Wzorce zawierania małżeństw w dziewiętnastowiecznym Poznaniu 207
5.2 . Wiek w chwili ślubu
Na wiek poznaniaków w chwili ślubu wpływało bardzo wiele czynników . W pierwszej kolejności moment ten był odgórnie regulowany przez prawo pruskie , które określało dolne granice wieku panny i kawalera w momencie ślubu . W przypadku mężczyzn wiek ten wynosił 21 lat , wiek kobiet zaś 16 lat 11 . W dalszej kolejności na wiek w chwili ślubu miały wpływ tradycje i zwyczaje , które zakazywały kobietom wychodzenia za mąż poniżej dwudziestego roku życia 12 , a także wyznanie , które – jak w przypadku Żydów – nakazywało wstępowanie w związek małżeński dopiero po 24 . roku życia 13 .
Zazwyczaj wiek mężczyzn w chwili zaślubin był zdecydowanie wyższy od normowanego prawnie , co mogło być związane z obowiązkiem wcześniejszego odbycia przez nich służby wojskowej 14 . Mężczyźni bardzo rzadko żenili się w wieku poniżej dwudziestu lat , najczęściej pomiędzy 25 . -29 . rokiem życia . W poznańskim obwodzie Piotrowo w latach 1874-1899 średni wiek kawalerów wynosił 25,8 lat , natomiast wiek panien był prawie o trzy lata niższy niż wiek kawalerów ( Tab . 1 .). W katolickiej wiejskiej parafii Bejsce średni wiek , w którym kawalerowie żenili się po raz pierwszy wynosił na początku XIX w . niewiele ponad 27 lat , pod koniec XIX zaś był niższy o rok . Panny z Bejsc , wychodząc za mąż , miały średnio ok . 24 lat , czyli podobnie jak te z poznańskiego obwodu Piotrowo , a pod koniec XIX w . nawet 22 lata 15 . W ewangelickiej parafii Trzebosz kawalerowie żenili się średnio w wieku 27 lat , z kolei panny miały w chwili ślubu średnio 25 lat 16 . W Poznaniu w pierwszej połowie XIX w . aż 10 proc . kobiet wstępowało w związki małżeńskie w wieku od piętnastego do dziewiętnastego roku życia . W późniejszym czasie odsetek tak młodych panien obniżył się i w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w . wynosił już zaledwie 4,5 proc . 17 Wówczas też kobiety najczęściej wychodziły za mąż pomiędzy 25 . a 29 . rokiem życia 18 .
11 G . Liczbińska , Lutherans in the Poznań province . Biological dynamics of the Lutheran population from the 19th century and early 20th centuries , Hamburg 2015 .
12 K . Makowski , dz . cyt .
13 M . Kędelski , dz . cyt .
14 G . Liczbińska , Die Beteiligung von Frauen und Männern lutherischen Glaubens an der Schaffung des Heiratsmusters im Regierungsbezirk Posen in der zweiten Hälfte des 19 . Jahrhunderts , [ w :] Zwischen Geschlecht und Nation Interdependenzen und Interaktionen in der multi ethnischen Gesellschaft Polens im 19 . und 20 . Jahrhundert , red . M . Barelkowski , C . Kraft , I . Röskau-Rydel , s . 153- -167.
15 E . Piasecki , Ludność parafii bejskiej ( woj . kieleckie ) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII-XX w .,
Warszawa 1990 .
16 G . Liczbińska , Marriage patterrns .
17 M . Kędelski , dz . cyt .
18 Tamże .