hægir á glötun erfðabreytileika úr stofninum. Íslenskir hundar eru
ekki fullþroskaðir fyrr en 2-3 ára og það þarf ekkert endilega að
rækta frá hundum/tíkum strax við tveggja ára aldurinn.
Í töflu 4 má sjá tíðnitöflu yfir fjölda hvolpa í goti en í stærsta goti
undanfarinna ára voru 8 hvolpar og meðalaldur tíka þegar þær
áttu got var 4,3 ár.
Innræktun hefur áhrif á frjósemi rétt eins og sjá má skýrt í töflu 5
en taflan sýnir einmitt stig innræktunar og áhrif hennar.
Taflan er sett upp eftir því sem kallað eru
„Ræktunargerðir“ (e. mating type):
Gerð I = foreldrar minna skyldir en systkinabörn (Fx < 6,25 %);
Tafla 4: Frjósemi
Gerð II = foreldrar eins mikið skyldir og systkinabörn en minna
skyldir en hálfsystkini (Fx = 6,25–12,24 %);
Ræktunargrunnur (e. Effective Population Size) er mælikvarði
Gerð III = foreldrar eins mikið skyldir og hálfsystkini en minna
til að meta samfellt tap á erfðabreytileika. Reiknaður ræktunar-
skyldir en alsystkini ( Fx = 12,5–24,99);
grunnur verður því minni sem innræktun er meiri samanborið
Gerð IV = foreldrar eins mikið skyldir og alsystkini
við fjölda ræktunardýra en meginreglan er að ef ræktunar-
eða foreldri og afkvæmi ( Fx >= 25 %).
grunnur fellur niður fyrir 50 þá sé allur stofninn í hættu.
Taflan sýnir án vafa að meðaltalsgotstærð minnkar samhliða
aukinni innræktun enda er stærð gota að meðaltali 4,1 í Gerð I
en einungis 2,8 í Gerð 4.
Hægt er að kalla fram í LatHunden margvíslegar upplýsingar
til viðbótar, sem sagt fjölda barnabarna sem undaneldisdýr
hafa eignast allt frá því skráningar hófust og til dagsins í dag.
Töflur 6 og 7 sýna yfirlit yfir undaneldishunda annars vegar og
Ræktunargrunni er skipt í tvennt, það er hagnýtan ræktunargrunn
(e. Utilized Effective Population Size) og tiltækan ræktunargrunn
(e. Available Effective Population Size). Sjá töflu 8.
Útreikningar á hagnýtum ræktunargrunni byggjast á því hvernig
ræktendur hafa notað hunda sína við ræktunina. Í dag er hagnýtur
ræktunargrunnur stofns íslenska fjárhundsins á Íslandi 56 og því
yfir þeim mörkum sem Per-Erik Sundgren nefnir sem hættumörk.
Tiltækur ræktunargrunnur byggir á sömu gildum og hagnýti
undaneldistíkur hins vegar sem eiga 50 eða fleiri barnabörn.
ræktunargrunnurinn
en
tveimur
kynslóðum
síðar
eftir
handahófskennda „pörun“ ræktunardýra í forritinu. Tiltæki
ræktunargrunnurinn segir því til um þá möguleika sem eru til
staðar leggi ræktendur sig fram til viðhalds þess erfðabreytileika sem stofninn býr yfir. Í dag er tiltækur ræktunargrunnur
á bilinu 48-78.
Ekki er nefnd ákveðin tala því þessir útreikningar byggjast á
handahófskenndum pörunum í tvær kynslóðir. Þar af leiðandi
þarf að framkvæma útreikningana nokkrum sinnum og finna
meðaltal. Hagstæðasta útkoman fyrir stofninn
okkar í dag er tiltækur ræktunargrunnur upp
Tafla 5: Ræktunargerðir
á 78 en sú óhagstæðasta er einungis 48 sem
Fd.
Skyldleikastuðull
(%)
Afkvæmi
Barnabörn
veldur nokkrum áhyggjum. Ljóst er að einstök
Ættb.nr.
Nafn
IS02514/92
Kolur frá Húsatóftum
30.5.1992
2,3
39
28
IS03035/94
Týr frá Húsatóftum
4.2.1994
2,3
65
56
IS04150/96
Ýrar Akkur
26.3.1996
3,7
34
179
IS04367/97
Kolgrímur
23.11.1996
7,2
42
109
bakgrunni og því mikilvægt að við leggjum
IS04739/97
Gjósku Vaskur
12.8.1997
0,9
31
60
okkur fram um að nýta vel þann erfðabreytileika
IS05329/99
Hektor
7.1.1999
3,5
50
162
sem stofninn býr yfir og nota til ræktunar áður
IS06265/01
Leiru Þórshamar Týri
23.2.2001
7,7
16
55
ónotaða hunda.
IS07505/03
Blandon von Hoytts Snati
16.4.1995
5,6
21
66
Útfráútreikningumáræktunargrunnierhægtaðgreina
IS07513/03
Stjörnuljósa Mána Snarpur
25.7.2003
5,5
28
33
þau áhrif sem einstakir karlhundar hafa á stofninn.
IS07616/04
Kirkjufells Kappi
29.9.2003
5,9
34
56
Forritið „parar“ hunda síðustu 10 ára við allar tíkur
IS09862/06
Stefsstells Skrúður
12.5.2006
2
40
22
IS11384/07
Stefsstells Stefnir
23.8.2007
4,6
36
0
sem eignuðust got á síðustu 5 árum, greinir bakgrunn
Tafla 3: Skilgreindir Matadorar á Íslandi fyrir árin 2003-2012
6
undaneldisdýr eru orðin það algeng í bakgrunni
ræktunardýra að erfitt getur verið að finna
maka sem ekki hefur þessa sömu hunda í sínum
þannig „gota“ og reiknar út skyldleikastuðulinn.