Myśl historiozoficzna Augusta hr. Cieszkowskiego
47
ną i gospodarczą, którą inicjował we własnych majątkach i zaprzyjaźnionych
z nim majątkach właścicieli ziemskich Wielkopolski, wyrażającą się w organizacji sprzedaży płodów rolnych, racjonalnego pozyskiwania drewna, inwestowania w inwentarz żywy oraz budynki i sprzęt rolny, stosowania kredytu
hipotetycznego, upraw, wynagradzania robotników rolnych itd.25, do wąsko
zorientowanej namysłem filozoficznym działalności uniwersyteckiej Kanta
i Hegla, których nie sposób nie postrzegać poza wydarzającym się czasem
epoki, czerpiącej z zasobu ich systematów świata deterministycznie w sumie
(w uproszczeniu) skonstruowanych idei. Osiadłemu w Wierzenicy jako właściciel majątku ziemskiego i mieszkającemu w Poznaniu przyszło rozwijać
coraz bardziej dogłębnie swą aktywność organizacyjną na rzecz – w sensie
wręcz dosłownym – pracy organicznej – tym bardziej, że znajomość idei furieryzmu oraz niemieckiej i angielskiej myśli agrarnej pozwalała mu zdobywać autorytet w gremiach farmerów26 tychże krajów oraz polskiego, rodzimego ziemiaństwa27.
Wprost przeciwnie do idei, które rozpalały umysły środowisk robotniczych epoki porewolucyjnej, inspirując do buntu, nie angażował się w dyskursy ideologiczne, ale osadzając się na konkrecie życia kulturowej oikoumene
podnosił – jak np. podczas Kongresu Rolniczego w Berlinie w 1845 r. – potrzebę udziału robotników rolnych w dochodach majątków ziemskich, propagując tworzenie lokalnych przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego,
czyli zakładów mięsnych, mleczarskich, młynarskich i gorzelnianych, a także przedsiębiorstw produkujących materiały dla rolnictwa, czyli tartaków,
cegielni, kuźni i warsztatów [powozowych]. Ale August hr. Cieszkowski –
autor Ojcze Nasz – nie ograniczył się w propagowaniu idei zakładania kółek rolniczych i grup producentów rolnych – w tym także hodowli koni i bydła rasowego. Konsekwentnie do swych ideałów – które można by streści
jako ideał życia integralnego – propagował oświatę ludową, zwłaszcza rolniczą wraz z edukacją rzemieślniczą28. Jego przekonania nie stanowiły wyłącznie zapisanych w pismach postulatów bądź idei. Po dekadzie usilnych starań
założył w 1870 r. w Żabikowie Szkołę Rolniczą – na poziomie szkoły wyższej, noszącą imię zmarłej małżonki Haliny. Powstan ie tego ośrodka nie tylko
wzmacniało czy intensyfikowało upowszechnienie najnowszej wiedzy o zdobyczach agronomiczno-technicznych krajów zachodnich pośród ziemiaństwa
w kadrach przyszłych odpowiedzialnych za uprawy w majątkach ziemiaństwa jako absolwentów szkoły, ale jednocześnie wypełniało wielkopolską
pustkę (w uproszczeniu) i zarazem organizowało ośrodek badawczy, sku25 Por.
K. Wojnowski, Wstęp. August hr. Cieszkowski, s. 15.
również uwagę na rozróżnienie, jakie stosujemy, w odróżnieniu farmerów
i rodzimego ziemiaństwa.
27 Por. K. Wojnowski, Wstęp. August hr. Cieszkowski, s. 15.
28 Por. tamże, s. 16.
26 Zwróćmy