Recenzje i omówienia
295
dzieli w niej moździerze ( nr 9 , 128-132 ). Nie zwrócili oni też uwagi na różnice pomiędzy sztandarami piechoty a chorągwiami kawaleryjskimi 83 , zwykle nie odnotowując tych pierwszych ( nr 9 , 128 , 130 , 132 ). W podobny sposób nie zarejestrowano różnicy pomiędzy werblami i kotłami ( nr 9 , 131 ) 84 .
Na typariuszach ze znakami miejskimi wszystkie pola ich wyobrażeń , bez względu na to , czy poddano je procesowi heraldyzacji , czy nie , opisywano zgodnie z zasadami blazonowania 85 . Przy opisie herbu Leszna prawe pole opisywano jako „ pół głowy wołu ” ( nr 235-237 , 284 , 286 ). Podobny problem pojawił się przy opisie klejnotu herbowego w znaku kominiarzy z Sierakowa ( nr 637 ). Tam połuorła zidentyfikowano jako „ półorła ” ( nr 637 ). Na pieczęci niezidentyfikowanej osoby ( nr 21 ) postąpiono odwrotnie i półorła w klejnocie opisano jako „ połu orła ”. W heraldyce termin ten jest zarezerwowany dla podziałów w pas , a nie w słup – jak w znaku tego miasta 86 .
Generalnie nie wskazywano faktu szrafowania pola herbowego . Wyjątkowo odnotowano je na pieczęciach : miasta Rawicza ( nr 401 ), cechu stolarzy w Łobżenicy ( nr 557 ) 87 , Komisarza Okręgowego z czasów Wiosny Ludów ( nr 722 ). Inaczej rzecz wygląda w przypadku pieczęci nieheraldycznych . Typariusze różnych instytucji kościelnych poddano dokładnemu opisowi . Szczególnie dobrze widać to na przykładzie pieczęci parafialnych . W ich przypadku nie tylko wskazywano świętego patrona umieszczonego w polu pieczęci , ale również opisywano jego atrybuty ( nr 25 , 28 , 29 , 36 , 47 , 49 ). Da się jednakże wskazać kilka nieścisłości . Z całą pewnością wyobrażenie napieczętne sigillum parafii nieszawskiej ( nr 34 ) trzeba powiązać ze św . Jadwigą Królową 88 . Takie przypisanie jest tym bardziej zasadne , że płaskorzeźba przedstawiająca tę świętą w scenie rozmowy z ukrzyżowanym Chrystusem znajduje się w górnej części tamtejszego ołtarza głównego od 1634 r . 89
83 Por . A . Mazur , Polskie symbole państwowe i wojskowe w tradycji żołnierskiej , [ w :] Historyczny
rodowód polskiego ceremoniału wojskowego , red . L . Ratajczyk , [ Warszawa 1981 ], s . 36 .
84 Por . Księga jazdy polskiej , Warszawa 1938 , s . 72 .
85 Por . M . Adamczewski , Kierunki i etapy heraldyzacji znaku miejskiego w Wielkopolsce , [ w :]
Pieczęcie herbowe – Herby na pieczęciach , red . W . Drelicharz , Z . Piech , Warszawa 2011 , s . 305-330 .
86 P . Dudziński , A . Znamierowski , dz . cyt ., s . 77 .
87 W tym wypadku mylnie technikę tę nazwano „ szrafirowaniem ” ( nr 557 ).
88 Św . Jadwiga Królowa ( 1374-1399 ), król Polski ( 1384-1399 ). Jej kult trwał od chwili śmierci . Została kanonizowana 8 czerwca 1997 r . W ikonografii najczęściej jest przedstawiana jest jako młoda królowa . Do najdawniejszych przedstawień należy malowidło z pierwszej połowy XVI w . z kościoła pw . Św . Krzyża w Krakowie , na którym święta klęczy przed krucyfiksem ( J . Kuczyńska , K . Kuźmak , Jadwiga , [ w :] Encyklopedia Katolicka , t . VII , Lublin 1997 , szp . 658-662 ).
89 W . Rozynowski , W . Sowa , Kult świętej Jadwigi królowej w parafii nieszawskiej , Toruń 2000 ,
s . 23-25 ; tychże , Kult św . Jadwigi Królowej w parafii nieszawskiej . Na przykładzie wyposażenia kościoła parafialnego , „ Studia Włocławskie ” 2000 , t . 3 , s . 395-404 .