Szpiedzy i szpiegostwo w prasie poznańskiej okresu dwudziestolecia
63
osób , które po odbyciu wyroku pozbawienia wolności za szpiegostwo wracały na wcześniej pełnione stanowiska . Przypomniano przypadek Zygmunta Kaczkowskiego , który cieszył się autorytetem , kiedy został oskarżony o szpiegostwo , opinia publiczna przekonana była o jego niewinności , tymczasem on okazał się winny 20 .
Z większym obiektywizmem traktowano przypadkowe osoby parające się współpracą z obcym wywiadem . Ich sprawy sądowe czy informacje o aresztowaniu były zazwyczaj krótkie i rzeczowe . Było tak zarówno w przypadku Franciszka Kubackiego , który współpracował z Abwehrą 21 , oraz rolnika z Sulmierzyc , któremu karę śmierci , dzięki prawu łaski przysługującemu Prezydentowi , zamieniono na dożywotnie więzienie 22 , jak i prywatnego detektywa Antoniego Halemby 23 .
Za trzyletnią współpracę z wywiadem niemieckim polscy obywatele skazani zostali na kary od roku do pięciu lat pozbawienia wolności . Stosunkowo niskie kary należy wiązać z marginalną rolą odgrywaną przez oskarżonych ( trzech mężczyzn ). Mieli oni dokonać uwolnienia więźniów politycznych , którzy zbiegli z więzienia , a także dokonać zniszczenia pomników powstańców śląskich , gazeta nie podała jednak , czy zatrzymano ich przed popełnieniem przestępstw , czy po wykonaniu zadań 24 . Łagodne wyroki nie wzbudzały aprobaty prasy . Kiedy zaś kara śmierci orzekana była za szpiegostwo , otwarcie pisano o tym , że była zasłużona , a żywot zdrajcy nazywano haniebnym . Wzbudzano również uczucia nienawiści wobec oskarżonych o szpiegostwo , pisząc o ich przebiegłości , majątku czy w przypadku kobiet urodzie , którą wykorzystywały prowadząc intrygi . Jedną z „ bardzo urodziwych ” była Stella Filarowa . Szczegółów jej sprawy dziennikarzom nie udało się ustalić , ponieważ sędziowie zdecydowali utajnić nie tylko przebieg rozprawy , lecz i dokładne brzmienie aktu oskarżenia 25 .
W rozprawach w sądzie poznańskim wielkie zainteresowanie wzbudziła sprawa sowieckiego szpiega Lipskiego . Prasa zbulwersowana była faktem długiej działalności szpiega , który po raz pierwszy na warszawskich salonach miał się pojawić w 1919 r . Sprawa Lipskiego została opisana w prasie w 1927 r ., wówczas został schwytany w Poznaniu . Niekwestionowana wina stała się powodem wydalenia Lipskiego z Polski . Ten jednak po kilku latach pobytu we Francji wrócił do Polski i rozpoczął działania w Wielkopolsce . Aresztowanie Lipskiego w Poznaniu było jednym z działań związanych z wykryciem przez
20 Szpiegostwo w Polsce , „ Myśl Niepodległa ” nr 568 z 3 września 1921 r ., s . 564 .
21 Szpieg niemiecki schwytany na gorącym uczynku , „ Nowy Kurier ” ( Poznań ) [ dalej : NK ],
nr 137 z 15 czerwca 1930 r ., s . 9 .
22 Szpieg skazany na karę śmierci , NK nr 196 z 27 sierpnia 1932 r ., s . 8 .
23 Dziś sąd nad Tuchaczewskim i tow ., NK nr 132 z 12 czerwca 1937 r ., s . 1 .
24 Surowy wyrok za szpiegostwo , NK nr 251 z 30 grudnia 1929 r ., s . 2 .
25 W cieniu szubienic …, NK nr 258 z 9 listopada 1933 r ., s . 3 .