FINANCES | FINANSIES
iii. Ondersoek totale bedryfskostestruk-
tuur (fokus op die 20% koste-items
wat 80% van bedryfskoste verteen-
woordig:
a. kan daar op veranderlike produksie-
uitgawes besnoei word sonder om
produksie te benadeel? – plaas uit
op tender, onderhandel vir korting,
ens;
b. herbesoek vaste/oorhoofse pro-
duksie-uitgawes (bv. mannekrag
– evalueer produktiwiteit, bate-
versekering – omvattend versus
slegs noodsaaklike, rekenmees-
tersfooie – heronderhandel of
plaas uit op tender, instandhouding
van totale voertuigvloot ens);
c. ondersoek wenslikheid van die
uitkontraktering van sekere akti-
witeite wat groot kapitaalbelegging
vereis;
d. ondersoek realisme van huurgelde
en heronderhandel indien nodig;
e. implementering van ʼn behoorlike
rekordhoudingstelsel vir effektiewe
kostebeheer.
iv.
Bewerkstellig laer risikoprofiel
deur onder andere die volgende te
oorweeg:
a. verkry toegang tot ekonomie
van skaal deur moontlikheid van
samewerkingsooreenkomste te
ondersoek;
b. opbou van kapitaalreserwes om
kontantvloei in moeilike jare te
stabiliseer – neem beginselbesluit
om deel van winste in likiede bates
te belê – bv. geldmark, vaste
deposito’s, opneem van fleksiever-
bandreserwes;
c. diversifikasie, hetsy bedryfstak-
samestelling en/of geografies – hou
spanwydte van bestuur in gedagte
– nie meer as vier bedryfsvertak-
kings word as algemene riglyn
gestel. Die waarde wat ʼn vleis-
beesvertakking byvoorbeeld vir ʼn
oorwegend saaiboerdery inhou, is
die afgelope paar seisoene weer-
eens onomwonde bewys;
d. kontrakverbouing (produksie- of
vooruitkontrak) met geloofwaar-
dige en goed gevestigde afne-
mers vir minstens 'n gedeelte van
totale produksie – waarborg mark-
toegang en -inligting, produksie-
krediet, minimum of gewaarborgde
prys;
e. ondersoek lae risikobemarking/
graanprysstrategie, bv. minimum-
pryskontrak (MM) = gewaarborgde
vloerprys, uitgestelde pryskontrak,
basispryskontrak. Geleidelike
kontraktering namate oessekerheid
bevestig word - 1/3, 1/3,1/3 of
¼,¼,¼,¼. Streef na realisering van
ʼn goeie gemiddelde prys oor tyd;
f.
waar noodsaaklike vervanging van
duursame kapitaaltoerusting
gedoen moet word, oorweeg aan-
kope van goeie tweedehandse
toerusting gerugsteun deur die
nodige waarborge. Waak teen
belastingversoekings – onthou
daar is steeds ʼn jaarlikse paaie-
ment wat betaal moet word!;
g. bereken verlangde gelykbreek-
omset sowel as geweegde
waarskynlike maksimum skuldlas
wat bestaande boerdery-eenheid
kan diens en beplan inkomste-
samestelling en gebruik van
vreemde kapitaal daarvolgens;
h. toekomstige kapitaaluitbreidings –
maak seker huidige boerdery-
eenheid funksioneer reeds teen sy
optimum produksiepeil (maksimum
wins) alvorens uitbreiding oorweeg
word. Indien wel geregverdig,
behoort die leningsbedrag in die
geval van grondaankope nie meer
as 70% – 80% van die produk-
tiewe waarde te beloop nie.
Vanuit Senwes Landbou-ekonomiese
Dienste se E-Buro ontledings blyk dit
duidelik dat daar steeds by talle boerdery
besighede die geleentheid bestaan om
finansiële prestasie te verbeter, deur
bedryfseffektiwiteit te verhoog.
i.
besigheidstruktuur van die boerdery-
onderneming – maak seker van die
korrekte regsentiteit waarin besigheid
bedryf word, ten einde die potensiële
impak van skenkings-, kapitaalwins-
en boedelbelasting op die volhou-
baarheid van die onderneming te
minimaliseer. Die uitgangspunt
behoort te wees om die eienaar se
persoonlike boedel so klein as
moontlik te hou.
Ten slotte – ongeag welke opsie(s) oor-
weeg sou word, is dit van die uiterste
belang om die potensiële impak of effek
wat dit op die onderneming kan hê, aan
die hand van ʼn omvattende lewensvat-
baarheidstudie te toets. Waak teen die
neem van impulsiewe besluite. Senwes
Landbou-ekonomiese Dienste kan u in so
ʼn ondersoek bystaan.
Vir enige navrae kontak:
Johan du Toit, Bestuurder:
Senwes LED
018 464 7543
* Hierdie artikel is in opvolging van die eerste deel
van die artikel wat in die Augustus-September
2018 uitgawe van Senwes Scenario verskyn het.
SENWES SCENARIO | SOMER 2018
71