍø ± j ·÷ q dü + ã +< Ûë \ qT eT ]+‘· | { ü Ïwü º+ # ˚düT≈ îH˚ £ +< äT≈ î £ n & ÉT > ∑T eTT +< äT≈ î£ y˚dæ +~. Væ≤ +< ÷ ä eTVü ‰ düeTTÁ < ä ÁbÕ +‘·+ ˝Àì < ˚XÊ \
eT < ´ ä Û dü + ã +< Ûë˝À ¢ á q ÷‘· q n < Ûë ´ j T · + ª Ädæj ·÷ ˝À düMTø s £ D ¡ \ qT | üP ] >± Ô e ÷] Ãy˚düTÔ +~ μ nì Á | üeTTK $ X ‚¢ wü≈ £ î & ÉT dæ . sêC≤ yÓ ÷ Vü≤Hé nHêïs ¡ T . Ç +& √ Hẘæj ·÷ ≈ î £ ‘· q yÓTT < { ä Ï | üs ¡´ ≥q˝ÀH˚ Á | < ü Ûëì yÓ ÷ B Ç +& √Hẘæj ·÷‘ √ ≈ î £ < äTs TÃ≈ ¡ îqï £ HÍø ± j ·÷ q ˇ | üŒ +< + ä Ädæj ·÷ ˝À kÕ > ∑T ‘· Tqï ª ÁbÕã \´+ ø√dü + b˛ {° μ ˝À ø °\ ø £ bÕÁ ‘· eVæ≤düTÔ +< äq & + É ˝À dü +< ˚Vü≤ + ˝Ò < äT . �