Staropolska praktyka archiwalna na podstawie badań inwentarzy skarbca
13
bie klucze . Nasuwa się więc pytanie o to , czy rzeczywiście byli oni stałym elementem powołanych komisji , tak jak podskarbi , czy – nieco później – kustosz . Problem ten , tutaj jedynie zasygnalizowany , zostanie szczegółowo naświetlony w innym tekście autorki .
Rewizja z 1607 r . jest pierwszą , za którą stała inicjatywa sejmowa , jako że do tej pory decyzję o przeprowadzeniu spisu zasobu skarbca i archiwum podejmował monarcha 23 . Od tego roku skład komisji uległ znaczącemu rozszerzeniu , albowiem powoływano do niej komisarzy z terenów Małopolski , Wielkopolski oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego 24 , przy czym w przypadku posłów owa przynależność do danego regionu zwykle wynikała nie z piastowanego urzędu , lecz z urodzenia . Liczba członków poszczególnych komisji nie była stała , a samo ich powoływanie odbywało się prawdopodobnie spontanicznie , bez konkretnego klucza 25 . Tylko dwukrotnie powołano komisję złożoną z posłów pochodzących wyłącznie z prowincji małopolskiej , o czym , jak się zdaje , zadecydował daleko posunięty pragmatyzm szlachecki . W 1658 r . do rewizji dojść miało w położonej daleko na południe , na Spiszu , Lubowli , od której nominowanych komisarzy z terenów woj . lubelskiego , sandomierskiego i krakowskiego dzielił najmniejszy dystans 26 . Wśród członków komisji był Stefan Lubowiecki , jedyny starosta spiski powołany do rewizji skarbca koronnego w latach 1563 / 1564-1765 . Znamienna jest również konstytucja sejmu grodzieńskiego z 1678 r . Zadaniem komisji było przewiezienie przechowywanych w skarbcu skryptów i przywilejów oraz złożenie ich „ w sklepie zamku Warszawskiego ” 27 oraz przeprowadzenie rewizji już w stolicy . Z izby poselskiej do tej roli powołano także wyłącznie komisarzy małopolskich .
Zdarzało się , że członkowie powołanej komisji nie stawiali się w Krakowie w wyznaczonym do tego terminie . W tym wypadku już konstytucja z 1607 r . dopuszczała nieobecność dwóch lub trzech deputowanych ( absentia duorum , vel trium non obstante 28 ), a z konstytucji pt . Rewizja skarbu Koronnego z 1685 r . dowiedzieć się można , że unius , pluriumve absentia non obstante 29 .
23 Niczego w tym zakresie nie zmieniła konstytucja 1563 / 1564 , albowiem pierwszą po niej
komisję ( 1569 ) powołał mandatem królewskim Zygmunt August .
24 Komisarze litewscy zwykle pozostawali w mniejszości . Zdarzały się też komisje bez posłów pochodzących z terenu Wielkiego Księstwa , co może być związane z dużymi odległościami , które należało pokonać , aby dostać się do Krakowa .
25 Zdarzają się komisje , w których liczba posłów powołanych z Małopolski , Wielkopolski
i Litwy jest równa , jak np . po trzech z każdego regionu w 1632 r ., nie jest to jednak w żadnym wypadku reguła . Por . VL 3 , s . 348 .
26 Dopiero reasumpcja tego prawa z 1659 r ., wobec niewykonania przez komisarzy małopolskich zleconego im zadania , dodała do ich grona także posłów wielkopolskich i litewskich .
27 VL 5 , s . 284 .
28 VL 3 , s . 439 .
29 VL 5 , s . 347 .