Recenzje i omówienia
293
na wzbudzić teza , jakoby na piersi orła carskiego znajdował się herb Pogoń Ruska , którym pieczętowali się książęta wywodzący swój ród od Ruryka 69 . Wydaje się , że właściwsze byłoby zidentyfikowanie tego znaku jako herbu Wielkiego Księstwa Moskiewskiego lub – przy zastosowaniu metody opisowej – zbrojnego tratującego i przebijającego włócznią smoka . W rosyjskiej historiografii to przedstawienie jest najczęściej identyfikowane jako św . Jerzy 70 . Można również pokusić się o identyfikację tej postaci poprzez teksty rozporządzeń carskich w sprawie herbu Imperium . Sytuacja staje się wtedy jeszcze mniej jasna , gdyż od XVIII w . do 1856 r . interesująca nas postać była identyfikowana jako , św . Jerzy Nosiciel Zwycięstwa 71 , ale od czasów reformy herbu za czasów Aleksandra II wyobrażenie to identyfikowano jako moskiewskiego jeźdźca 72 . Bliźniaczo rzecz ma się z nieidentyfikowanym przez autorów orderem oplatającym tarczę na piersi orła . Podobnie , jak w przypadku innych krajów europejskich , jest to najwyższe rosyjskie odznaczenie – Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania 73 .
Kolejną grupą znaków heraldycznych , jakie znalazły się na pieczęciach przechowywanych w poznańskim archiwum , są herby gubernialne . W omawianym zasobie znalazły się typariusze , w których polu umieszczono signum guberni kieleckiej , który uzyskał najwyższe zatwierdzenie w 1869 r . ( nr 152 , 154-156 , 158-167 , 169-175 , 177-179 , 181-183 ). Autorzy pracy identyfikują je poprawnie , choć nie wspominają o tym , że piec gorejący ogniem znajduje się na wzgórzu , a wstęgę należy wiązać z Orderem św . Andrzeja Pierwszego Powołania 74 .
Pieczęcie z herbami kościelnymi są bardzo dobrze i szczegółowo opracowane . Mimo to pragnę zgłosić pewną uwagę . W pieczęci Bractwa Szkaplerznego z Kębłowie ( nr 31 ) umieszczono herb wykorzystywany przez całą rodzinę karmelitańską 75 , do której należą również bractwa szkaplerzne 76 , a nie jedy-
69 Z tego znaku korzystali : Czetwertyńscy , Możajscy , Sokolscy , Szujscy-Szuyscy , Żylińscy
( K . Niesiecki , Herbarz Polski , t . VII , Lipsk 1841 , s . 353 ).
70 W tym miejscu należy zgodzić się z autorami , iż herb przedstawiający św . Jerzego przebijającego włócznią smoka był w I Rzeczpospolitej wiązany ze znakiem Rurykowiczów , od których przeszedł na całe Księstwo Moskiewskie i dalej na herb Imperium Rosyjskiego . Jednakże w historiografii rosyjskiej jest on opisywany jako św . Jerzy ( por . Н . A . Coбoлeвa , B . A . Apтaмoнoв , Cимбoлъ Poccии , Moskwa 1993 , s . 34-63 ).
71 Ros . Cв . Гeopгий Пoбeдoнoceц ( B . Г . Буpков , Гocудapcтвeннaя гepaльдика и вeкcилология :
Poccия , CНГ , Eвpoпа , Aмepика . Нayчнo-cпpaвoчнoe изваниe , Sankt-Petersburg , s . 15-20 ).
72 Ros . Мocкoвcкий eздeц ( tamże , s . 20 )
73 Ros . орден Святого апостола Андрея Первозванного ( tamże , s . 54 ).
74 S . K . Kuczyński , Polskie herby ziemskie , s . 245 .
75 W . Kolak , J . Marecki , Leksykon godeł zakonnych , Łódź 1994 , s . 61 ; P . Dudziński , Współczesna
heraldyka i zwyczaje heraldyczne w Kościołach chrześcijańskich , t . I , Warszawa 2007 , s . 234-235 .
76 Mowa o jednym z rodzajów bractw szkaplerznych , które funkcjonowało w Kębłowie –
Bractwach NMP z Góry Karmel ( E . Warda , Szkaplerzne Bractwa , [ w :] Encyklopedia Katolicka , t . XIX , Lublin 2013 , red . S . Wilki , szp . 61 ).