Afet İnan
yıldız kavramını Türkiye’yle tanıştıran isimdir. Sahne
aldığı her oyun, göründüğü her sinema filmi olay
olan Cahide Sonku, bunlarla yetinmeyip bir sinema
filminde yönetmen koltuğuna da oturmuştur. Fedakâr
Ana filmiyle yönetmenliği deneyen Sonku, böylece
Türk sinemasının ilk kadın yönetmeni olmuştur.
Yönetmenliğini yaptığı üç filmin sonuncusu belki de
en ünlü filmlerinden olan Beklenen Şarkı’dır. Sonku
Film adıyla yapım şirketi kurup sektörün belirleyicileri
arasında yer edinen Sonku’nun dramatik bir sonla
biten hayatı birçok başarının geçit töreni gibidir.
Cumhuriyet sonrası Türkiye’deki sosyal bilim
çalışmalarına en önemli katkıyı sağlayan
isimler sorulsa verilen cevaplar arasında
unutulmayacaklardan birisi de Azra Erhat olacaktır.
Filoloji alanındaki yetkinliğini sadece akademi
salonlarında değil aynı zamanda edebiyatta,
felsefede ve kültür hayatımızda sergilemiştir
Azra Erhat. Sofokles’i, Aristofanes’i, Hesiodos’u,
Homeros’u dilimize o kazandırmıştır, tıpkı birçok
önemli Eski Yunan klasiğini kazandırdığı gibi.
Anadolu’yu denizleriyle, tüm maviliğiyle birlikte
sevmiş ve herkesin de yurduna böyle sevgi dolu
30
bakması için hayatını vakfetmiştir Erhat. Onun fikir
ve sanat yolculuğu tıpkı Halikarnas Balıkçısı ve
Sabahattin Eyüboğlu’yla birlikte ortaya attıkları ve
artık onlarla birlikte anılan bir kalıp haline dönüşen
Mavi Yolculuk gibidir. Tertemiz, duru ve coşkulu.
Hayatı “Çalıkuşu” gibi geçen, en az bu roman karakteri
kadar çalışkan, tutkulu ve yaptığı işe aşkla bağlanan Afet
İnan, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın öğretmenlerinden
birisi olduğu kadar tarihçi ve sosyolog kimlikleriyle de
öne çıkar. Afet İnan’ın önemi sadece Atatürk’ün manevi
kızı olarak anılamayacak kadar büyüktür. Zira Piri
Reis haritasının dünyaya tanıtılmasından Türk Tarih
Kurumu’nun öncü çalışmalarına kadar birçok başarılı
işin altında imzası bulunan İnan, kadın hakları alanında
verdiği mücadeleyle de unutulmayacak kadınlar
arasında yer alır.
Kadın hakları için mücadele veren unutulmaz
isimlerden birisi de hiç şüphesiz Nezihe Muhiddin’dir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında kadınların
toplum hayatına dâhil olup erkeklerle eşit haklardan
yararlanması için çalışan Muhiddin, Cumhuriyet
yıllarındaysa kadınların erkeklerle aynı siyasal