Poznański Czerwiec 1956 r . w kulturze i historiografii
155
cenzurę z serialu Dom 95 Jana Łomnickiego . W jednym z odcinków zbierają się pracownicy Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie , by dowiedzieć się , co się dzieje w Poznaniu ( telefony są wyłączone ). Do akcji wkracza działacz partyjny Stanisław Jasiński ( Wirgiliusz Gryń ), który uspokaja , że wszystkiego dowiedzą się z gazet , a w Poznaniu rozruchy wywołali imperialistyczni agenci przysłani na Międzynarodowe Targi Poznańskie . Swą wiedzę opiera na „ świadomości klasowej ”, a robotników pyta w przewrotny sposób : „ Jak nie ma gazet , to skąd wiecie , że coś się dzieje ?”
W sposób bardzo stereotypowy i , niestety , bardzo nieudolny , przedstawiono Poznański Czerwiec w filmie Giacomo Battiato Karol , człowiek , który został papieżem 96 . Wydarzenia zostały pokazane w sposób uproszczony , kalkowy , wręcz fałszywy , obarczony błędami merytorycznymi , by wymienić scenę , w której szpaler milicjantów oddaje serie strzałów wprost do tłumu . Dodatkowo rekwizytorzy i kostiumolodzy nie zadbali o autentyczność mundurów , wyposażenia , użytej broni i pojazdów , śmierć Piotra zaś ( Jan Romanowski ) – chłopca ze sztandarem , który z okrzykiem „ Wolna Polska ” biegnie prosto pod karabiny milicjantów i zostaje przez nich zastrzelony , miała symbolizować mityczną śmierć Romana Strzałkowskiego , o której już dziś wiadomo , że była przypadkowa i że chłopak na pewno nie zginął ze sztandarem w ręku , a prawdopodobnie zdarzenie takie z jego udziałem nie miało miejsca . Dodatkowe elementy , takie jak : sztywna gra aktorów ( np . Ennio Fantastichini jako Mateusz Nowak ), charakteryzacja , układ scen i ich sztuczność , patetyczne dialogi , w końcu dubbing , sprawiają , że obraz wydarzeń z 1956 r . jawi się groteskowo . Duże wątpliwości budzi też scena słuchania przez studentów w sali wykładowej relacji radiowej z Poznania , kiedy wiadomo , że żadne informacje z miasta , a zwłaszcza radiowe , nie wychodziły w skutek blokady informacji , natomiast Radio Wolna Europa pierwszą informację nadało dopiero o godz . 23.00 28 czerwca 1956 r . 97
W 1996 r . ( 22 listopada ) premierę miał film Filipa Bajona Poznań ’ 56 98 , obraz szeroko komentowany i dyskutowany . Pierwsze sygnały o produkcji filmu fabularnego o Poznańskim Czerwcu 1956 r . można odnaleźć w 1994 r . 99
95 Dom ( 1980-2000 , premiera 1980 , 25 odcinków ), odcinek 9 . Po obu stronach muru ( 1982 ), reż .
Jan Łomnicki , scen . Jerzy Janicki , Andrzej Mularczyk .
96 Karol , człowiek , który został papieżem ( 2004 , premiera 2005 ), scen . Giacomo Battiato .
97 J . Hajdasz , Poznański Czerwiec w programach Rozgłośni Polskiej RWE , [ w :] Ku wolności . Powstanie Poznańskie 1956 , pod red . M . Jędraszewskiego , Poznań 2006 , s . 285-297 ; J . Nowak-Jeziorański , Wojna w eterze , wyd . II , Kraków 2005 ; K . Pątek , Poznański Czerwiec 1956 w programach Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa , [ w :] Poznański Czerwiec 1956 , pod red . S . Jankowiaka i A . Rogulskiej , seria : Konferencje IPN t . 2 , Warszawa 2002 , s . 79-84 .
98 Poznań ’ 56 , ( 1996 ), reż . Filip Bajon , scen . Filip Bajon , Andrzej Górny .
99 S . Kmiecik , Film „ Czas gniewu ” czeka na reżysera , „ Głos Wielkopolski ” z 9 czerwca 1994 r .