186 Grzegorz Łukomski
pieczeństwo ze strony Niemiec – jak chcą komuniści – to w sposób oczywisty należy szukać oparcia w Sowietach . Zatem komuniści bardzo konsekwentnie przeciwstawiali się idei Wiedervereinigung – ponownego zjednoczenia Niemiec . Ponadto prawdziwe zagrożenie niemieckie polegało na wykorzystywaniu Niemców w grze między komunizmem a światem zachodnim . Walka bowiem toczy się nie o wolność tego czy innego narodu , lecz o rzecz o wiele istotniejszą – o wolność człowieka , zagrożoną przez międzynarodowy komunizm i coraz bardziej skuteczne metody prowokacji 37 . Komunizm był dla Mackiewicza rodzajem ciężkiej i rozprzestrzeniającej się choroby społecznej , zarazy wpływającej destrukcyjnie na całą ludzkość .
Interesujący był także międzynarodowy kontekst wystąpienia polskich biskupów . Trwała zimnowojenna konfrontacja . Niedawno miała miejsce wizyta w Republice Federalnej Niemiec prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F . Kennedy ’ ego w konsekwencji tzw . drugiego kryzysu berlińskiego wywołanego budową przez władze NRD muru berlińskiego ( 13 sierpnia 1961 r .). Komunistyczne państwo niemieckie ustanowiło w ten sposób swoją granicę państwową w mieście . Przybyli wówczas do Niemiec dziennikarze z niemal całego wolnego świata przyczynili się do nagłośnienia wizyty amerykańskiego prezydenta i nierozwiązanego problemu niemieckiego . W czasie pobytu w Berlinie Zachodnim – 26 czerwca 1963 r . – prezydent Kennedy demonstracyjnie przybył w pobliże Bramy Brandenburskiej i wygłosił słynne , powtarzane wielokrotnie w mediach przemówienie , w którym powiedział po niemiecku , że czuje się berlińczykiem („ Ich bin ein Berliner ”) 38 .
Tymczasem 13 stycznia 1966 r . w Audytorium Palazzo Pio w Rzymie odbyła się w obecności Ojca Świętego Pawła VI główna uroczystość milenijna , na której zabrakło jednak prymasa Wyszyńskiego , inicjatora i autora koncepcji obchodów milenijnych . W ramach represji bowiem władze komunistyczne nie udzieliły pozwolenia na wyjazd prymasa do Watykanu . Prof . Oskar Halecki , znakomity historyk polski , ceniony przez papieży Piusa XII i Jana XXIII , przebywający od II wojny światowej na emigracji , wygłosił podczas uroczystości w owym doniosłym dniu znakomite wystąpienie po łacinie , zatytułowane Pierwsze tysiąclecie katolickiej Polski 39 . Reprezentował Polskę niepodległą , zarówno Polaków przebywających na emigracji , jak i w kraju . Wykład trwał ponad godzinę . Halecki , doskonały i ceniony znawca późne-
37 Tamże , s . 204-210 ( rozdz . Prawdziwe zagrożenie niemieckie ); por . G . Łukomski , dz . cyt .,
s . 153-154 .
38 Por . G . Łukomski , Aleksander Bergman ( 1906-1967 ). Życie niedokończone , Poznań-Warszawa-Londyn 2012 , s . 78-82 .
39 Tekst wystąpienia zamieszczono w „ L ’ Osservatore Romano ” oraz opublikowano w formie broszury : O . Halecki , Pierwsze tysiąclecie katolickiej Polski , Roma 1966 . Zamieścił je także Janusz Cisek w swojej książce Oskar Halecki : historyk , szermierz wolności , Warszawa 2009 , s . 58-74 .