MAKALE SINAİ 28
İÇİNE DOĞMA
Dr . Dilek TÜRKOĞLU
Psikiyatrist drdilekturkoglu @ gmail . com
İçe doğma hissi , zihnimizin bize bir çeşit erken uyarı sistemidir . Ancak bu düşünüldüğü gibi yaşanmamış olanlara karşı bir uyarı değil , aksine yaşanmış olanlardan , geçmiş tecrübelerden kaynaklanan bir uyarı sistemidir .
Bazı insanlar , bir olay yaşanmadan önce yaşanacak şeyin içlerine doğduğuna inanırlar . Bu tür durumlarla ilgili anlatacakları üç beş deneyimleri mutlaka vardır . Yaşanmadan önce yaşanacakların içlerine doğacağına dair inançları olan bu tür insanlar , her kötü hissettikleri durumda , sevdiklerinin iyi olup olduğunu kontrol etmeye çalışırlar . Onlar bu duruma , içine doğma , derler ; biz ise anksiyete ( kaygı ) deriz . Kötü bir şey olacak hissi ve huzursuzluk , anksiyetenin temel belirtilerdendir .
Son yıllarda , olan biten pek çok şeye , mistik açıklamalar bulmak moda haline geldi . Mantıklı düşünme çabası , nerdeyse eski moda olarak görülmeye başlandı . Böyle olunca da duygularla sürüklenme , kanıtlanamayacak şeyleri gerçek gibi kabul etme eğilimleri ne yazık ki arttı .
İçe doğma hissi , zihnimizin bize bir çeşit erken uyarı sistemidir . Ancak bu düşünüldüğü gibi yaşanmamış olanlara karşı bir uyarı değil , aksine yaşanmış olanlardan , geçmiş tecrübelerden kaynaklanan bir uyarı sistemidir . Zihnimiz , kendimizi korumak için çağrışımlarla bağlantılar kurar . Bilinçli tarafımız , saniyede belli bir sayıda bilgi işleyebilir ve farkında olur . Bilinçaltımızın işlediği bilgi sayısı ise çok daha fazladır . Bizim farkındalığımızın ötesinde , çok daha fazla sayıda bilgi işleme kapasitesi olan bu sistem , sürekli içeriyi ve dışarıyı tarar . Tehlike hissetmediği zamanlarda aldığı bilgileri , bilinç düzeyine taşımaz . Böylece hem güvende olup hem de ilgilenmek istediklerimizle ilgilenebiliriz .
Bilinçaltımızın yaptığı bu sürekli taramalar sayesinde hepimiz , farkında olmadığımız birçok bilgiye sahip oluruz . Geçmişte kötü bir şey yaşanmışsa eğer zihnimizde , bizim olayı hatırladığımızdan çok daha fazla bilgi , çağrışım ve duygu bulunur . İçine doğma , bu çağrışımların sonucudur . Bununla birlikte , herhangi bir çağrışım olmaksızın da anksiyete durumlarında kötü bir şey olacakmış hissi yaşanır . Anksiyetede , önce kötü bir şey olacak hissi alınır , sonra üzerine senaryolar giydirilir .
Anksiyeteye yatkın olanlar sebepsiz yere kötü bir şey olacak hissi yaşadığı için kimi zaman da kötü şeylerin denk geldiği olabilir . İstatistiki olarak bu duyguları ne kadar sık yaşıyorsak denk gelme ihtimali o kadar çoktur . Ayrıca o duygu ne kadar tanıdık ise , gerçekten kötü bir şey olduğunda , öncesinde bu duyguyu yaşamışız gibi olasılığı da o kadar artar .
Anksiyeteye yatkın olan kişilerde , kötü bir şeyler olacak hissi zaten insanları yorar , üzerine eklenen örnekler de her hissin gerçekleşme potansiyeli taşıdığının sanılmasına sebep olur . Bu da bir süre sonra tükenmeye sebep olur .
Hastalık olsun olmasın , yaşamda her zaman düşünce tarzında mantık silsilesini takip etmemiz bizi pek çok gereksiz sıkıntıdan kurtaracaktır .
Düşündüğünüz şeyin kanıtlarını ve karşı kanıtlarını not alın .
Daha önce kötü hissetmiş olmanıza rağmen hiçbir şey olmamış olan zamanları fark etmeye çalışın . Ancak genellikle gerçekleşmemiş olaylardan sonra kaygı unutulur ve hiç yaşanmamış olduğu sanılır . Bu nedenle geçmişte not alma alışkanlığınız yoksa eğer , şimdi tuttuğunuz notlar birikip görülür hale gelene kadar ; durumu “ hiç kaygılanıp da boş çıktığı olmadı ” diye , hatırlama riskiniz de var .
Tam zıddını , yani kötü hissetmediğiniz halde kötü şeylerin olup olmadığını da hatırlamaya çalışın . Ancak hafızanın yanılma özelliğinden dolayı , yaşanmadan önce bir şey hissedilmemiş bile olsa , kötü olay sonrasında hissedilenleri , öncesinde hissedilmiş gibi hatırlama ihtimali dene yazık ki oldukça yüksektir .
Yukarıda saydığımız nedenlerden dolayı , hatırladıklarınızla değil , aldığınız notlara bakarak yorumlar yapın . Eğer yeterince not birikmemişse , sizi yakından tanıyanlara ( yönlendirme yapmadan ) yukarıdaki soruları sorun . Onların cevaplarını not alın ve notlarınızı biriktirin .
İçinize sık sık kötü bir şey olacak hissi geliyorsa , diğer insanları kontrol etmeye çalışmayın , profesyonel yardım alın .
İçinize ve yaşamınıza güzel şeylerin gelmesi dileğimle …