Röportaj | Page 8

Ebru Akkoyun – Sima Onur - Tematik Psikoloji Yazıları 24.2.2016 şu bataryadaki testleri uygulayacağım dememek. Gerekirse geliştirmek ya da o an test icat edivermek önemli. 5) Ne tür testler söz konusu? Öncelikle ilk başta hastanın basit gündelik dikkatini ölçmek lazım. Yani gündelik dikkati tamamen yok olmuş konfüzyonda olan bir hastaya test uygulamamak lazım. Çünkü konfüzyonda tamamen dikkati kaybolmuş bir hasta her türlü alanı ölçen testte bozuk bir performans gösterir. Dikkate sekonder yani dikkatini veremediği için bozuk bir performans gösterir. O zaman karşısındaki Nöropsikolog yanılır. “Aa hastanın bütün bilişsel alanları yani beyninin her tarafı tutulmuş” gibi yanlış bir sonuca varır. Oysa aşırı dikkat bozukluğuna sekonder olarak teste dikkatini vermediği için yanıltabilir. Mesela görsel uzamsal teste dikkatini veremediği için bozuktur gibi görünür. Aslında görsel uzamsal işlevlerinde bir bozukluk yoktur. Bunun için ilk dikkat edilecek şey, karşımızdaki hastanın minimal düzeyde bir dikkatini koruyor olması bir de afazik olmaması lazım. Test yönergelerini anlıyor olması gerekir. Test yönergelerini anlamayacak derecede afazik bir hastaya test yapamazsınız. Çünkü ne istediğini, nasıl cevap vermesi gerektiğini, anlattığın yönergeyi anlamamıştır. O yüzden yapamıyordur. Onun için bir; anlaması tam. İki; dikkati az buçuk yerinde bir hastayla işe başlamak lazım. Buna rağmen ilk yapılacak test, hastanın sayı menzili testi olacaktır. İleri sayı menzili testi, geri sayı menzili… Yani 6 4 3 9 diyorsunuz ve hastadan aynısını 6 4 3 9 diye tekrarlamasını bekliyorsunuz. Bu dörtlük bir sayı menzili testi. Kaça kadar çıkıyor yani aşağı yukarı eğitim düzeyi ve yaşla kabaca belli ama herhalde bir altı sayı ileri ve 4 veya 5 sayı da geriye doğru söyleyebiliyor olması lazım. Normal performans ileriye doğru kaç söylediyse geriye doğru ondan bir ya da iki eksik söyleyebiliyor olması gerekir. İleriye doğru sekiz söyleyebilen hasta geriye doğru dört söyleyebiliyorsa hemen onun prefrontal karmaşık dikkat çalışma belleği işleyen bellek sorunu olabileceği akla gelebilir. Diğer testlerle ‘Öyle mi acaba?’ diye bakmak için oraya bir işaret konur. Bunun arkasından bir bellek testiyle başlamak lazım. Neden bu bellek testi? Öğrenme kısmını vereceksiniz, öğrenecek. Sonra aradan başka testlerin uygulandığı yani aklının başka bir şeyle meşgul olduğu en azından bir yarım saat kırk dakika geçtikten sonra uzun süreli belleğine yani uzun süreli depoya kaydettiği şeyi geri çağırmasına bakacağız. Bunun için önce bellek testlerini vermek lazım. İdeali tabi hem sözel hem görsel bellek testlerinin ikisini birden vermektir. Çünkü ikisi arasında fark varsa bu da bir şeyi gösterir bize. İki hemisfer arasında fark olduğunu gösterir. Ondan sonra yoğun bir şekilde preforontal işlevlere bakmak lazım. Prefrontal şebeke beynin en büyük kısmını içeren bir şebeke, network bir şebekedir. Çünkü sadece prefrontal korteks değil. Prefrontal korteks bu şebekenin kritik bölgesidir ama arka korteks, korteks altı yapı ile karşılıklı bağlantıları olan çok büyük bir şebekedir. Aracılık ettiği işlevler bir; karmaşık dikkat işlevleri. İki; entelektüel bazı işlevler… Mesela planlama yapma, soyutta düşünme gibi. Üç; sosyal ilişkilerle ilişkisi var bu prefrontal a şebekesinin. Bu üç alana ayrı ayrı bakmak ama özellikle karmaşık dikkat alanına bir sürü testle bakmak gerekir. Bir; dikkati odaklamak ve sürdürebilmek, iki; dikkatini bir oraya bir buraya yöneltebilmek, üç; o an için uygun olmayan tepki eğilimini bastırabilmek… Şubat 2016 – Aktüel Psikoloji © 7