Tiyatro yalnızca sahnede değil
Sinemadaki gelişmeler ve televizyonun
yaygınlaşması 20. yüzyılın ortalarından
itibaren hem dünyada hem de ülkemizde
tiyatronun öldüğü yönündeki iddiaları
gündeme getirir. Bu görüşün üretilmesinde
en büyük pay teknolojinin sanat ve eğlence
alanında da egemenlik kurduğu düşüncesidir.
İnsanların tiyatrodan sağladıkları tatminin
evlerinden çıkmadan, bir düğmeye basarak
da elde edilebileceği fikrine rağmen tiyatro
varlığını sürdürür. Yeni arayışlar, değişik
tekniklerle kendini yenileyerek bu süreçten
çıkan tiyatro da bir süre sonra teknolojinin
nimetlerini kendi lehine kullanmaya
başlar. Bu uygulamalardan başlıcası ise
sahnedeki oyunların videoya kaydedilerek
arşivlenmesidir. Böylece tiyatroya yöneltilen
eserin, yalnızca belirli zaman dilimlerinde
belirli yerlerde bulunan insanlara hitap ettiği,
geleceğe kalmayacağı yönündeki eleştiriler
dayanaksız kalır. Arşive alınan kayıtların
izleyicilere açılması da kültür kurumlarının
çabalarıyla gerçekleşir. Türkiye’de bu
çalışmanın öncüsü bekleneceği gibi Devlet
Tiyatroları olur.
Ankara Ulus’taki, altında Küçük Tiyatro
ve Oda Tiyatrosu’nun bulunduğu Devlet
Tiyatroları Genel Müdürlüğü binasının en üst
katı bir tiyatro belgeliği olarak hizmet
veriyor. Devlet Tiyatroları’nın ilk edebi kurul
48
başkanı Ahmet Refik Sevengil’in adı verilen
bu birim bir tiyatro kütüphanesi ve dijital bir
kültür hazinesinden oluşuyor. Refik Ahmet
Sevengil Tiyatro Kütüphanesi Dijital Oyun
Bilgi Sistemi’nde kurumun 1949 yılından bu
yana sahnelediği tüm oyunlarla ilgili bilgiler
kayıtlı bulunuyor. Oyun afişleri ve broşürleri,
yönetmen, oyuncu, teknik ekip bilgileri
gibi hem araştırmacıları hem izleyicileri
ilgilendiren bu ayrıntılı kayıtlara
www.devtiyatro.gov.tr adresi üzerinden
ulaşmak mümkün. Oyunların video kayıtlarını
izlemek içinse kütüphanedeki bilgisayarları
kullanmak gerekiyor. Önceden randevu
almaya gerek olmaksızın mesai saatleri içinde
kütüphaneyi ziyaret eden kullanıcılar eski
tarihli oyunları bilgisayar ekranından izleme
şansına kavuşuyor.
Devlet Tiyatroları bünyesinde hizmet
veren bir diğer birim de Sevgi Sanlı Oyun
Arşivi. Kurumun ilk dramaturgunun adıyla
faaliyetlerini sürdüren birim, Devlet Tiyatroları
Edebi Kurulu’ndan onay alarak repertuvara
kaydedilmiş 7 binden fazla oyun metnini
kullanıma sunuyor. Hafta içi günlerde mesai
bitimine kadar teslim edilmek şartıyla ödünç
verme işleminin de gerçekleştirildiği arşiv,
tiyatro edebiyatına meraklı amatör veya
profesyonel çok sayıda okuyucu için önemli
bir merkez niteliği taşıyor.