TED Meşale Dergisi 26. Sayı | Page 6

GEÇTİĞİMİZ AYLARA BAKIŞ Stephen Hawking’İ BİR GARİP YOLCU TÜRKİYE’NİN “HASLALE”Sİ SonsuzluĞa Uğurladık UZAY YOLUNDA KEŞFEDİLDİ Einstein’dan sonraki en büyük dahi olarak gösterilen dünyaca ünlü İngiliz fizikçi Stephen Hawking, 76 yaşında yaşamını yitirdi. GEÇTİĞİMİZ Aylara Bakış 4 Hawking, Cambridge Üniversite sindeki öğrenciliği sırasında yakalandığı motor nöron hastalığı Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) nedeniyle vücudunun neredeyse hiçbir kısmını kullanamıyor ancak kendisi için özel olarak geliştirilen ve yanak kaslarının hareketini algılayarak çalışan bir bilgisayar sistemi ile iletişim kurabiliyordu. Kuantum fiziği ve kara delikler üzerine yaptığı geniş kapsamlı çalışmalarıyla evrenbilim alanında bir ekol haline gelen bilim insanının; 40 dilde çevirisi yer alan kitapları, çalışmaları ve fikirleri sonsuza dek yaşayacak. Geçtiğimiz aylar, uzay çalışmalarında yepyeni bir olaya şahit oldu. ABD merkezli uzay aracı ve roket üreticisi SpaceX tarafından geliştirilmiş, dünyanın en güçlü roketi Falcon Heavy; kargosunda taşıdığı kırmızı spor otomobil Tesla Roadster ile Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Üssünden uzaya fırlatıldı. Fırlatmanın ardından üç roket kapsülünden ikisinin dünyaya başarıyla döndüğü bildirildi. Yakın zamanda olur mu bilinmez ama Falcon Heavy gibi yeniden kullanılabilir roketlerin defalarca ve başarıyla uzaya gönderilmesi; Ay’ın üstünde yeni bir uzay istasyonu kurmak ya da uzayın farklı noktalarında insan yaşamının başlaması gibi senaryoların gitgide gerçeklik kazanması bakımından önemli. Fethiye’nin 1650 rakımlı Akdağ mevkiinde iki gezginin doğa yürüyüşü esnasında fark ettikleri ve yöre halkı tarafından “ters lale” olarak bilinen “fritillaria” cinsi lalenin yeni bir türü keşfedildi. Rıfat Özdemir ve Bülent Elmas adlı gezginlerin soyadlarına atfen “fritillaria ozdemir-elmasii” adı verilen yeni bitki türünün adı, Türkçe kaynaklarda “Haslale” olarak kayda geçti. Dünya üzerinde 170’e yakın türü olan “fritillaria” cinsi lalelerin bu keşifle birlikte 44 türünün Türkiye’de olduğu biliniyor. Ayrıca bu türlerin 21’i Türkiye’ye has endemik bitki. İki gezginin bir hobi yürüyüşü esnasında yaptıkları bu keşif, bilim dünyasına sunmuş oldukları katkının yanı sıra ülkemizin zengin bitki varlığını bir kez daha gözler önüne seriyor. 5