GI?I TRÍ - 11
Nobel kinh t? 2005
và lý thuy?t trò ch?i
Góc SCUE
L
ý thuy?t trò ch?i là m?t
nhánh c?a Toán h?c ?ng
d?ng. Ngành này nghiên
c?u các tình hu?ng chi?n thu?t
trong ?ó các ??i th? l?a ch?n
các hành ??ng khác nhau ?? c?
g?ng làm t?i ?a k?t qu? nh?n
???c. Ban ??u ???c phát tri?n
nh? là m?t công c? ?? nghiên
c?u hành vi kinh t? h?c, ngày nay
Lý thuy?t trò ch?i ???c s? d?ng
trong nhi?u ngành khoa h?c, t?
Sinh h?c t?i Tri?t h?c. Lý thuy?t
trò ch?i ?ã có s? phát tri?n l?n t?
khi John von Neumann là ng??i
??u tiên hình th?c hóa nó trong
th?i k? tr??c và trong Chi?n
tranh L?nh, ch? y?u do áp d?ng
c?a nó trong chi?n l??c quân s?,
n?i ti?ng nh?t là khái ni?m ??m
b?o phá h?y l?n nhau (mutual
assured destruction). B?t ??u t?
nh?ng n?m 1970, Lý thuy?t trò
ch?i b?t ??u ???c áp d?ng cho
nghiên c?u v? hành vi ??ng v?t,
trong ?ó có s? phát tri?n c?a các
loài qua ch?n l?c t? nhiên. Do các
trò ch?i hay nh? Song ?? tù nhân
(prisoner's dilemma), trong ?ó
l?i ích cá nhân làm h?i cho t?t c?
m?i ng??i, Lý thuy?t trò ch?i ?ã
b?t ??u ???c dùng trong Chính
tr? h?c, ??o ??c h?c và tri?t h?c.
Cu?i cùng, Lý thuy?t trò ch?i g?n
?ây ?ã thu hút ???c s? chú ý c?a
các nhà Khoa h?c máy tính do
?ng d?ng c?a nó trong Trí tu?
nhân t?o và ?i?u khi?n h?c.
Bên c?nh các m?i quan tâm
B?N TIN SCUE S? 1
có tính ch?t hàm lâm, lý thuy?t
trò ch?i ?ã nh?n ???c s? chú ý
trong v?n hóa ??i chúng. John
Nash, m?t nhà lý thuy?t trò ch?i,
ng??i ?ã nh?n ???c gi?i th??ng
Nobel, ?ã là ch? ?? trong cu?n
h?i ký n?m 1998 c?a tác gi? Sylvia Nasar và trong b? phim M?t
tâm h?n ??p (A Beautiful Mind)
n?m 2001. M?t s? trò ch?i truy?n
hình (game show) ?ã s? d?ng
các tính hu?ng c?a lý thuy?t trò
ch?i, trong ?ó có Friend or Foe?
và Survivor.
Tuy t??ng t? v?i Lý thuy?t
quy?t ??nh, nh?ng Lý thuy?t
trò ch?i nghiên c?u các quy?t
??nh ???c ??a ra trong m?t môi
tr??ng trong ?ó các ??i th? t??ng
tác v?i nhau. Nói cách khác, Lý
thuy?t trò ch?i nghiên c?u cách
l?a ch?n hành vi t?i ?u khi chi
phí và l?i ích c?a m?i l