Archiwa rodzinne w archiwach państwowych
245
Zapoczątkowana kampania społeczna doczekała się kontynuacji poprzez otwarcie w prawie wszystkich archiwach państwowych punktów konsultacyjnych pod wspólną nazwą : „ Archiwa rodzinne ” 8 .
Do zadań konsultantów zajmujących się archiwami rodzinnymi należy przede wszystkim udzielanie porad na temat tworzenia archiwum domowego oraz wskazywanie sposobów dbania o dokumenty . Konsultanci mogą również pośredniczyć w przejmowaniu archiwów rodzinnych do zasobów archiwów państwowych , jeśli właściciel danego archiwum prywatnego wykaże takie zainteresowanie . Mogą także doradzać w kwestii prowadzenia poszukiwań genealogicznych .
Podsumowując efekty akcji radiowej Jedynki i archiwów państwowych Zostań rodzinnym archiwistą !, prof . Stępniak powiedział : „ Kiedyś marzyłem o tym , by odrodziła się w Polsce tradycja archiwów rodzinnych . Zdaje się , że doczekałem tej chwili . Idea tworzenia archiwów rodzinnych spotkała się z niezwykle życzliwym przyjęciem i zainteresowaniem . Wydaje nam się , że ośmieliliśmy ludzi do myślenia w sposób bardziej odważny o własnym znaczeniu i znaczeniu tego , co znajduje się w ich rękach ” 9 .
Archiwa rodzinne nie są zjawiskiem nowym . W archiwach państwowych przechowywane są tzw . akta podworskie dotyczące rodów szlacheckich oraz spuścizny znamienitych członków poszczególnych rodzin . Według archiwistycznych przepisów metodycznych 10 , archiwa podworskie tworzą dokumenty powstałe w wyniku działalności osób , rodzin i rodów pozostających do 1945 r . właścicielami dóbr ziemskich . Archiwa te mogły zawierać przede wszystkim materiały archiwalne dotyczące posiadania i zarządzania majątkiem , pełnienia i wykonywania funkcji publicznych , ale również traktujące o sprawach osobistych i rodzinnych . Aby ułatwić przyszłym badaczom korzystanie z akt podworskich , twórcy wspomnianych przepisów , opracowali ramowy schemat systematyzacji zgromadzonych dokumentów 11 . W układzie akt , składającym się z sześciu grup rzeczowych , pierwsze znalazły miejsce ogólne materiały archiwalne dotyczące twórców zespołu ( rodziny ) i ich archiwum , dalej dokumenty poszczególnych członków rodu oraz ich korespondencja . Dopiero po dokumentach prywatnych ulokowano archiwalia dotyczące posiadłości , prawne oraz gospodarcze . Następnie umieszczono materiały in-
8 Wykaz punktów konsultacyjnych wraz z danymi teleadresowymi : https :// www . archiwa . gov . pl / pl / 586-punkty-konsultacyjne-archiwa-rodzinne ( dostęp : 31 maja 2016 r .).
9 http :// www . polskieradio . pl / 7 / 2980 / Artykul / 964664 , Akcja-Zostan-rodzinnymarchiwista-ozywila-dawna-tradycje ( dostęp : 5 kwietnia 2016 r .).
10 Pismo okólne Nr 1 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z 14 czerwca 1983 r .
w sprawie wprowadzenia wskazówek metodycznych do opracowania archiwów podworskich w : Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952-2000 , Warszawa 2001 , s . 487-502 .
11 Tamże , s . 496 .