Przegląd Archiwalno-Historyczny Tom III Poznań 2016
Recenzje i omówienia
Dyplomatyka staropolska , red . Tomasz Jurek , Warszawa 2015 , ss . 559 , il .
Książka jest zbiorem studiów naukowych , powstałym w ramach grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt . Nauki pomocnicze historii , realizowanego pod kierunkiem prof . Henryka Wiznera w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w latach 2007-2010 , podsumowującym osiągnięcia badań szczegółowych i postępy wiedzy w zakresie jednej z nauk pomocniczych historii , jaką jest dyplomatyka . Najważniejszą cechą tej publikacji jest odejście od tradycyjnego ograniczenia zainteresowania nauki o dokumencie wyłącznie do średniowiecza ( por . prace : Stanisława Kętrzyńskiego , Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich , 1934 , Karola Maleczyńskiego , Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich , 1951 , i monografię zbiorową pt . Dyplomatyka wieków średnich , 1971 , napisaną przez Maleczyńskiego , Marię Bielińską i Antoniego Gąsiorowskiego ).
Decyzja o poszerzeniu horyzontu chronologicznego pracy aż po koniec XVIII w . wynika ze specyfiki naszego kręgu geograficznego , w którym źródła pisane pojawiły się i upowszechniły dość późno , i pozwala na przedstawienie nie tylko dokumentów średniowiecznych , ale także ksiąg sądowych i urzędowych , które stały się dominującym gatunkiem dokumentacji w kancelariach późnego średniowiecza i czasów nowożytnych . Autorzy publikacji postulują jednocześnie , aby księgi te stały się przedmiotem zainteresowań dyplomatyki i aby poddać je badaniom według metod podobnych do tych , jakie dyplomatyka wypracowała dla właściwych dokumentów .
Skonstruowana zgodnie z tym założeniem publikacja składa się ze wstępu i siedemnastu rozdziałów , w których ich autorzy starali się zawrzeć : charakterystykę instytucji wytwarzających poszczególne kategorie dokumentacji , opis funkcjonowania ich kancelarii , omówienie rangi prawnej do kumentacji , omówienie form dokumentacji wraz z opisem jej cech zewnętrznych i wewnętrznych , a także opis funkcjonowania tejże dokumentacji w społeczeństwie . Rozdział pierwszy , napisany przez Tomasza Jur ka ( Insty tut His torii PAN , Poznań ) i Krzysztofa Skupieńskiego ( Uni wer sytet Ma rii Curie-Skłodowskiej , Lublin ), ma charakter teoretyczny i wprowadzający , przedstawia dyplomatykę , jej powstanie , rozwój i nurty badawcze od średniowiecza do XIX w . jako „ złotego wieku ” dyplomatyki , a także nowe trendy tych badań