224
Sympozja, zjazdy, konferencje, sprawozdania naukowe
o szerzenie ideologii komunistycznej zwalniano w Wielkopolsce z pracy,
a często aresztowano. Podczas okupacji Niemcy osadzali komunistów w obozie w Żabikowie – w sierpniu 1944 r. rozstrzelano ich, część zaś wysyłano do
obozów koncentracyjnych. KPP rozwiązano w 1938 r., a na początku stycznia
1942 r. utworzono Polską Partię Robotniczą. Z biegiem czasu w 1945 r. w województwie tworzono struktury PPR – powstawały komitety miejskie, powiatowe i wojewódzkie. I sekretarzem KM PPR był Franciszek Danielak, zaś I sekretarzem KW PPR był Ryszard Kalinowski. Organem prasowym była „Wola
Ludu”. W maju 1945 r. w PPR było 60 tys. członków, ale już w czerwcu tego
roku tylko 27 tys. Podczas wyborów w 1947 r. komuniści zdobyli 75% głosów,
PSL 12%. W roku 1948 doszło nie tyle do zjednoczenia ruchu robotniczego,
ile raczej „wchłonięcia” PPS. Ponieważ Polska dostała się pod wpływy ZSRR,
komuniści mogli odtąd – jak zauważył autor – swobodnie działać.
Prof. Stanisław Jankowiak (IH UAM) podjął temat Partner czy nadzorca?
Miejsce KW PZPR w Poznaniu w strukturze władzy w Wielkopolsce. Stwierdził,
iż partia sprawowała dyktatorską władzę nad wszystkimi dziedzinami życia społecznego, politycznego i kulturalnego. Kolejne wybory miały charakter formalny. Ważne stanowiska obsadzano odgórnie – były to głównie osoby
pochodzące z innych regionów kraju, nieznające tutejszych stosunków i zwyczajów. Chodziło przede wszystkim o to, by były one lojalne wobec zwierzchników partyjnych. W partii istniały stronnictwa, koterie. Kreml prowadził politykę uzależniania od siebie PZPR. Chciał mieć wpływ na wybór I sekretarza
KW PZPR i kontrolować go. Dlatego m.in. często zmieniano I sekretarzy (nawet po upływie roku). Ich kwalifikacje były przez długi okres bardzo niskie.
Większość miała zaledwie podstawowe wykształcenie, a wyjątkowo średnie. Dopiero później wykształcenie wyższe. Osoby funkcyjne podlegały tylko formalnie Zjazdowi Wojewódzkiemu. W latach siedemdziesiątych XX w.
KW przejął kompetencje desygnowania swoich kandydatów na stanowiska
kierownicze w dużych zakładach pracy: HCP, Pomet, Zakłady Naprawcze
Taboru Kolejowego, Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego. Generalnie PZPR
zdominowało wszystkie kluczowe stanowiska. Co prawda, Front Jedności
Narodu (FJN) jako ciało kolegialne przygotowywał propozycje kadrowe, ale
wybory pozostawały zawsze formalnością. Przewodniczący Wojewódzkiej
Rady Narodowej był podwładnym I sekretarza KW PZPR, pracownicy Wo
jewódzkiej Rady Narodowej zaś musieli bezwzględnie słuchać wszelkich decyzji partyjnych. Mimo pewnej odwilży w latach sześćdziesiątych, w kolejnej
dekadzie PZPR kierowało już wszystkim w stylu stalinowskim.
Kolejnym prelegentem był dr Filip Kaczmarek – deputowany do Parla
mentu Europejskiego. Jego wystąpienie, aczkolwiek pozaprogramowe, należało do najbardziej interesujących. Przedstawił on historię Przejmowania gma
chu KW PZPR w Poznaniu. Jako student historii i przewodniczący Niezależnego
Zrzeszenia Studentów (NZS) na UAM sam w tym procesie aktywnie uczestniczył. Przypomniał, iż w 1990 r. było poważne zagrożenie uwłaszczeniem