76
Jan Kalendovsky, Tomasz Lissowski, Krzysztof Tomasz Witczak
gdzie w okresie międzywojennym mieściła się
Wyższa Szkoła Techniczna (czes. Vysoká škola technická v Brně), obecna Politechnika (czes.
Vysoké učení technické v Brně)2.
Szachowe początki
W Brnie „Heniek“ (z czeska zwany niekiedy „Jin
dřichem“) był członkiem sekcji szachowej Mak
kabi, reprezentując ją na mistrzostwach klubu ŠK
Ilustr. 1. Inż. Henryk Kahane
Aljechin w 1928 r. (wyniki: 1. Marton 7,5 p. z 8 parpodczas rozgrywki szachtii, 2. Molisch 7 p., 3. Pollaschek 5,5 p., 4. Kahane
owej (karykatura z 1935 r.).
4,5 p. itd.). Ten pierwszy utrwalony przez prasę
Autor nieznany.
szachową występ tomaszowskiego szachisty nie
Źródło: „Lidové Noviny“ 1935.
zakończył się, jak widać, spektakularnym sukcesem. Należy jednak podkreślić, że czescy rywale
Henryka Kahane z roku 1928 bynajmniej nie byli
amatorami. Nazwisko studenta Martona nikomu dziś nic mówi, tymczasem
w 1927 r. podczas szachowych mistrzostw Rumunii podzielił on miejsca 4-6
z dr. Baloghiem, wielokrotnym reprezentantem swego kraju na olimpiadach
szachowych, i z Mendelssohnem.
Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że Henryk Kahane opanował podstawy gry szachowej znacznie wcześniej, w domu rodzinnym lub w szkole,
a nie dopiero na studiach w Brnie. Wiadomo też, że rodzina Kahanów przyjaźniła się z inną rodziną tomaszowską Salomonowiczów, gdzie gra w szachy była ceniona i kultywowana. Zachowała się fotografia przedstawiająca
braci Salomonowiczów podczas rozgrywania partii szachowej. Wykonano
ją podczas I wojny światowej (1914-1918), a zatem w latach, kiedy szachy
były szczególnie popularną rozrywką w środowisku fabrykanckim i inteligenckim Tomaszowa Mazowieckiego. Można zatem podejrzewać, że Henryk
2 Na tej samej uczelni studiował także młodszy brat Henryka – Szmul Naftal vel Samuel
Kahane (1907-1943?), zwany w kręgu rodzinnym „Mulkiem”, inżynier chemik, absolwent
Politechniki w Brnie. Po studiach pracował jako inżynier chemik w Tomaszowskiej Fabryce
Sztucznego Jedwabiu. Po napaści hitlerowskiej na Polskę „Mulek” Kahane wraz z ojcem
Abramem Jakubem (1886-1943?) i matką Chają Gnendlą z domu Goldach (1886-1943?) opuścił
Tomaszów Mazowiecki 6 września 1939 r. i udał się na wschód. Przebywał przez jakiś czas
w Wilnie, skąd utrzymywał kontakt z rodziną, m.in. z bratem zamieszkałym w Rumunii.
W 1941 r. został przesiedlony (wraz z rodziną) nad Morze Białe w okolice Archangielska. Tam
zaginął bez śladu (ok. 1943 r.). Podobno „Mulek” Kahane miał zamiar udać się do Polskiej
Armii. Rodzinie nie udało się nawiązać kontaktu ani z nim, ani z jego rodzicami po zakończeniu
II wojny światowej.