Przegląd Archiwalno-Historyczny
Tom II
Poznań 2015
ks. Dominik K u b i c k i (Wydział Historyczny UAM w Poznaniu)
Myśl historiozoficzna Augusta hr. Cieszkowskiego
Stulecie niebywałych przemian polityczno-społecznych
impulsem interdyscyplinarnych zainteresowań autora
Prolegomeny do historiozofii1
Modne do niedawna rozważanie roli jednostki w historii w ramach redagowanych opracowań naukowych wybitnych myślicieli i uczonych, a także wybitnych przywódców państw i działaczy politycznych itd., okazuje się
współcześnie już badawczo niewystarczające, selektywne i pozorne w swej
dogłębności, a nawet wręcz mylne czy wykrzywiające podjętą próbę odwzorowania w tejże badawczej refleksji inteligibilne odbicie spełnienia się w je
stestwie w glorii życia tegoż człowieczego podmiotu poprzez twórczy namysł
i czyn intelektualny, jaki na sposób materialny pozostaje udziałem każdej
oikoumene narodu bądź państwowości jako kulturowe dziedzictwo. Może
nam się wydawać, że to właśnie wyłącznie wybitne jednostki zmieniają bądź
odmieniają bieg dziejów. Lecz na przykładzie Augusta hr. Cieszkowskiego
przychodzi nam raz jeszcze, pełniej badawczo rozpoznać, że bieg dziejów nie
jest ciągiem logicznym jakiegoś rozwijanego intelektualizmu czy wręcz determinizmu, który za każdym razem należałoby przełamywać. Jako egzystencjalne osoby przychodzi nam się spełniać w jestestwie w glorii życia, głęboko
tkwiąc w żywej tkance narodu (społeczeństwa bądź kulturowej wspólnoty),
za każdym razem podejmując indywiduowo i zarazem wspólnotowo jako
wolne osoby i podmioty próbę poznawczego namysłu nad dosięgającą nas
rzeczywistością i naszym tkwieniem w niej, przekonując się (intuicyjnie bądź
1 Niniejsze badawcze rozważanie zostało zredagowane na podstawie przygotowanego pod
tym samym tytułem wystąpienia na V spotkaniu z cyklu Popołudnie z dokumentem, pt.: August
Cieszkowski – w 200 rocznicę urodzin, organizowanego przez Archiwum Państwowe w Poznaniu
i Muzeum Historii Miasta Poznania wraz z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu w Mu
zeum Historii Miasta Poznania – Stary Rynek 1 [Ratusz].