Προτάσεις βελτίωσης του υφιστάμενου καθεστώτος
-Ενίσχυση του νομικού πλαισίου
-Επιβολή του νόμου και μηδενική ανοχή έναντι της ρητορικής μίσους
-Ανάπτυξη ρυθμιστικών μηχανισμών σχετικά με τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών ή περιεχομένου
-Ανάπτυξη μηχανισμών συλλογής αξιόπιστων δεδομένων
-Αυτορρύθμιση των ΜΜΕ
-Περαιτέρω εκπαίδευση
-Χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης για αντιμετώπιση της διαδικτυακής ρητορικής μίσους
-Συμπερίληψη της έκφρασης μίσους στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου
-Επιστράτευση της τεχνολογίας μέσω της ανάπτυξης πλατφορμών που θα στοχεύουν στον εντοπισμό αναφορών μίσους
Αξιολόγηση
Τα αποτελέσματα της μελέτης, όπως παρουσιάστηκαν νωρίτερα, επιβεβαιώνουν την ολοένα αυξανόμενη έκφραση μίσους μέσω διαδικτύου και παράλληλα επιτάσσουν λήψη μέτρων για αντιμετώπισή του φαινομένου. Ωστόσο, η προτεινόμενη ενίσχυση του νομικού πλαισίου ενδέχεται να προσκρούει στην απαίτηση ομάδων για άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης, χωρίς περιορισμούς.
Οι υπέρμαχοι της ελευθερίας της έκφρασης ως του απόλυτου θεμελιώδους δικαιώματος, υποστηρίζουν ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να εκφράζει τις απόψεις του, χωρίς απαγορεύσεις και περιορισμούς. Συνεπώς, η έκφραση γνώμης μέσω διαδικτύου μπορεί να γίνεται ελεύθερα, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν το περιεχόμενο των μηνυμάτων που προωθούνται. Παρ’ όλα αυτά, στην ηπειρωτική Ευρώπη όλα τα θεμελιώδη δικαιώματα θεωρούνται ίσα και αντιμετωπίζονται ως τέτοια από τις σχετικές νομοθεσίες (π.χ. Σύνταγμα της Ελλάδας, Άρθρο 14 – Δικαίωμα στην Ελευθερία της Έκφρασης). Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση που περισσότερα του ενός δικαιώματα εμπλέκονται σε μια υπόθεση παραβίασης, γίνεται στάθμιση των δικαιωμάτων με βάση τις πρόνοιες του κάθε Συντάγματος. Έτσι, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου τα δικαιώματα στην ελευθερία του λόγου και του Τύπου αντιμετωπίζονται ως απόλυτα δικαιώματα, στην Ευρώπη το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης δεν είναι απεριόριστο.
Αυτό που προτείνεται είναι η συνειδητοποίηση ότι η ανέλεγκτη ελευθερία της έκφρασης – και δη μέσω διαδικτύου – ενδέχεται να θίγει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης ομάδων οι οποίες συχνά τίθενται στο στόχαστρο. Σαφώς, η οποιαδήποτε ενίσχυση του νομικού πλαισίου δεν πρέπει να παραβιάζει κανένα θεμελιώδες δικαίωμα, πράγμα που μπορεί να διασφαλιστεί με την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας και της τήρησης της θεωρίας του πυρήνα των δικαιωμάτων (δηλαδή κάθε περιορισμός στα θεμελιώδη δικαιώματα οφείλει να σέβεται πρωτίστως την ουσία του δικαιώματος).
Εν κατακλείδι, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται στα συντάγματα των χωρών της Ευρώπης. Το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης παρουσιάζει διαφορές από χώρα σε χώρα και ως εκ τούτου η εφαρμογή μιας διεθνούς ή πανευρωπαϊκής στρατηγικής εναρμονίσεως των εθνικών συνταγμάτων, είναι μια περίπλοκη υπόθεση – ενδεχομένως και μη εφαρμόσιμη. Η ανά χώρα ενίσχυση της νομοθεσίας μπορεί να προηγηθεί των συλλογικών προσπαθειών. Το διαδίκτυο αποτελεί παγκόσμιο αγαθό, δεν μπορεί όμως να ρυθμιστεί συλλογικά, λόγω της φύσεως του. Το πρώτο βήμα είναι η συνειδητοποίηση της ανάγκης ρύθμισής του σε εθνικό επίπεδο και εν συνεχεία η συνεργασία των κρατών για εφαρμογή μιας όσο το δυνατό πιο εφαρμόσιμης στρατηγικής για αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν από τη χρήση του διαδικτύου.
Βιβλιογραφική αναφορά: Voynova, S., Gabova, S., Lozanova, D., & Lomeva, S. (2017). Legal Framework, Societal Responses and Good Practices to Counter Online Hate Speech against Migrants and Refugees: a Comparative Report. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2019 από: https://ec.europa.eu/migrant-integration/?action=media.download&uuid=E11AD9A4-DF62-998A-6D5EA6955B72F11F
Πολύκαρπος Θωμά