Ταυτότητα μελέτης
Τα τελευταία χρόνια, κυρίως μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ρατσιστικές συμπεριφορές κάθε είδους ταλανίζουν την Ευρώπη σε πολιτιστικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Η ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου και των χρήσεων του, έχει αναγκάσει εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς να εστιάσουν κυρίως στο αναδυόμενο φαινόμενο της ολοένα αυξανόμενης διαδικτυακής ρητορικής μίσους.
Η μελέτη που θα παρουσιαστεί παρακάτω, προσφέρει μια συγκριτική ανάλυση δεδομένων και τάσεων όσον αφορά στη χρήση και αναπαραγωγή μίσους στο διαδίκτυο που στρέφεται εναντίον μεταναστών και προσφύγων. Συγκεκριμένα, τα προς ανάλυση στοιχεία αντλήθηκαν από επτά κράτη-μέλη της Ε.Ε. (Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ελλάδα, Ιταλία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο). Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος “Coalition of Positive Messengers to Counteract Online Hate Speech”, το οποίο υλοποιείται από την κοινοπραξία 8 οργανισμών που εδρεύουν στις 7 προαναφερθείσες χώρες.
Τα πεδία που μελετήθηκαν ήταν αφενός το νομικό πλαίσιο και οι σχετικοί ισχύοντες κανονισμοί κάθε χώρας και αφετέρου κοινωνικοί και μη ρυθμιστικοί μηχανισμοί που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της παραγωγής, της διάδοσης και των επιπτώσεων των μηνυμάτων στο διαδίκτυο που περιέχουν μίσος. Ύστερα από την επεξεργασία των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν, η μελέτη καταλήγει στη διατύπωση προτάσεων και οδηγιών για μια πιο επισταμένη διαχείριση παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Ευρύτεροι στόχοι των ερευνητών είναι α) η παρουσίαση της αναγκαιότητας λήψης πιο αποτελεσματικών μέτρων αντιμετώπισης της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και β) η κινητοποίηση των πολιτών μέσω της ενεργούς εμπλοκής τους στην τοπική κοινωνία και της δημιουργίας μηνυμάτων ενάντια στον ρατσιστικό λόγο. Για την επίτευξη των στόχων αυτών πραγματοποιήθηκαν, αρχικά, επιμέρους μελέτες από καθεμία εκ των χωρών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Οι έρευνες εστίαζαν στην αναγνώριση, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση του online hate speech. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν αναφέρονται τόσο ξεχωριστά στην κάθε συμμετέχουσα χώρα, όσο και συγκριτικά μέσα από την αντιπαραβολή των επιμέρους συμπερασμάτων.
Βασικό στοιχείο της έρευνας αποτέλεσε η μελέτη μέσων μαζικής επικοινωνίας και πιο συγκεκριμένα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Λόγω της ιδιομορφίας και πολυπλοκότητας των μέσων αυτών και της υφιστάμενης νομοθεσίας, η προσπάθεια εστίασε σε πρόνοιες της νομοθεσίας που είναι δυνητικά εφαρμόσιμες και στο διαδίκτυο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προέκυψε κατά τη διάρκεια της μελέτης ήταν η δυσκολία αντιμετώπισης του ζητήματος της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο. Τόσο ο περιορισμός της διάδοσης μίσους, όσο και η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες προσέκρουε τις πλείστες των περιπτώσεων στις διατάξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.
Το νομικό πλαίσιο, η πρόσληψη του κοινού και οι πρακτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της online ρητορικής μίσους εναντίον μεταναστών και προσφύγων:
μια Ευρωπαϊκή συγκριτική μελέτη