182
Recenzje i omówienia
Powstanie PSL nie wpłynęło w istotniejszy sposób na rozwój PPS.
Wprawdzie PPS notowała w Poznaniu niższą liczbę członków niż PPR, ale
działo się tak głównie dlatego, że wobec nowo wstępujących w jej szeregi
stosowano określone wymogi ideowo-moralne, podczas gdy do PPR przyjmowano nowych członków na zasadzie werbunku. Podobne relacje zachodziły między ZWM a OMTUR. Charakterystyczny dla rozwoju organizacyjnego PPS był, wynikający z różnicy zdań między PPR a PPS w sprawie
nacjonalizacji, napływ do tej partii prywatnych właścicieli drobnych zakładów przemysłowych i warsztatów rzemieślniczych. Osoby te liczyły na to,
że uchronią w ten sposób swoje zakłady przed upaństwowieniem. Kryzys,
jaki zaistniał w drugiej połowie 1945 r. na szczeblu centralnym, nie znajdował
mimo wszystko w Poznaniu szerszego odbicia. Bardzo ograniczone bowiem
były w poznańskiej organizacji PPS wpływy działaczy wiernych niepodległościowo-demokratycznym tradycjom partii i tym samym skłonnym do wyboru jako partnera politycznego nie PPR, a PSL.
Biorąc pod uwagę wszystkie partie, najmniejszą rolę koniunkturalizm odgrywał w przypadku SD. Rozwój organizacyjny SD nie miał w związku z tym
tak żywiołowego charakteru, jak przemiany pozostałych partii. Ugrupowanie
to korzystnie wyróżniało się poziomem intelektualnym swych członków.
SD najwcześniej i z największym powodzeniem spośród wszystkich partii
podjęło działalność na Uniwersytecie Poznańskim i w Wyższej Szkole Hand
lowej, co pozwoliło powołać koło profesorów SD. Fakt ten nie był przypadkowy i świadczył o sympatiach politycznych najwyższej warstwy poznańskiej inteligencji.
W przeciwieństwie do innych partii rozwój organizacyjny PSL napotykał na różnego rodzaju przeszkody, w których decydujący udział miał aparat
bezpieczeństwa. Dotyczyło to w szczególności kół PSL w zakładach pracy.
Władze administracyjne Poznania były od pierwszych chwil swego istnienia podporządkowane odpowiednim organom PPR. Partia ta wywierała
decydujący wpływ zarówno na kształtowanie się składu politycznego MRN,
jak i kierowniczych stanowisk w Zarządzie Miejskim. O obsadzie stanowiska tymczasowego prezydenta Poznania zdecydowała przedstawicielka grupy operacyjnej KC PPR w porozumieniu z aktywistami PPR w Poznaniu.
Skład polityczny MRN nie odzwierciedlał faktycznych wpływów poszczególnych partii. Rola PPR w Radzie i jej organach była znacznie większa niż
wynikało to z samej liczby mandatów. Skład Rady kształtował się na zasadzie nominacji. Od początku zarysowała się wyraźna przewago kompetencyjna Zarządu Miejskiego nad Radą. Pierwszym wyraźnym przejawem tego
zjawiska było dokonanie podziału mandatów w MRN przez tymczasowego
prezydenta miasta Feliksa Maciejewskiego. Kształtowanie się składu Rady
przebiegało każdorazowo pod znakiem przestrzegania klucza, który zastępował w Polsce Ludowej nie tylko na tym polu mechanizmy demokratyczne.
Nie trzeba dodawać, że skład Rady nie tylko nie odzwierciedlał sympatii po-