114 Lucyna Błażejczyk-Majka , Jan Miłosz
frontów działających na tym obszarze spowodowała , że jedynie część niemieckiej ludności cywilnej zdołała wykonać wydany w ostatnim momencie rozkaz Hitlera o ewakuacji . Część pociągów z niemieckimi uciekinierami wyjeżdżała z Poznania już w momencie wkraczania w granice miasta pierwszych oddziałów sowieckich , a ostatni z nich został doszczętnie zniszczony przez czołgi radzieckie przeprawiające się przez Wartę na południe od miasta w okolicach Lubonia .
W połowie 1945 r . rozpoczęły się także ruchy ludności cywilnej . Mieszkańcy tego terenu wracali z tułaczki wojennej . Przez Wielkopolskę przewożono repatriantów , którzy docelowo mieli osiedlić się na terenie ziem zachodnich . Wojska przemieszczały się z zachodu na wschód . Ludność niemiecka czekała w obozach tymczasowych na przesiedlenie . Jednocześnie funkcjonowały obozy dla żołnierzy niemieckich . Wszystkie wymienione grupy ludności egzystowały w atmosferze tymczasowości . Jednak oprócz poczucia niepewności jutra ludność zmagała się z niedożywieniem i niezaspokojeniem podstawowych warunków sanitarnych .
Władze państwowe zdawały sobie sprawę z zagrożeń epidemiologicznych , jakie wynikały ze wspomnianych ruchów wojsk i ludności związanych z zakończeniem wojny . Niemniej jednak skala zjawiska była tak wielka , że nie wszystkie zagrożenia chorobami zakaźnymi można było administracyjnie przewidzieć i opanować . W latach czterdziestych i pięćdziesiątych lekarze powiatowi przekazywali do Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego 3 w Poznaniu cotygodniowe sprawozdania dotyczące zachorowalności na choroby zakaźnie i śmiertelności z nimi związanej . Celem pracy jest prezentacja liczbowych danych wykazywanych w tych raportach dla roku 1946 . Wyniki tych analiz zostały porównane z danymi z analogicznych raportów generowanych w roku 1953 . Co więcej , w pracy podjęto próbę wyjaśnienia większej liczby zachorowań na choroby zakaźnie w określonych obszarach Wielkopolski w szerszej perspektywie wydarzeń historycznych tego okresu .
Źródłem danych o charakterze ilościowym , dotyczących statystyk zachorowań i śmiertelności na choroby zakaźnie , były akta Wydziału Zdrowia Urzę du Wojewódzkiego Poznańskiego z lat 1945-1950 , w których znajdują się zarówno dane ilościowe dotyczące tego zagadnienia , jak i sprawozdania opisowe lekarzy . Drugą grupę materiałów opisowych i statystycznych stanowią akta Wydziału Zdrowia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z lat 1950-1956 . Obok dokumentacji zgromadzonej przez administrację szczebla wojewódzkiego w opracowaniu części opisowej artykułu posłużono się także materiałami zgromadzonymi w zespole Prezydium Miej skiej Rady Narodowej w Poznaniu z lat 1950-1956 – sprawozdania składane na se-
3 Od 1950 r . raporty były przekazywane do Wydziału Zdrowia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej .