Staropolska praktyka archiwalna na podstawie badań inwentarzy skarbca 15
Tab . 1 . Komisje rewidujące skarb w latach 1475-1556
Rok Komisja Zajmowane stanowisko 1475 Jan [ Rzeszowski ] biskup krakowski
Jakub z Dębna [ Dembiński ] 1501 Andrzej Rosa arcybiskup lwowski
Mikołaj z Kamieńca [ Kamieniecki ] 1510 Maciej [ Drzewicki ] biskup przemyski
Krzysztof z Szydłowca [ Szydłowiecki ] palatyn sandomierski , kasztelan krakowski
wojewoda sandomierski i krakowski
kasztelan sandomierski
1515 Piotr [ Tomicki ] biskup przemyski , podkanclerzy Krzysztof z Szydłowca [ Szydłowiecki ] Jan Boner z Balic palatyn i wojewoda krakowski , kanclerz burgrabia zamku krakowskiego
1532 |
Stanisław Tarło ze Szczekarzewic |
archidiakon lubelski i diakon krakowski , sekretarz królewski |
1550 |
Samuel Maciejowski |
biskup krakowski , kanclerz |
|
Jan Ocieski |
podkanclerzy |
1556 |
Jan Boner |
kasztelan biecki |
|
Jan Ocieski |
kanclerz , starosta krakowski i sandomierski |
Prawo 1563 / 1564 zawierało jednak dwa znaczące rozszerzenia w postaci , po pierwsze , zwiększenia liczby komisarzy do czterech oraz , po drugie , określenia ich przynależności terytorialnej . Odtąd skarb rewidować mieli dygnitarze pochodzący nie tylko z prowincji małopolskiej , ale także z terenów Wielkopolski .
Ustalona na sejmie 1563 / 1564 liczba komisarzy , co wykażemy za chwilę , nie znalazła jednak potwierdzenia w rzeczywistości . Już pierwsza powołana przez Zygmunta Augusta komisja z roku 1569 złożona była z sześciu , a nie jak regulowała to konstytucja , czterech rewizorów ( patrz tabela nr 2 ). Co więcej , sposób powoływania komisji po 1564 r . nie był jednorodny , albowiem wśród komisji znalazły się zarówno te , będące efektem zarządzenia monarchy , jak i te , których źródłem prawnym były konstytucje podejmowane na sejmach 31 . Z tego też powodu tabela nr 2 , stanowiąca załącznik do niniejszego artykułu , zawiera informacje o podmiocie powołującym komisarzy . Uwzględnia ona także składy tych komisji , które – z nie zawsze znanych powodów – nie doszły do skutku . Nie będą one przedmiotem bardziej szczegółowych dociekań .
31 Zob . list Zygmunta Augusta do komisarzy z 7 listopada 1569 r ., [ w :] A . Kłodziński ,
dz . cyt ., s . 497-498 , oraz list Zygmunta III Wazy do Stanisława i Macieja Łubieńskich z 20 kwietnia 1613 r ., tamże , s . 499-500 . Zob . także list Jana III Sobieskiego do komisarzy z 9 sierpnia 1681 r ., tamże , s . 506-507 .