Przegląd Archiwalno-Historyczny | Page 68

68 Patrycja Kanafocka
czących Rzeczypospolitej , jeśli była ona przedmiotem działań prowadzonych przez służby państw ościennych . Nie zaskakuje , że pod nieco enigmatycznym określeniem „ państw ościennych ” kryją się właściwie dwa państwa – Rosja Sowiecka i Niemcy ( zarówno Republika Weimarska , jak III Rzesza Niemiecka prowadziły intensywne operacje wywiadowcze za swoją wschodnią granicą ).
Wiele emocji wzbudzała antypolska polityka Niemiec . Prasa śledziła decyzje rządu i parlamentu niemieckiego , piętnując niekorzystne dla Polaków decyzje . Głośno debatowano nad przeznaczeniem ośmiu milionów marek na tajny fundusz propagandowy , sugerując jednocześnie , że zasadnicza część tej kwoty miała zostać przeznaczona na działalność w Polsce . Poza tą kwotą wyasygnowano dodatkowy milion na działania wywiadu w Polsce i innych państwach . Jeden z niemieckich dzienników , na który powoływała się redakcja „ Dziennika Poznańskiego ”, podawał , że poza sumami znanymi opinii publicznej były jeszcze dodatkowe środki na realizację wspólnych niemieckosowieckich celów 37 .
W 1931 r . polskie społeczeństwo żyło wydarzeniami w Małopolsce Wschod niej . Zamordowany został poseł polski Tadeusz Hołówko , który znany był jako osoba mająca na celu przywrócenie przyjaznych relacji polskoukraińskich . Jego śmierć i trudności , które napotykali śledczy , zaprowadziły prasę małopolską do Berlina . Tam bowiem miały się znajdować pośród urzędników ( Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Reichswery ) osoby pomagające w ustaleniu alibi dla morderców . Był to jeden z elementów współpracy niemiecko-ukraińskiej wymierzonej w Polaków 38 . Trudna politycznie sprawa z uwagi na coraz bardziej napięte relacje polsko-niemieckie stała się głównym tematem nie tylko salonów kawiarnianych , lecz i politycznych . Wobec opublikowania dokumentów świadczących na niekorzyść Niemców ( dwa listy niemieckiego ministra spraw zagranicznych w związku z finansowaniem ukraińskich akcji sabotażowych w Małopolsce Wschodniej ), sprawy tej nie mógł bagatelizować także Berlin 39 . Niemcy , wykorzystując specjalne fundusze propagandowe , prowadzili pośród Ukraińców antypolską działalność , głosząc rzekomą nieprzychylność Polaków wobec Ukrainy i jej spraw . Prasa podawała , że akcje sabotażystów i terrorystów były wymierzone przeciwko Polsce , a gazety krakowskie miały na to nawet dowody w postaci korespondencji polityków , a także dokumentów 40 . Z nich właśnie wynikało , że konsulowie niemieccy w Polsce odbywali podróże po kraju i spotkania , których
37 Tajne gadzinowe fundusze na szpiegostwo w Polsce , DzP , nr 33 z 11 lutego 1927 r ., s . 2 .
38 Niech mówią dokumenty , „ Ilustrowany Kurier Codzienny ” ( Kraków ) [ dalej : IKC ], nr 251
z 11 września 1931 r ., s . 1 ; I . Werschler , Z dziejów obozu belwederskiego . Tadeusz Hołówko , życie i działalność , Warszawa 1984 , s . 310-342 .
39 Tamże , s . 1-3 .
40 Dalsze dowody winy Polizeipräsidium w Gdańsku .