Przegląd Archiwalno-Historyczny | Page 308

308 Recenzje i omówienia
interes prywatny , a wszystkie ograniczenia dostępu należy z czasem likwidować . Zasady dostępu do dokumentów podlegających restrykcjom powinny być znane wszystkim użytkownikom . Rekomendacja omawia ponadto techniczne zasady udostępniania , spośród których na plan pierwszy wysuwa się zobowiązanie do bezpłatnego dostępu do dokumentacji i pomocy informacyjnych oraz wytyczenie drogi , którą archiwa powinny dążyć , tj . powiązanie przyszłości udostępniania z możliwościami rozwoju nowych technik i technologii ( o kwestiach tych dość obszernie pisze autor recenzowanej pracy ). Dostępnością zasobu w archiwach zajmowały się także inne gremia – wystarczy wspomnieć Międzynarodową Radę Archiwów , której zalecenia w tym zakresie znajdujemy w niektórych zapisach Kodeksu Etycznego Archiwistów oraz Powszechnej Deklaracji Archiwów . Według zapisów wstępu do tego ostatniego dokumentu : „ Otwarty dostęp do archiwów wzbogaca naszą wiedzę o społeczeństwie , promuje demokrację , chroni prawa obywatelskie i podnosi jakość życia ”. Sygna tariusze deklaracji zgodzili się co do tego , że należy robić wszystko , by archiwalia stały się dostępne dla każdego , pod warunkiem respektowania należnych ustaw oraz praw jednostek , twórców , właścicieli i użytkowników . Także jedna z ostatnich rocznych konferencji archiwów zorganizowana w Brukseli w 2013 r . poświęcona była zagadnieniom udostępniania zasobu w archiwach oraz zapewnieniu bezpieczeństwa tego procesu . Obra dowała ona pod bardzo znamiennym hasłem : „ Odpowiedzialność , transparentność i dostęp do informacji ”. Refleksja nad udostępnianiem zasobu pojawiała się również w pracach teoretyków archiwistyki . Jeden z autorytetów współczesnej archiwistyki światowej prof . Eric Ketelaar z Uniwersytetu w Amsterdamie , były naczelny dyrektor archiwów holenderskich i długoletni wiceprezes Międzynarodowej Rady Archiwów , wyraził opinię , że ogromny wpływ na teraźniejszość archiwów ma ich otwarcie na potrzeby użytkowników ( lub szerzej całego społeczeństwa ), a przede wszystkim uwzględnienie ich zapotrzebowania na dostęp do archiwaliów . Według niego , sytuacja ta doprowadziła do usytuowania na najwyższym miejscu wśród różnych zagadnień , jakimi żyją współczesne archiwa , właśnie problemów udostępniania . W Polsce i jej archiwach państwowych waga udostępniania znalazła wyraz w Strategii archiwów państwowych na lata 2010-2020 przyjętej pod koniec 2010 r .
Kwestie udostępniania wywierają zdecydowany wpływ na wszystkie pozostałe obszary aktywności archiwów . Już te ustalenia wskazują na to , jak ważny problem podjęty został w książce Dariusza Grota , który omawiając zagadnienia dostępności zasobu , pokazuje zarazem drogę , jaką przeszły polskie archiwa państwowe w minionych blisko stu latach działalności . Osią jego rozważań jest analiza przepisów dotyczących archiwów polskich i ich zasobów z lat : 1919 , 1951 i 1983 . Jak wynika z tego zestawienia , każdy z nich obowiązywał lub obowiązuje z grubsza przez trzydzieści lat ( wskazuje to , być może , na bliski już koniec obowiązywania ustawy z 14 lipca 1983 r . o narodo-