Przegląd Archiwalno-Historyczny 2 (2015) | Page 50

50 ks. Dominik Kubicki wszechstronnych zainteresowań, zmysłu badawczego i sprawności pretendujących do uprawiania nauki; przecież pod jego wpływem August Cieszkowski zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, ówcześnie zreformowanego. Zreformowana Wszechnica Wolnego Miasta Krakowa zapełniona była uczonymi, którzy poza granicami zaboru dali skutecznie się rozpoznać w naukowych osiągnięciach. Cieszkowski jako student miał więc możność wkroczenia w dosłownie czystą filozofię pod kierownictwem profesora filozofii Józefa E. Jankowskiego – ówcześnie wybitnego kantysty. Ale świat nastawionego heterodoksyjnie do utartych schematów myślowych Jankowskiego nie był jedynym, w który wkroczył autor Ojcze Nasz. W zakresie problematyki pedagogicznej i  psychologicznej słuchał wykładów prof. Michała Wiszniewskiego33 (1794-1865) – historyka literatury polskiej, który w  swej życiowej drodze miał doświadczenie działacza politycznego w  powstaniu krakowskim w 1846 r. Właśnie to on w pierwszej kolejności wywarł istotny wpływ na Cieszkowskiego swą postawą patriotyczną wraz z niezwykłą aktywnością społeczno-polityczną i naukową, a także założeniami swoich koncepcji i twierdzeń psychologiczno-pedagogicznych34. W sumie, przebywając przez niezwykle krótki czas na studiach uniwersyteckich w Krakowie, autor Ojcze Nasz miał możność oprócz zapoznania się z  różnymi dziedzinami wiedzy również wglądu do naukowego warsztatu uczonego i roli, jaką pełni w stosunku do społeczeństwa. W 1832 r. udał się na dalsze studia w Niemczech – do Berlina, do nowoczesnego ówcześnie uniwersytetu, nawiązującego do uniwersyteckiego ideału mediewalnej Christianitas, a na nowo zreformowanego i zorganizowanego przez Wilhelma Humboldta (1767-1835). Jednak ponieważ były to lata nieodległe schyłkowi życia i samej śmierci Hegla, Cieszkowski natrafił w tejże nowoczesnej placówce naukowodydaktycznej – miejscu działalności filozofa i zarazem autora Fenomenologii du­ cha – na przemożny wpływ filozofii i osoby Hegla-uczonego, pod którym także pozostawała cała ówczesna nauka35. Tak więc wydaje się zrozumiałym, że heglizm, będąc przedmiotem ogólnej uwagi i ówczesnej debaty filozoficznej, a zwłaszcza stając się przedmiotem dalszego etapu uniwersyteckich studiów Cieszkowskiego pod kierunkiem profesorów-heglistów, ówcześnie już sławnych uczniów mistrza Hegla, czyli Gablera, Gansa i Karola L. Micheleta36, stał się także na samym finale jego uniwersyteckich studiów przedmiotem zwię33 Przypomnijmy – historyk literatury, filozof, psycholog, wydawca źródeł; wychowanek i profesor Liceum Krzemienieckiego, od 1831 profesor w Uniwersytecie Jagiellońskim; podczas rewolucji krakowskiej (1846) przywódca konserwatywnego spisku, po jednodniowej dyktaturze obalony, od 1848 na emigracji we Włoszech; uznany za epigona polskiego oświecenia i prekursora pozytywizmu, autor Historii literatury polskiej (t. 1-10, 1840-1857). 34 Por. J. Hellwig, Cieszkowski, s. 19. 35 Por. tamże, s. 24. 36 Por. tamże, s. 26.