82 Wojciech Mądry
Tutaj pojawia się kolejne pytanie , dlaczego jako były carski oficer nie wziął czynnego udziału w wojnie z bolszewikami ? Najpierw wyjechał do Torunia , a stamtąd w rok później udał się do Poznania , gdzie w 1921 r . rozpoczął studia historyczne i archeologiczne zakończone w 1925 r . obroną pracy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof . Kazimierza Tymienieckiego pt . Udział Wilna w sejmach Rzeczypospolitej 7 . Nawiązał też trwające do końca życia przyjacielskie kontakty z prof . Józefem Kostrzewskim , pod którego kierunkiem prowadził dalszą pracę naukową uwieńczoną habilitacją z zakresu archeologii pt . Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej w VII-XII w . 8 Praca ta była pierwszą tego typu syntezą nowatorską pod względem metodologicznym , łączącą w sobie niespotykane wówczas w nauce interdyscyplinarne – zarówno z punktu widzenia historyka , jak i archeologa – spojrzenie na zagadnienie powstawania oraz lokalizacji grodów i osad na terenie Wielkopolski . Równolegle z pracą naukową uczył historii do 1926 r . w gimnazjum im . Ignacego Paderewskiego , a następnie ( do 1939 r .) w gimnazjum im . Bergera i Liceum Handlowym w Poznaniu , prowadząc jednocześnie ożywioną działalność społeczną w Zarządzie Okręgu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych na województwa poznańskie i bydgoskie oraz w Lidze Morskiej i Kolonialnej , będąc zarazem członkiem Zarządu Głównego i publikując wiele artykułów na tematy morskie w czasopismach „ Morze ” i „ Sprawy Morskie i Kolonialne ”. Trudno powiedzieć , na jakim etapie życia narodziła się w nim morska pasja , której pozostał wierny aż do końca . Może właśnie wtedy poznał głównego orędownika morskiego otwarcia Polski na świat , ministra przemysłu i handlu II Rzeczypospolitej a zarazem budowniczego portu w Gdyni inż . Eugeniusza Kwiatkowskiego , z którym po wojnie założył w Sopocie Wyższą szkołę Handlu Morskiego ? W lipcu i sierpniu 1938 r . zorganizował dla uczniów gimnazjum im . Bergera trwający sześćdziesiąt dni i liczący 1500 km rejs żeglarski od wschodniej aż do zachodniej granicy Polski – ze Stołpców nad Niemnem do Międzychodu nad Wartą . Jednak za swoją popularność w gronie uczniów i późniejszych absolwentów gimnazjum przyszło mu po wojnie , w czasach PRL , tj . począwszy od wczesnych lat pięćdziesiątych XX w ., zapłacić wieloletnią inwigilacją i prześladowaniem ze strony Urzędu Bezpieczeństwa , który ostatecznie zamknął jego sprawę , przekazując materiały do archiwum dopiero w 1972 r ., a więc sześć lat po śmierci profesora . Jest to dotychczas zupełnie nieznana karta z życia Kowalenki . Nie wspomina o niej żaden z jego dotychczasowych biogramów , nie słyszał także o tym jego dawny wieloletni współpracownik prof . Andrzej Wędzki 9 . Ma teriały te ,
7 Praca ta została opublikowana w „ Ateneum Wileńskim ” 1925-1926 , t . 3 ; 1927 , t . 4 .
8 W . Kowalenko , Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej ( od VII do
XII w .), Poznań 1938 .
9 Prof . Andrzej Wędzki , ur . 1929 . Od 1953 r . był zatrudniony w redakcji Słownika starożytności słowiańskich i pracował wraz z Kowalenką przez trzynaście lat , aż do jego śmierci w 1966 r . Od 1983 r . kierował redakcją SSS do czasu ukazania się jego ostatniego , ósmego tomu w 1996 r .